Depresja endogenna

Co to jest depresja endogenna?

Określenie depresja endogenna to termin stosowany w psychiatrii, odnoszący się do rodzaju depresji, którego przyczyny wydają się być bardziej biologiczne i genetyczne niż związane z czynnikami środowiskowymi lub wydarzeniami życiowymi. Depresja endogenna jest również nazywana depresją wewnętrzną lub biologiczną. 

Jak już zostało wyżej wspomniane, określenie depresja endogenna opisuje rodzaj depresji, która nie jest bezpośrednio związana z  negatywnymi czy trudnymi wydarzeniami życiowymi, a raczej jest często związana z dysregulacją neurochemiczną w ośrodkowym układzie nerwowym.

Z kolei depresja egzogenna (lub reaktywna) to rodzaj depresji, której objawy i wystąpienie są bezpośrednio związane z wydarzeniami życiowymi, trudnościami lub stresem. Mogą to być takie wydarzenia jak utrata pracy, rozstanie, śmierć bliskiej osoby, kryzys finansowy lub inne trudności życiowe.

Zaburzenia depresyjne, w tym depresja endogenna, mogą wpływać na jakość życia i funkcjonowanie jednostki, dlatego istnieje potrzeba profesjonalnej pomocy w diagnozie i leczeniu tych stanów. Kluczowe więc będzie również podsumowanie jak wygląda leczenie depresji endogennej i czym różni się ona od depresji egzogennej. 

Oto kilka charakterystycznych cech depresji endogennej:

• brak wyraźnych wyzwalaczy: osoby cierpiące na depresję endogenną mogą doświadczać epizodów depresyjnych bez wyraźnych wyzwalaczy, takich jak stresujące wydarzenia życiowe. To odróżnia ją od depresji reaktywnej, gdzie objawy depresji są reakcją na konkretne zdarzenia,
   

• skłonność rodzinna: depresja endogenna może często występować w rodzinach, co sugeruje wpływ genetyczny na jej rozwinięcie. Osoby z historią depresji w rodzinie mogą być bardziej narażone na depresję endogenną,
   

• wyraźne zmiany neurochemiczne: badania wskazują na zmiany w funkcjonowaniu neuroprzekaźników, takich jak serotonina, noradrenalina i dopamina, u osób z depresją endogenną,
   

• trudności w reakcji na terapię: osoby z depresją endogenną mogą mieć trudności w reakcji na terapie psychologiczne lub farmakoterapię w porównaniu z osobami z innymi rodzajami depresji.

Skąd bierze się depresja endogenna - przyczyny

Przyczyny depresji endogennej nie są w pełni zrozumiane, ale istnieją czynniki biologiczne i genetyczne, które mogą odgrywać rolę w pojawieniu i rozwijaniu się depresji endogennej. 

Depresja endogenna przyczyny:

• dziedziczność: istnieje wyraźna skłonność do występowania depresji w rodzinach, co sugeruje wpływ genetyczny,
   

• zmiany neurochemiczne: zmiany i niedobory w poziomie neuroprzekaźników, takich jak serotonina, noradrenalina i dopamina, mogą wpływać na występowanie depresji endogennej,
   

• zaburzenia hormonalne: przyczyną depresji endogennej mogą być również zmiany hormonalne. Zmiany w poziomie hormonów, takie jak kortyzol (hormon stresu) czy hormony tarczycy, mogą wpływać na wystąpienie depresji endogennej,
   

• struktura mózgu: badania neuroobrazowe sugerują, że istnieją różnice w strukturze i funkcji mózgu u osób z depresją endogenną i to również są możliwe przyczyny depresji endogennej,
   

• czynniki genetyczne: istnieją dowody na to, że pewne geny mogą zwiększać podatność na depresję. Jednak genetyka jest skomplikowaną dziedziną, i nie ma pojedynczego genu, który byłby jednoznaczną przyczyną depresji endogennej.
  
   

Jakie są objawy depresji endogennej?

Depresja endogenna może mieć wiele symptomów, które można podzielić na objawy somatyczne, nastrojowe czy fizyczne.

Przykładowe objawy depresji endogennej:
 

1. Nastrojowe objawy depresji endogennej to:
 

• przygnębienie, obniżenie nastroju,

• brak zainteresowania życiem i utrata przyjemności w aktywnościach, które wcześniej sprawiały radość (anhedonia),

• poczucie beznadziei i pesymizmu,

• zwiększone zmęczenie i brak energii,

2. Objawy somatyczne depresji endogennej to:
 

• zaburzenia snu, takie jak bezsenność lub nadmierna senność,

• zmiany w apetycie i wadze, zaburzenia łaknienia (utrata lub przyrost masy ciała),

• problemy z koncentracją i pamięcią,

• poczucie niskiej wartości lub poczucie winy,

• zwiększone poczucie beznadziei i myśli, lub próby samobójcze.

3. Objawy fizyczne depresji endogennej to:

• objawy depresji endogennej to również zaburzenia fizyczne jak np.: bóle głowy, bóle brzucha, bóle mięśni, które nie są związane z żadnym innym czynnikiem,

• problemy trawienne,

• zmiany w poziomie aktywności seksualnej, często zmniejszone libido.

4. Inne objawy depresji endogennej to:

• spłycenie emocji,

• izolacja społeczna,

• spowolnienie psychoruchowe.

Jak zdiagnozować depresję endogenną?

W przypadku depresji endogennej, ważne jest skonsultowanie się z wykwalifikowanym specjalistą w celu dokładnej diagnozy i ustalenia odpowiedniego planu leczenia. Proces diagnozy obejmuje zazwyczaj kilka etapów, a kluczowym narzędziem jest dokładna ocena objawów i historii danej osoby. 

Pacjent musi spełniać określone kryteria, takie jak obecność określonej liczby objawów i ich trwanie przez określony czas. Psycholog, czy też lekarz psychiatra może zapytać o historię chorób psychicznych w rodzinie, ponieważ istnieje genetyczna skłonność do depresji i innych zaburzeń psychicznych.
 

Po przeprowadzeniu pełnej oceny możliwa jest diagnoza do postawienia. Jeśli podejrzewana jest depresja endogenna, konieczne może być bardziej szczegółowe badanie lekarskie, aby wykluczyć inne przyczyny objawów, takie jak zaburzenia hormonalne lub neurologiczne. 

Leczenie farmakologiczne

Po postawieniu diagnozy kluczowe jest dopasowanie leczenia na depresję endogenną adekwatnie do objawów i cech osobowościowych danej osoby.  Pewnie zastanawiasz się, jaka forma leczenia jest stosowana najczęściej?

W przypadku depresji endogennej, leczenie farmakologiczne często jest niezbędne do korekty nieprawidłowości w funkcjonowaniu układów nerwowych, dlatego często stosowanie są leki przeciwdepresyjne. Leki te są przeznaczone do poprawy w funkcjonowaniu neurochemicznych układów nerwowych, które mogą być związane z depresją. Ważne jest, aby leczenie farmakologiczne było prowadzone pod nadzorem lekarza psychiatry, który będzie monitorował odpowiedź na leki i dostosuje dawki w miarę potrzeb. 

Jak wygląda leczenie farmakologiczne depresji endogennej? Stosowane w leczeniu farmakologicznym mogą być:

• selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI),

• inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny (SNRI),

• trójcykliczne leki przeciwdepresyjne: starsza klasa leków. Mają one szerszy zakres działań i mogą wywoływać więcej efektów ubocznych,

• inne leki przeciwdepresyjne. wybór leku zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta i ewentualnych efektów ubocznych.

Psychoterapia depresji endogennej

Leczenie depresji endogennej to również połączenie leczenia farmakologicznego z psychoterapią. W leczeniu terapeutycznym stosuje się różne rodzaje psychoterapii, ale jednym z najczęściej używanych podejść jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT). 

Terapeuta pomaga pacjentowi zrozumieć naturę depresji endogennej, jej przyczyny i mechanizmy, które przyczyniają się do występowania objawów.

Terapia poznawczo-behawioralna jest skoncentrowana na krótkoterminowym leczeniu i ma na celu nauczenie pacjenta umiejętności, które pomogą mu zarządzać depresją i unikać jej przyszłych nawrotów. Jednak czas trwania terapii może się różnić w zależności od indywidualnych potrzeb i osobowości danej osoby. 

W leczeniu depresji endogennej mogą z powodzeniem być też stosowane inne rodzaje psychoterapii np.:

• terapia interpersonalna (IPT): ten rodzaj terapii jest skoncentrowany na relacjach społecznych i interakcjach pacjenta z innymi,
   

• terapia poznawcza: skupia się ona na myślach i przekonaniach pacjenta oraz na tym, jak wpływają one na emocje i zachowania,
   

• terapia psychodynamiczna:  koncentruje się ona na zrozumieniu głębszych przyczyn depresji i analizie procesów nieświadomych,
   

• terapia poznawczo-analityczna: ta forma psychoterapii łączy elementy terapii poznawczej i psychodynamicznej,
   

• systemowa terapia rodzinna również może być skuteczną formą wsparcia dla osób cierpiących na depresję endogenną, pomagając jednostce i jej rodzinie zrozumieć oraz radzić sobie z wpływem tej choroby na życie rodziny.

Depresja endogenna - test

Diagnoza depresji, w tym depresji endogennej, powinna być wykonana przez wykwalifikowanego lekarza lub psychologa na podstawie wywiadu z pacjentem, oceny doświadczanych objawów oraz innych czynników klinicznych.  Nie istnieje jeden, szeroko dostępny na depresję endogenną test, dlatego warto zaznaczyć, że samodiagnoza na podstawie testu nie zastąpi profesjonalnej oceny lekarza psychiatry i diagnozy postawionej przez psychologa.

Natomiast poniżej znajdują się przykładowe pytania, które pojawiają się w teście na depresję endogenną. 

1. Czy ostatnio czułeś/aś się smutny/a lub przygnębiony/a przez większą część dnia, przez większość dni w ciągu ostatnich dwóch tygodni?

2. Czy straciłeś/aś zainteresowanie życiem lub przyjemność w aktywnościach, które wcześniej sprawiały Ci radość?

3. Czy masz trudności z zasypianiem lub utrzymywaniem snu, lub zbyt dużo śpisz?

4. Czy odczuwasz zmęczenie lub brak energii przez większą część dnia?

5. Czy odczuwasz poczucie beznadziei, bezwartościowości lub poczucie winy?

6. Czy masz trudności z koncentracją, podejmowaniem decyzji lub zapamiętywaniem rzeczy?

7. Czy masz zmiany w apetycie lub wadze, takie jak utrata lub przyrost masy ciała?

8. Czy odczuwasz irytację, gniew lub apatię w stosunku do innych?

9. Czy masz myśli samobójcze lub myśli o zranieniu samego/samej siebie?

10. Czy odczuwasz bóle lub dolegliwości cielesne, które nie można wytłumaczyć inaczej?

Jeśli odczuwasz objawy depresji lub masz myśli samobójcze, niezwłocznie skontaktuj się z profesjonalistą, możesz również umówić się na psychoterapię online. Pamiętaj, że depresja endogenna jest chorobą, którą można skutecznie leczyć, natomiast nieleczona niesie ryzyko utraty zdrowia i życia. 

Literatura

Kupczak A., (2018). Depresja endogenna: diagnoza, leczenie, perspektywy terapeutyczne. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner.

Święcicki Ł., (2016). Neurobiologiczne podstawy depresji endogennej. Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Cierpiałkowska L., (2015). Depresja endogenna - przyczyny, objawy, terapia. Wydawnictwo Czelej.

Schatzberg, A. F., & Nemeroff, C. B. (2016). The American Psychiatric Publishing Textbook of Psychopharmacology. American Psychiatric Publishing.