Czym jest uzależnienie od telefonu?
Uzależnienie od telefonu często też określane jest jako "uzależnienie od smartfona" lub "uzależnienie od technologii mobilnych". Uzależnienie to może mieć wiele form, ale najczęściej objawia się nadmiernym używaniem telefonu komórkowego w sposób, który zakłóca codzienne funkcjonowanie oraz relacje interpersonalne.
Przyczyny i objawy uzależnienia od telefonu
Istnieje wiele czynników, które mogą przyczynić się do rozwoju uzależnienia od telefonu. Zobacz jakie są główne przyczyny uzależnienia od telefonu i jakie ma uzależnienie od telefonu objawy.
Główne przyczyny uzależnienia od telefonu:
- dostępność i wygoda: smartfony są niezwykle łatwo dostępne i zapewniają możliwość dotarcia do szerokiej gamy treści i funkcji. Ich łatwa dostępność sprzyja częstemu korzystaniu z nich,
- stymulacja i nagrody: media społecznościowe, gry mobilne i aplikacje komunikacyjne, są zaprojektowane, aby dostarczać nagrody i stymulację w postaci polubień, komentarzy, osiągnięć w grach itp. Te nagrody mogą być uzależniające i zachęcać do ciągłego korzystania z telefonu,
- FOMO (Fear of Missing Out): strach przed tym, że nie będziemy na bieżąco z wydarzeniami społecznymi, wiadomościami czy trendami,
- zastosowanie terapeutyczne: w niektórych przypadkach, można używać telefonu jako formy ucieczki od problemów lub stresu w życiu codziennym,
- brak równowagi życia online i offline: uzależnieni od telefonu cierpią na brak czerpania satysfakcji z rzeczywistych interakcji społecznych i doświadczeń,
- presja społeczna: szczególnie dla młodych ludzi posiadanie najnowszego telefonu i bycie stale online są często promowane i uznawane za normę,
- biologiczne skłonności: predyspozycje genetyczne do uzależnień.
Uzależnienie od telefonu objawy ma następujące:
- wewnętrzny przymus korzystania z telefonu, niezdolność do oderwania się od niego, nawet gdy jest to konieczne (np. w pracy, w szkole, podczas spotkań towarzyskich),
- uzależniony od telefonu odczuwa niepokój gdy telefon jest poza zasięgiem lub gdy bateria jest wyczerpana,
- regularne sprawdzanie telefonu bez konkretnego powodu to również objawy uzależnienia od telefonu,
- uzależnieni od telefonu ciągle przeglądają media społecznościowe, grają w gry mobilne, czy korzystają z innych aplikacji zamiast wykonywać inne obowiązki,
- zaniedbywanie obowiązków zawodowych, szkolnych, lub społecznych z powodu używania telefonu,
- trudności z kontrolowaniem ilości czasu spędzanego na telefonie,
- poczucie irytacji lub złości w przypadku braku dostępu do telefonu to charakterystyczne objawy uzależnienia od telefonu.
Skutki uzależnienia od telefonu dla zdrowia psychicznego i fizycznego
Skutki uzależnienia od telefonu są bardzo podobne dla każdej grupy wiekowej. Uzależnienie dziecka od telefonu może mieć podobne skutki, jak uzależnienie od telefonu u dorosłych. Mimo wszystko należy pamiętać, że dziecko jest w fazie intensywnego rozwoju, dlatego tym bardziej należy zwracać szczególną uwagę na jego czas związany z korzystaniem z technologii.
Skutki uzależnienie od telefonu dla zdrowia fizycznego to:
- problemy ze snem poprzez nadmierną ekspozycję na światło niebieskie,
- częste korzystanie z telefonu może powodować bóle głowy,
- napięcie szyi i ramion,
- problemy ze wzrokiem, przemęczenie oczu, suchość, zaczerwienienie, a nawet pogorszenie wzroku,
- bóle pleców i problemy z kręgosłupem,
- zwiększone ryzyko wypadków przez używanie telefonu podczas prowadzenia pojazdu lub podczas poruszania się po ulicy z użyciem telefonu,
Skutki dla zdrowia psychicznego to:
- zwiększone ryzyko depresji i lęków,
- izolacja społeczna, zaniedbywanie rzeczywistych relacji,
- zmniejszone poczucie własnej wartości,
- zmniejszenie zdolności koncentracji,
- obniżone poczucie szczęścia i satysfakcji poprzez porównywanie siebie z innymi na podstawie treści dostępnych w internecie,
- trudności w kontrolowaniu swojego czasu i zachowań,
- negatywny wpływ na rozwój mózgu u dzieci.
Warto dodać, że dziecko uzależnione od telefonu może mieć trudności w nawiązywaniu prawdziwych relacji społecznych, rozwijaniu umiejętności interpersonalnych oraz koncentracji na innych aktywnościach poza ekranem.
Grupy ryzyka - dzieci, młodzież i dorośli
W każdej grupie wiekowej mogą znajdować się osoby podatne na uzależnienie od telefonu.
Charakterystyka grup ryzyka uzależnienia od telefonu:
- dzieci: szczególnie narażone są dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, zwłaszcza te z brakiem wsparcia rodzinnego, lub dzieci bez dostępu do innych form interakcji społecznych czy rozrywek. Dodatkowo dzieci, które wcześnie zaczynają korzystać z urządzeń elektronicznych mogą być bardziej narażone na uzależnienie, ponieważ ich mózgi są w fazie intensywnego rozwoju,
- młodzież: nastolatkowie, szczególnie ci z problemami emocjonalnymi, mogą być bardziej podatni na uzależnienie, w związku z potrzebą integracji społecznej i zainteresowaniem mediami społecznościowymi,
- dorośli: osoby pracujące w branżach technologicznych oraz te z problemami zdrowia psychicznego, jak również osoby starsze, są narażone na ryzyko uzależnienia od telefonu, ze względu na różne czynniki, takie jak potrzeba ciągłego korzystania z urządzeń lub używanie ich jako formy ucieczki.
Dla każdej z tych grup istnieją indywidualne różnice, ale czynniki społeczne, psychologiczne i osobiste, które mogą wpływać na ryzyko uzależnienia od telefonu. Uzależnienie od telefonu u dorosłych może być podyktowane przez nieco inne czynniki, niż uzależnienie dziecka od telefonu, choć raczej formy tego uzależnienia przebiegają podobnie.
Psychoterapia online w walce z uzależnieniem od telefonu
Psychoterapia online może być skutecznym narzędziem w walce z uzależnieniem od telefonu. Oferuje wiele korzyści, które mogą być szczególnie przydatne dla osób z tym problemem. Psychoterapia online eliminuje barierę geograficzną, co oznacza, że osoby z uzależnieniem od telefonu mogą uzyskać pomoc bez konieczności wychodzenia z domu. To sprawia, że terapia jest bardziej dostępna i wygodna.
Dla niektórych osób może być łatwiejsze rozmawianie o swoim uzależnieniu przez internet, ponieważ zapewnia ono większy poziom anonimowości i dyskrecji. Psychoterapia online jest dostosowana do indywidualnych potrzeb i preferencji pacjenta, co pozwala na bardziej efektywne rozwiązywanie problemów związanych z uzależnieniem od telefonu.
Techniki i narzędzia wykorzystywane w psychoterapii online
Psychoterapeuci online mogą wykorzystać różnorodne narzędzia terapeutyczne, takie jak kognitywno-behawioralna terapia internetowa (CBT-I), terapia poznawczo-behawioralna (CBT), terapia akceptacji i zaangażowania (ACT) czy terapia dialektyczno-behawioralna (DBT), aby pomóc osobom z uzależnieniem od telefonu zmienić swoje myślenie, zachowania i nawyki korzystania z urządzeń mobilnych.
Inne sposoby leczenia
Jakie mogą być inne sposoby leczenia uzależnienia od telefonu? Terapia grupowa, prowadzona przez doświadczonego terapeutę, również może być skutecznym sposobem wsparcia i motywacji dla osób zmagających się z uzależnieniem od telefonu, poprzez dzielenie się doświadczeniami i strategiami radzenia sobie.
Należy zaznaczyć, że w niektórych przypadkach, gdy uzależnienie od telefonu wiąże się z innymi problemami zdrowotnymi, takimi jak depresja czy zaburzenia lękowe, lekarz psychiatra może zalecić farmakoterapię jako uzupełnienie psychoterapii.
Jak radzić sobie z ciągła potrzebą przeglądania smartfona
Radzenie sobie z ciągłą potrzebą przeglądania smartfona może być wyzwaniem, ale istnieją skuteczne strategie, które mogą pomóc zmniejszyć to uzależnienie. Do wspomnianych strategii można zaliczyć takie założenia jak:
- Ustal limity czasowe na korzystanie z telefonu i trzymaj się ich konsekwentnie. Możesz ustawić sobie czas, ile dziennie możesz spędzić na przeglądaniu telefonu, i stosować techniki, takie jak ustawienie alarmów, aby przypomnieć sobie, kiedy czas minął.
- Zastąp czas spędzany na przeglądaniu telefonu innymi aktywnościami, takimi jak czytanie książek, uprawianie sportu, spędzanie czasu na świeżym powietrzu czy rozmowy z bliskimi. Im więcej zdrowych nawyków zbudujesz, tym łatwiej będzie ograniczyć korzystanie z telefonu.
- Zamiast korzystać z telefonu bezmyślnie, próbuj być bardziej świadomy swoich działań. Zadawaj sobie pytania, dlaczego sięgasz po telefon w danej chwili i czy istnieją inne sposoby, aby zaspokoić to, czego potrzebujesz.
- Przeglądanie telefonu może być spowodowane przez nadmiar aplikacji, które pochłaniają twoją uwagę. Przeanalizuj swoje aplikacje i usuń te, które nie są niezbędne lub wpływają na nadmierne korzystanie z telefonu.
- Wprowadź okresy, w których całkowicie odłączysz się od telefonu, na przykład podczas posiłków, przed snem lub podczas spędzania czasu z rodziną i przyjaciółmi. Pozwoli to na odzyskanie równowagi i zwiększenie świadomości otaczającego cię świata.
- Podziel się swoim celem ograniczenia korzystania z telefonu z bliskimi osobami i poproś ich o wsparcie. Razem można opracować strategie i zachęcać się nawzajem do trzymania się ustalonych celów.
Nomofobia a uzależnienie od telefonu
Nomofobia to termin określający lęk przed brakiem dostępu do telefonu komórkowego lub komunikacji bezprzewodowej. Choć nie jest to technicznie uzależnienie, nomofobia jest ściśle powiązana z nadmiernym korzystaniem z telefonu komórkowego i może być jednym z objawów uzależnienia od telefonu.
Osoby cierpiące na nomofobię często odczuwają niepokój, stres lub dyskomfort w sytuacjach, gdy nie mają dostępu do swojego telefonu, utracą sygnał sieciowy lub nie mogą korzystać z funkcji telefonu komórkowego. Objawy te mogą obejmować fizyczne odczucia, takie jak przyspieszone bicie serca, poty, drżenie, a także objawy psychiczne, takie jak lęk czy irytacja.
W związku z tym, choć nomofobia i uzależnienie od telefonu to nieco różne koncepcje, istnieje wyraźna korelacja między nimi, a osoby uzależnione od telefonu są często bardziej narażone na doświadczanie nomofobii. Obydwa te stany wymagają zrozumienia i odpowiednich strategii radzenia sobie, aby osiągnąć zdrowszą równowagę w korzystaniu z technologii.
Podsumowanie
Według badań przeprowadzonych przez Deloitte w 2021 roku, statystycznie osoby w wieku od 18 do 24 lat sprawdzają swoje telefony komórkowe średnio 74 razy dziennie. To około 2,5 razy na godzinę w ciągu dnia! Ta liczba zwiększa się wraz z młodszym pokoleniem, co podkreśla wyjątkowe znaczenie smartfonów w dzisiejszym społeczeństwie oraz problem fonoholizmu.
Dlatego tak ważne jest, aby być świadomym tych czynników i świadomie zarządzać czasem spędzanym na telefonie, aby uniknąć popadania w uzależnienie.
ZAREZERWUJ WIZYTĘ
Literatura
Olszewska, E. (2013). Uzależnienie od telefonu komórkowego jako nowe wyzwanie edukacji dla bezpieczeństwa. Zeszyty Naukowe/Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki, (4), 16-27.
Czerski, W. (2018). Nomofobia–szczególnie groźna odmiana uzależnienia od telefonu komórkowego. Edukacja-Technika-Informatyka, 9(3), 212-217.