Zaburzenia lękowe

Czym są zaburzenia lękowe?

Poniżej odpowiemy na pytanie “zaburzenia lękowe co to?”. Zastanawiasz się pewnie w jaki sposob można zdiagnozować problem z regulacją lęku,  czy istnieje coś takiego jak test służacy do rozpoznania problemu. Oprócz tych kluczowych kwestii w niniejszej publikacji zaprezentujemy przyczyny i objawy zaburzeń lękowych. Odpowiemy też na nurtujące pytanie :   czy zaburzenia lękowe są uleczalne?

Lęk czy strach jest naturalnym stanem emocjonalnym, który pojawia się w codziennym funkcjonowaniu. Jest to reakcja na szereg sytuacji, które nas stresują jak np. wystąpienie publiczne czy wizyta u dentysty. Jednak lęk w zaburzeniach lękowych jest zupełnie czymś innym, bowiem zalicza się do grupy zaburzeń psychicznych. Zastanawiasz się więc zaburzenia lękowe co to? 

Co to jest zaburzenie lękowe?

Niepokój, który ludzie odczuwają jako część zaburzeń lękowych, nie różni się od „normalnego" lęku, z tym że jest bardziej intensywny, częsty i łatwo uaktywniany, czasami aż do osiągnięcia poziomu przytłaczającego stresu i napadami paniki. Punkt, w którym niepokój uznawany jest za zaburzenie, jest nieco arbitralny. Zależy od stopnia,w jakim lęk wpływa na życie danej osoby i / lub powoduje jej cierpienie. Najważniejsze jest to, że jeśli lęk powstrzymuje Cię od robienia ważnych rzeczy, które chciałbyś zrobić, przeszkadza w funkcjonowaniu społecznym, zawodowym, osobistym, wtedy cierpisz bardziej i ponosisz większe straty, niż tylko spowodowane samym niepokojem.

 

 Czy zaburzenia lękowe są uleczalne?

Czy i jak leczyć zaburzenia lękowe? Warto przy tym podkreślić, że można i trzeba je leczyć. Czy istnieją leki na zaburzenia lękowe? Najlepszym sposobem leczenia zaburzeń lękowych będzie psychoterapia.  Szczególnie pomocna będzie terapia poznawcza zaburzeń lękowych. Jednak jeśli jeszcze nie zdecydowaliśmy się na wizytę u specjalisty lub na nią czekamy, warto spróbować wprowadzić do życia kilka czynności. 

Jak radzić sobie z irracjonalnym lękiem?

• terapia zaburzeń lękowych będzie możliwa przy prowadzeniu zdrowego stylu życia - regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta oraz wysypianie się zawsze pomagają walczyć z zaburzeniami na tle psychicznym,
   

• znajdź czas na swoje hobby, a może spróbuj technik relaksacyjnych? Jeśli przyjemność sprawia Ci czytanie lub słuchanie muzyki to znajdź na to czas, dla utrzymania dobrej kondycji psychicznej niezwykle ważna jest umiejętność odpoczywania i zrelaksowania się,
   

• ogranicz alkohol, używki oraz nadmiar kofeiny i energetyków - nadmierne ich spożycie może utrudnić walkę z zaburzeniami lękowymi, a dodatkowo przyczynić się do wystąpienia innych problemów,
   

• dbaj o dobre relacje rodzinne, zawodowe i partnerskie - komunikuj się otwarcie, wyrażaj swoje potrzeby, ale też szanuj potrzeby innych. Problemy w relacjach międzyludzkich, szczególnie te długo utrzymujące się nasilają stres i w konsekwencji charakteryzują się napadami lęku,
   

• jeśli przechodzisz ciężki okres w życiu, postaraj się odłożyć na później jak najwięcej możliwie stresujących sytuacji, jak przykładowo zmiana pracy czy przeprowadzka.

Zaburzenia lękowe - objawy

Jakie mogą być objawy zaburzeń lękowych? Czy jest na zaburzenia lękowe test? Objawy są podobne do objawów mocnego stresu w trudnych, życiowych sytuacjach. Jeśli jednak zaczynają się one przedłużać i nie mijają, a wręcz nasilają się z czasem, możemy przypuszczać zaburzenia lękowe. Warto zadać również pytanie jakie pojawiają się w opisywanych zaburzeniu nieprzyjemne objawy somatyczne?

Objawy zaburzeń lękowych mogą być różne, w zależności od tego czego dotyczą. Są jednak objawy ogólne zaburzeń lękowych, które pojawiać się mogą zawsze. 

Zaburzenia lękowe objawy posiadają takie jak:
 

• trudności z uspokojeniem się po wystąpieniu stresującej sytuacji,

• problemy ze snem, oraz nawracające koszmary, 

• w zaburzeniach lękowych występuje zamartwianie się oraz niepokój przez dłuższy czas,

• problemy z oddychaniem podczas ataku lęku, kołatania serca, dolegliwości układu pokarmowego,

• ciągłe analizowanie sytuacji powodującej wystąpienie lęku,

• ciągłe zamartwianie się,

• występowanie lęku silnego na tyle, że osoba go doświadczająca ogranicza kontakty społeczne, izoluje się oraz ogranicza podejmowanie jakichkolwiek aktywności i działań,

• stany lękowe bardzo często prowadzą do rozwoju chorób somatycznych,

• dodatkowo różne zmiany zachowania czy tiki, które pojawiły się po traumatycznym przeżyciu są sygnałem świadczącym o możliwości rozwoju zaburzeń lękowych.

Jakie z kolei mogą być objawy w przypadku różnych rodzajów zaburzeń lękowych?

Fobia objawy ma następujące:
 

• kołatanie serca, przyspieszone bicie serca,

• omdlenie,

• unikanie sytuacji społecznych, miejsc lub rzeczy, które wywołują lęk,

• zimne poty.
  
   

Lęk paniczny (napadowy) objawy:
 

• duszność oraz ból w klatce piersiowej,

• przyspieszone bicie serca,

• zawroty głowy,

• silny niepokój,

• objawy chorobowe to też strach przed wystąpieniem choroby psychicznej lub przed utratą kontroli nad własnym zachowaniem,

• oblewanie potem.
  
  
   

Lęk uogólniony (zespół lęku uogólnionego) objawy:
 

• stałe uczucie ściskania w żołądku,

• zaburzenia lękowe uogólnione dają ciągłe uczucie niepokoju i zdenerwowania,

• drżenie mięśni i napięcie,

• pocenie się,

• przyspieszone bicie serca,

• zawroty głowy,

• uczucie bezradności i spodziewanie się czegoś złego,

• zaburzenia lękowe uogólnione to też obawy o zdrowie swoje i swoich bliskich.
  
  
   

Warto wymienić nieprzyjemne objawy somatyczne charakterystyczne przy zaburzeniach lękowych takie jak: problemy trawienne, kołatania serca, zawroty głowy, drżenie ciała, suchość w ustach, parestezje (drętwienia) kończyn, ale dolegliwości somatyczne to też duszności czy trudności w oddychaniu.

Jakie są przyczyny zaburzeń lękowych

Co więc przyczynia się do wystąpienia zaburzeń lękowych, jakie są przyczyny zaburzeń lękowych? Nie ma jednej, konkretnej przyczyny powodującej pojawienie się u danej osoby zaburzenia lękowego. Mimo to, istnieje kilka, których wystąpienie może odegrać istotną rolę dla powstania irracjonalnego lęku. 

Zaburzenia lękowe przyczyny:
 

•  mogą być reakcją na sytuację zawodową, rodzinną lub finansową,
   

• wpływ na rozwój zaburzeń lękowych mają również czynniki genetyczne,
   

• zdarza się, że są odpowiedzią organizmu na wyczerpujące, trudne sytuacje lub na obawę przed zmianami - wydarzenia takie jak śmierć bliskiej osoby, zmiana pracy czy miejsca zamieszkania, ciąża, doświadczenie przemocy fizycznej, słownej, emocjonalnej czy seksualnej, 
   

• jeśli rodzice cierpią na zaburzenia lękowe, to jest większe prawdopodobieństwo wystąpienia ich również u dzieci. Mimo to, wyklucza się w tym przypadku kwestie genetyczne. Bardziej prawdopodobne są czynniki środowiskowe,
   

• przyczyną zaburzeń lękowych mogą być także choroby somatyczne - szczególnie problemy hormonalne, zaburzenia funkcjonowania tarczycy, astma, cukrzyca czy choroby serca,
   

• stosowanie substancji psychoaktywnych; używki takie jak alkohol, środki uspokajające czy narkotyki mogą wzmagać lęk lub go wyzwalać. Dodatkowo, jeśli dla chorej osoby substancje psychoaktywne stają się ucieczką przed lękiem, lub chwilowo pomagają jej go zredukować, może wystąpić błędne koło ich zażywania,
   

• czynniki związane z osobowością - niska samoocena, perfekcjonizm czy potrzeba kontroli mogą przyczyniać się do wystąpienia irracjonalnego lęku,
   

• inne zaburzenia psychiczne czy też zaburzenia adaptacyjne.

Rodzaje zaburzeń lękowych

Występuje kilka głównych typów zaburzeń lękowych. Zdarza się, że chory może doświadczać więcej niż jednego rodzaju zaburzeń lękowych.

Rodzaje zaburzeń lękowych (zaburzenia nerwicowe) to takie rodzaje jak : 
 

fobia społeczna
 

występuje wtedy, kiedy osoba chora odczuwa bardzo silny lęk w każdej sytuacji, w której może zostać oceniona, zawstydzona czy skrytykowana przez innych ludzi. Ma to miejsce podczas wystąpień publicznych, podczas inicjowania rozmowy z kimś obcym lub nawet z kimś kogo już zna, ale też podczas rozmowy przez telefon, jedzenia w miejscu publicznym, czy nawet podczas wyjścia do sklepu. Fobii społecznej towarzyszą objawy takie jak oblewanie potem, czerwienienie się, przyspieszony oddech, przyspieszone bicie serca czy kołatanie serca. Lęk przed pojawieniem się tych objawów również wzmaga fobię społeczną i powoduje, że osoba jej doświadczająca unika w ogóle sytuacji styczności z innymi ludźmi.
 

fobie specyficzne

objawiają się bardzo silnym lękiem przed sytuacjami, miejscami, czy rzeczami, które tak naprawdę nie sprawiają zagrożenia. Osoby cierpiące na fobie specyficzne zazwyczaj zdają sobie sprawę, że ich lęki są irracjonalne, ale mimo to nie potrafią przestać unikać bodźców wywołujących tę fobię. Fobii specyficznej towarzyszą zwykle takie objawy jak kołatanie serca, pocenie się czy przyspieszony oddech. 

 

zespół lęku uogólnionego
 

irracjonalny, przesadny lęk przed jakimś nieszczęściem czy katastrofą, który to nie ma żadnych podstaw logicznych do wystąpienia. Chory odczuwa silny niepokój i ciągle się zamartwia, występują u niego również czarne myśli, choć nie istnieją żadne sytuacje, które mogą sugerować prawdopodobieństwo wydarzenia się danego nieszczęścia. By zdiagnozować zespół lęku uogólnionego objawy tego zaburzenia muszą występować co najmniej przez pół roku, powodując zaburzenia w codziennym funkcjonowaniu. Chory odczuwa wówczas napięcie mięśni, drażliwość, cierpi na zaburzenia snu,

lęk paniczny 
 

są to ataki paniki, a więc intensywne epizody silnego lęku panicznego trwające przez relatywnie krótki czas (do 20 minut). Epizodom ataków paniki towarzyszą objawy takie jak duszność, drżenie mięśni i ciała, płytki oddech, duszności, nudności i bóle brzucha, zawroty głowy, parestezje kończyn czy lęk przed śmiercią. Napady lęku panicznego występują nagle, nie są związane z jakąś konkretną sytuacją. Jeśli osoba chora boi się ataków na tyle, że unika miejsc z których trudno byłoby jej uciec (np. komunikacja miejska czy kino) diagnozuje się wówczas lęk paniczny z agorafobią. Zespół lęku panicznego zalicza się do jednej z najczęściej diagnozwanych i rozpoznawalnych nerwic. 
 

zaburzenia obsesyjno - kompulsywne

są to nawracające, niemożliwe do kontrolowania myśli (obsesje), oraz czynności, które chory wykonuje, bo czuje się wewnętrznie do tego przymuszony (kompulsje). Obsesje to myśli, których człowiek tak naprawdę nie chce odczuwać, czuje się zawstydzony ich treścią, ale nie potrafi się ich pozbyć. Są to myśli o charakterze seksualnym, dotyczą też np strefy religijnej, lub wiążą się z obawą przed zranieniem kogoś czy zrobieniem mu fizycznej krzywdy. Kompulsje są zazwyczaj odpowiedzią na obsesje. Chory odczuwa przymus wykonywania jakichś czynności przez przykładowo określoną liczbę razy, ciągle myje ręce, sprawdza zamknięcie drzwi itp. Takie zachowanie ma zapobiec urealnieniu się myśli obsesyjnych lub jakiemuś nieszczęściu,
 

zespół stresu pourazowego (PTSD) i zespół ostrego stresu (ASD)

występują po traumatycznym przeżyciu. Zespół stresu pourazowego może być związany z wypadkiem samochodowym, wojną, napaścią czy przykładowo znęcaniem się. To co je różni to występowanie objawów dysocjacyjnych w przypadku ASD. Należą do nich depersonalizacja i derealizacja, oszołomienie, izolacja społeczna, zaburzenia dysocjacyjne, problemy z pamięcią czy różne dziwne zachowania. Objawy te trwają do miesiąca po wystąpieniu traumatycznego wydarzenia. Jeśli trwają dłużej diagnozuje się wówczas PTSD.

lęk uogólniony

lęk występujący w postaci ciągłej, niezależnie od sytuacji. Jest to najczęściej występujący rodzaj lęku z grupy zaburzeń lękowych.

Zaburzenia lękowe leczenie

Jak wygląda leczenie zaburzeń lękowych i czy są uleczalne? Jak zwykle w takich przypadkach najskuteczniejszą formą leczenia będzie psychoterapia.
 

A czy istnieją leki na zaburzenia lękowe? Tak, choć są stosowane uzupełniająco, wraz z prowadzoną psychoterapią. Pomocne w leczeniu farmakologicznym będą preparaty przeciwdepresyjne i przeciwlękowe.  Zaburzenia związane z lękiem można wyleczyć, terapia zaburzeń lękowych pozwoli nam na odzyskanie komfortu życia. Bardzo często połączenie psychoterapii i leczenie farmakologiczne ma ogromne znaczenie dla skuteczności leczenia. 

Jakie są powikłania zaburzeń lękowych

Zaburzenia lękowe mogą nieść ze sobą wiele poważnych konsekwencji, zwłaszcza jeśli nie są szybko i nieodpowiednio leczone. Trudności z regulacją emocji takiej jak lęk mogą z czasem się nasilać, a my zaczniemy się czuć jakbyśmy tracili kontrolę nad własnym życiem. 

Lęk jest jedną z emocji podstawowych, w które wyposażony jest każdy człowiek i o ile w niektórych sytuacjach lęk pełni bardzo ważną rolę, o tyle jeśli jest nieokiełznany może przysporzyć nam wielu problemów. 

Brak regulacji niepokoju, napięcia czy lęku może skutkować silnym obciążeniem naszego układu nerwowego, co przekładać się będzie na nasilenie zaburzeń lękowych, a także rozwój innych wtórnych zaburzeń psychicznych. W przypadku powikłań zaburzeń lękowych najczęściej mamy do czynienia z zaburzeniami nastroju, depresją, ale również z wieloma uzależnieniami, np. alkoholizmem. 

Wśród powikłań zaburzeń lękowych wymienić możemy również:
 

• nerwice,

• zaburzenia osobowości,

• schizofrenię,

• zaburzenia odżywiania,

• kłopoty z układem sercowo-naczyniowym,

• problemy trawienne i z jelitami,

• bóle głowy i migreny,

• bruksizm,

• nadużywanie substancji psychoaktywnych,

• izolację społeczną,

• problemy w szkole oraz w pracy.

Rokowania w leczeniu zaburzeń lękowych

 

Pozytywna informacja jest taka, że w większości przypadków zaburzenia lękowe są uleczalne. Im wcześniej podjęte zostanie odpowiednie leczenie, tym większa szansa na całkowite wyleczenie problemów z lękiem i napięciem oraz powrót do równowagi psychicznej. 

Wśród osób, które na początku rozwoju zaburzeń lękowych rozpoczęły odpowiednie leczenie doświadcza się zmniejszenia objawów lękowych czy nawet całkowitej ich redukcji już po kilku miesiącach terapii. Jak podają specjaliści najlepsze i najszybsze efekty leczenia zaburzeń lękowych daje równoległe stosowanie farmakoterapii i psychoterapii. 

Wspomaganie układu nerwowego środkami farmakologicznymi i redukcja objawów lękowych jest niekiedy niezbędna, zwłaszcza w przypadku silnych ataków paniki czy zaburzeń nerwicowych. 

Co ciekawe wykazano, że skuteczne w leczeniu zaburzeń lękowych różnego typu są niektóre leki antydepresyjne z grupy SSRI. Pozwalają one przywrócić równowagę neuroprzekaźników w mózgu oraz co bardzo ważne nie uzależniają i nie otumaniają, jak przykładowo leki z grupy benzodiazepin.

 

Psychoterapia zaburzeń lękowych
 

Za najskuteczniejszą metodę leczenia lęku oraz fobii uchodzi psychoterapia poznawczo-behawioralna. Terapia ta opierając się o założenia psychologii poznawczej, pozwala efektywnie pracować nad przestrzenią myślenia, postrzegania i interpretowania zdarzeń, które to są najczęstszą przyczyną powstawania i rozwoju zaburzeń lękowych. 

Praca terapeutyczna z pacjentem doświadczającym zaburzeń lękowych często opiera się o wyeliminowanie ruminacji, czyli nawracających negatywnych schematów myślenia oraz zniwelowaniu automatycznych myśli, które mogą generować lęk.  Co prawda w leczeniu zaburzeń lękowych może być pomocna sama terapia poznawcza, która pozwoli zmienić płaszczyznę myślenia o lęku i pomoże regulować nieprzyjemne emocje, jednak terapia poznawczo-behawioralna będzie tutaj również wskazana. Praca z lękiem to niejednokrotnie próba konfrontacji z tym, co przerażające i powodujące napięcie. Dzięki takim narzędziom terapeutycznym jak desensytyzacja czy ekspozycja powstrzymująca reakcje ERP możemy oswajać się z lękowym bodźcem i uczyć regulować swój lęk.

Wśród form psychoterapii zalecanych do pracy z zaburzeniami lękowymi wymienia się:
 

• terapię ACT,

• terapię TSR,

• terapię psychodynamiczną,

• terapię ericksonowską,

• psychoterapia poznawczo-behawioralna. 

Profilaktyka zaburzeń lękowych
 

Jak zapobiegać powstawaniu zaburzeń lękowych? Kluczowe jest unikanie stresującego trybu życia, gdyż to właśnie długotrwały stres jest głównym powodem powstawania chronicznego napięcia i problemów z regulacją lęku. Profilaktyka powstawania zaburzeń lękowych powinna opierać się na wypracowaniu umiejętności radzenia sobie ze stresem i korzystania z konstruktywnych strategii radzenia sobie ze stresem. 

Źródłem lęku w naszym życiu mogą być rozmaite sytuacje społeczne czy te pojawiające się w bliskich relacjach, dlatego w zachowaniu równowagi emocjonalnej ważne jest zachowywanie asertywnej postawy i stawianie własnych granic.

Kluczem do dbałości o swoje zdrowie psychiczne czy emocjonalne jest rozwój samoświadomości - wiedzy o tym kiedy i jakie sytuacje są dla nas obciążające, kiedy powinniśmy odpuścić oraz przed jakimi sytuacjami powinniśmy się bronić. 

Lęk jest normalną i nieuniknioną częścią ludzkiego doświadczenia. Wszyscy wiemy, jak to jest być nerwowym - nawet bardzo zaniepokojonym – z powodu randki, egzaminu, rozmowy kwalifikacyjnej, ważnego wystąpienia lub jakiegoś innego wydarzenia z życia. Pewien poziom lęku jest pomocny, ponieważ zapewnia energię, emocje i skupienie na zadaniu. Jednak u części osób lęk może stać się nieprzerwany, ekstremalny i nieproporcjonalny do sytuacji, pomimo że starają się zachować spokój.

Gdy lęk znacząco wpływa na życie lub dobre samopoczucie człowieka, często określa się go mianem zaburzenia lękowego.
 

Typowe problemy i zaburzenia związane z lękiem:

• lęk społeczny, w tym strach przed wystąpieniami publicznymi,

• zamartwianie się lub uogólniony lęk,

• atak paniki,

• reakcje pourazowe,

• obawy i fobie,

• obsesje i kompulsje.

Jeśli lęk wymknie się spod kontroli, może przeszkadzać Ci cieszyć się życiem i uniemożliwiać wykorzystanie Twojego potencjału. Zaburzenie lękowe może hamować Cię w pracy, powstrzymać Cię od robienia rzeczy, które chciałbyś zrobić, ingerować w relacje społeczne i rodzinne oraz podważać zaufanie do samego siebie, innych oraz niszczyć poczucie własnej wartości. Ludzie często popadają w depresję z powodu nadmiernego niepokoju, co tylko sprawia, że ich sytuacja staje się jeszcze trudniejsza. Zdecydowanie pomocne mogą okazać się porady psychologiczne online, które pozwolą na dobranie odpowiedniego specjalisty i rozpoczęcie psychoterapii online, która pomoże w skutecznym leczeniu zaburzeń lękowych. 

 

Niestety, wiele rzeczy, które ludzie robią, by zmniejszyć swój lęk w krótkim czasie, na przykład sięgając po używki: alkohol, narkotyki, może w dłuższym okresie zwiększyć ich niepokój i spowodować dodatkowe problemy. Kluczowe w leczeniu zaburzeń lękowych jest rozpoczęcie psychoterapii i umówienie się na konsultację do psychologa online, aby poznać możliwości jakie niesie psychoterapia.

Skuteczne terapie zaburzeń lękowych, pomagają zrozumieć, co naprawdę napędza lęk, uczą konstruktywnych technik radzenia sobie z lękiem w krótkim czasie i wprowadzają trwałe zmiany.

Literatura

 

Bilikiewicz A. (red.) Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, PZWL, Warszawa 2007;

Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. „Vesalius”, Kraków, Warszawa 2000;

J. Rybakowski, Współczesne poglądy na patogenezę i leczenie zaburzeń lękowych. Przewodnik Lekarza 2001.

Seligman M.E.P., Walker E.F., Rosenhan D.L. Psychopatologia. Zyski i S-ka, Poznań 2003;