Zaburzenia odżywiania to poważne schorzenia psychiczne, które wpływają na sposób, w jaki jednostka spożywa i kontroluje pożywienie. Są to choroby charakteryzujące się niezdrowymi wzorcami jedzenia, nadmiernym ograniczaniem spożycia żywności, zachowaniami kompulsywnymi związanymi z jedzeniem lub polegają one na unikaniu przyjmowania pokarmów.
Zaburzenia odżywiania wpływają zarówno na ciało, jak i na umysł, i mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia fizycznego i emocjonalnego osoby dotkniętej tym schorzeniem.
Zaburzenia odżywiania nie dotyczą tylko jedzenia, ale również związane są z emocjonalnymi i psychologicznymi czynnikami. Niskie poczucie własnej wartości, niezdrowe relacje z jedzeniem, trudności emocjonalne i presja społeczna mogą przyczyniać się do rozwoju tych zaburzeń.
W poniższej publikacji przyjrzymy się zaburzeniu odżywiania jakim jest ARFID. Odpowiemy na kluczowe pytanie ARFID co to jest, czy istnieje na ARFID test i jak wygląda na ARFID diagnoza. Ponadto poruszamy takie zagadnienia jak: jakie ma ARFID przyczyny oraz jak wygląda w przypadku ARFID terapia. Przyjrzymy się również temu jakie ma ARFID objawy i jak to zaburzenie odżywiania wpływa na funkcjonowanie psychospołeczne osoby nim dotkniętej.
Zacznijmy od początku odpowiadając na pytanie ARFID co to jest?
ARFID zaburzenia żywienia (Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder) charakteryzuje się ograniczonym wyborem żywności oraz silnym unikaniem lub odrzucaniem pokarmów na podstawie ich smaku, wyglądu, zapachu, konsystencji lub innych cech sensorycznych.
Osoby z ARFID mogą mieć bardzo wąski zakres preferencji żywieniowych, co prowadzi do znacznego ograniczenia spożycia pokarmów i związanych z tym problemów zdrowotnych.
ARFID jest odrębnym diagnozowanym zaburzeniem żywienia, które zostało wprowadzone do piątej edycji Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) w 2013 roku. Różni się od innych zaburzeń żywienia przykładowo od bulimii psychicznej czy anoreksji nerwowej, ponieważ nie jest związane z obawami o utratę wagi lub nie ma związku z zniekształconym postrzeganiem ciała.
Osoby z ARFID często doświadczają znacznego stresu lub nieprzyjemności związanych z jedzeniem, co może skutkować wystąpieniem nieprzewidzianych konsekwencji zdrowotnych oraz prowadzić będzie do niedożywienia, utraty masy ciała, braku energii, zaburzeń hormonalnych, zaburzeń trawiennych i innych problemów.
Chociaż ARFID może dotyczyć osób w różnym wieku, istnieją pewne grupy osób, które są bardziej narażone na to zaburzenie. Oto kilka z nich:
dzieci i młodzież: ARFID jest często diagnozowany u dzieci i młodzieży. Dzieci mogą mieć lęki związane z jedzeniem, takie jak obawy przed udławieniem się lub negatywnymi doświadczeniami związanymi z pokarmem. Mogą być wybredne w jedzeniu, ograniczać różnorodność żywności i unikać pewnych grup pokarmowych,
osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu: ARFID występuje często u osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Osoby te mogą mieć silne preferencje dotyczące żywności, związane z konsystencją, kolorem lub innymi cechami sensorycznymi. Mogą unikać nowych potraw i mieć ograniczoną dietę,
osoby z innymi zaburzeniami psychicznymi: ARFID może występować u osób z innymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak zaburzenia lękowe, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne czy zaburzenia depresyjne. Niektóre z tych zaburzeń mogą wpływać na relację z jedzeniem i prowadzić do ograniczenia spożycia pokarmu,
osoby z zaburzeniami sensorycznymi: osoby z zaburzeniami sensorycznymi mogą mieć wrażliwość na pewne smaki, zapachy, tekstury lub inne cechy żywności. Może to powodować unikanie jedzenia, które wywołuje u nich nieprzyjemne odczucia sensoryczne, co może prowadzić do wystąpienia ARFID.
Warto jednak zaznaczyć, że ARFID może występować u osób w różnym wieku i nie jest ograniczone tylko do wymienionych grup. Każdy może być podatny na to zaburzenie, niezależnie od wieku.
Przyczyny ARFID mogą być złożone i różnić się w zależności od osoby. Poniżej przedstawimy czynniki, które mogą mieć wpływ na pojawienie się tego zaburzenia żywienia.
ARFID przyczyny:
wrażliwość sensoryczna: osoby z ARFID mogą mieć nadwrażliwość na pewne cechy pokarmów, takie jak zapach, smak, tekstura czy wygląd. Mogą one odczuwać silne nieprzyjemne doznania podczas jedzenia, co prowadzi do unikania określonych pokarmów,
negatywne doświadczenia: traumatyczne lub nieprzyjemne doświadczenia związane z jedzeniem, takie jak zachłyśnięcie się lub zatrucie pokarmowe, mogą prowadzić do utrwalenia negatywnych skojarzeń z pokarmem i wywoływać unikanie spożywania określonych rodzajów jedzenia,
lęk lub niepokój: osoby z ARFID mogą doświadczać silnego lęku lub niepokoju związanego z jedzeniem. Mogą obawiać się uduszenia lub wymiotów, co powoduje unikanie pewnych pokarmów,
czynniki psychologiczne: niektóre czynniki psychologiczne, takie jak zaburzenia lękowe, zaburzenia kontrolowania impulsów, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne lub zaburzenia neurologiczne, mogą przyczynić się do wystąpienia ARFID,
czynniki środowiskowe: nieodpowiednie wzorce żywieniowe w rodzinie, presja społeczna, krytyczne komentarze lub nacisk na wygląd fizyczny mogą mieć wpływ na rozwój ARFID.
Ważne jest zrozumienie, że przyczyny ARFID mogą się różnić w zależności od osoby. Często jest to wynik skomplikowanego połączenia wielu czynników, takich jak czynniki biologiczne, psychologiczne i środowiskowe.
Objawy ARFID (Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder) mogą być różnorodne i obejmować zarówno fizyczne, jak i emocjonalne aspekty.
ARFID objawy charakterystyczne:
Ograniczenia dotyczące żywności: osoby z ARFID często mają bardzo ograniczoną dietę. Mogą unikać określonych grup pokarmowych, kolorów, smaków, zapachów, konsystencji lub innych cech żywności. Mogą preferować tylko kilka rodzajów pokarmów i odrzucać wszelkie nowe potrawy.
Lęki związane z jedzeniem: osoby z ARFID mogą doświadczać silnych lęków związanych z jedzeniem. Mogą obawiać zadławienia się, wymiotów, zatrucia lub innych nieprzyjemnych doświadczeń związanych z jedzeniem. Mogą unikać spożywania pokarmów w społecznościach lub miejscach publicznych.
Zaburzenia wagi i wzrostu: ograniczenia żywieniowe związane z ARFID mogą prowadzić do zaburzeń wagi i wzrostu. Osoby z ARFID mogą mieć niedobory składników odżywczych i niezdrowe przyrosty wagi lub problemy z utrzymaniem prawidłowej wagi,
Brak energii i zmęczenie: ograniczona dieta i niedobory składników odżywczych mogą prowadzić do braku energii, zmęczenia i ogólnego osłabienia organizmu.
Trudności w spożywaniu posiłków społecznych: osoby z ARFID mogą mieć trudności z jedzeniem w towarzystwie innych osób lub podczas posiłków społecznych. Mogą czuć się niekomfortowo lub zaniepokojone, gdy są obserwowane podczas jedzenia,
Złe samopoczucie emocjonalne: ARFID może wpływać na samopoczucie emocjonalne. Osoby z ARFID mogą doświadczać frustracji, smutku, niepokoju, wstydu lub niskiej samooceny z powodu swojego ograniczonego jedzenia.
Zaburzenia koncentracji: Niedobory składników odżywczych i ogólne osłabienie organizmu mogą wpływać na funkcje poznawcze, w tym na koncentrację i zdolność do skupienia uwagi.
Diagnoza i leczenie ARFID (Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder) zwykle wymagają profesjonalnej oceny i interwencji specjalisty ds. zdrowia psychicznego, takiego jak psychiatra, psycholog kliniczny lub psychoterapeuta.
ARFID diagnoza wygląda następująco:
ocena kliniczna: psycholog przeprowadza dokładną ocenę objawów i historii żywieniowej pacjenta, aby ustalić, czy spełnia on kryteria diagnozy ARFID,
badania fizyczne: lekarz może zlecić badania fizyczne w celu oceny stanu zdrowia ogólnego, wagi, wzrostu i ewentualnych niedoborów składników odżywczych,
wywiad kliniczny - psycholog przeprowadza wywiad z pacjentem, aby zgromadzić informacje dotyczące objawów, historii żywieniowej, lęków związanych z jedzeniem oraz ewentualnych współwystępujących zaburzeń. Choć nie istnieje na ARFID test, to specjaliści mogą zadawać pacjentowi pytania, mogące pomóc w postawieniu diagnozy,
kryteria diagnostyczne ARFID określone w podręczniku diagnostycznym DSM-5 mogą być używane do potwierdzenia diagnozy. Ważne jest, aby wykluczyć inne zaburzenia żywienia lub przyczyny medyczne, które mogą powodować podobne objawy.
ARFID leczenie: zastanawiasz się jak wygląda w przypadku ARFID leczenie? Często obejmuje ono wielodyscyplinarny zespół specjalistów, takich jak lekarze, dietetycy, terapeuci zajmujący się żywieniem, psychologowie i psychiatrzy. W przypadku ARFID terapia polega na stopniowym eksponowaniu osoby na pokarmy, których unika, i nauczeniu jej zdrowych nawyków żywieniowych oraz radzeniu sobie ze stresem związanym z jedzeniem.
W niektórych przypadkach mogą być również stosowane leki. Ważne jest, aby osoby z AFRID otrzymywały wsparcie i zrozumienie ze strony rodziny, przyjaciół i specjalistów, aby pomóc im w przezwyciężeniu tego zaburzenia żywienia.
Psychoterapia odgrywa ważną rolę w leczeniu ARFID (Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder) i może być stosowana w różnych formach, w zależności od potrzeb i preferencji pacjenta. Bardzo dobrym rozwiązaniem jest również psychoterapia online, która pozwala na wiele możliwości terapeutycznych m.in:
terapia behawioralna: jest często stosowana w leczeniu ARFID. Może obejmować terapię poznawczo-behawioralną, której celem jest identyfikacja i modyfikacja myśli, przekonań i zachowań związanych z jedzeniem,
terapia poznawcza: skupia się na identyfikacji i zmianie niezdrowych wzorców myślowych i przekonań związanych z jedzeniem. Celem terapii jest pomóc pacjentowi w rozwinięciu bardziej pozytywnego i elastycznego podejścia do jedzenia,
terapia ekspozycji i reakcji na sytuacje lękowe (ERP): ta forma terapii polega na stopniowym i kontrolowanym wystawianiu pacjenta na pokarmy, które unika lub unikał z powodu lęku. Celem jest zmniejszenie lęku i zwiększenie tolerancji na nowe pokarmy,
terapia rodzinnego wsparcia : włączenie rodziny do terapii może być korzystne, zwłaszcza w przypadku dzieci i młodzieży. Terapia rodzinna może pomóc w zrozumieniu i zmniejszeniu czynników stresowych związanych z jedzeniem oraz w rozwinięciu zdrowszych nawyków żywieniowych.
Literatura
American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5). American Psychiatric Publishing; 2013.
Thomas JJ, Eddy KT. Cognitive-Behavioral Therapy for Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder: Children, Adolescents, and Adults. Cambridge University Press; 2018.
Czubak-Koch A. Zaburzenia odżywiania: anoreksja, bulimia, otyłość. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; 2015.
Koszowska A, Śmiałowski A. Zaburzenia odżywiania w praktyce psychologa. Wydawnictwo Harmonia Universalis; 2019.
Zaburzenie jakim jest ARFID ma bardzo często duży związek właśnie z nadwrażliwością sensoryczną. Wrażliwość na niektóre bodźce związane ze smakiem, zapachem, kolorem czy teksturą pokarmu może powodować, że osoba z tym zaburzeniem będą odmawiać ich jedzenia.
Nadwrażliwość sensoryczna w tym wypadku powodować będzie silne pobudzenie układu nerwowego, co skutkować może lękiem lub silnym unikaniem konkretnych pokarmów czy danych grup żywności.
Zaburzenie ARFID najczęściej spotykane jest wśród dzieci, ale niestety dotyka również starszych nastolatków, a także osoby dorosłe. Jak podaje klasyfikacja chorób i problemów psychicznych DSM-5 jest to zaburzenie odżywiania, które pojawiać się może w każdej grupie wiekowej.
Co więcej wcześnie nie wykryte i nie leczone zaburzenie ARFID może prowadzić do zaostrzania się objawów w życiu dorosłym.
Binge Eating Disorder (w skrócie BED) oznacza zaburzenie odżywiania polegające na powtarzających się napadach objadania się, kiedy w krótkim czasie pochłania się duże ilości jedzenia. Charakterystyczne w tym zaburzeniu jest to, że osoby często jedzą nawet wtedy, gdy nie odczuwają głodu. Prowadzić to może więc do przybierania na wadze, otyłości czy innych problemów zdrowotnych.
Binge eating disorder jest zaburzeniem, które wymaga odpowiedniego leczenia i nie powinno się go lekceważyć.
Terapia ARFID polega na pomocy w pokonywaniu problemów związanych z unikaniem czy też ograniczaniem spożywania konkretnych pokarmów czy grup produktów żywieniowych.
ARFID terapia opiera się na stosowaniu psychoterapii behawioralnej, która wprowadza zmianę zachowań żywieniowych, a także na edukacji na temat żywienia i zrozumieniu jak istotną rolę w życiu człowieka ono pełni.
Ponadto w leczeniu ARFID stosuje się również terapię sensoryczną, która służy oswajaniu się z niektórymi smakami, zapachami czy teksturą pokarmów. Jeśli istnieją równolegle inne zaburzenia psychiczne takie jak lęki czy fobie konieczna jest również psychoterapia tych zaburzeń.
Przenieś terapię do domu
Terapia w zaciszu domu, w dogodnym dla Ciebie terminie. Dyskretnie i profesjonalnie.
Umów się na wizytę online