Fobia społeczna

Czym jest fobia społeczna (lęk społeczny)

 

Fobia społeczna to zaburzenia nerwicowe, które przejawia się nadmierną obawą, lękiem przed negatywną oceną innych ludzi, szczególnie w małej grupie społecznej. Osoby dotknięte fobią społeczną starają się unikać sytuacji stresowych. Natomiast jeżeli już osoba z fobią społeczną musi uczestniczyć w kontaktach społecznych stosuje różne techniki maskujące, które pozwolą na odwrócenie uwagi od jego osoby.

Możemy do takich technik maskujących fobię społeczną wymienić np:

• unikanie kontaktu wzrokowego, 

• unikanie rozmów, 

• chowanie się z boku,

• siedzenie przy wyjściu.
  
   

Fobia społeczna a praca – jak poradzić sobie ze strachem? Na objawy fobii społecznej w pracy cierpi około 10% populacji, więc jest to bardzo powszechne zjawisko. Osoby dotknięte fobią społeczną powinny się podjąć decyzję o leczeniu fobii społecznej, gdyż pierwsze objawy z czasem będą się nasilać. Nieleczona fobia społeczna będzie wpływać niekorzystnie na różne aspekty życia. 

Lęk społeczny objawy ma sugerujące iż nasze życie jest zagrożone. To wszystko powoduje, że dodatkowo wzmaga się lęk i obawa o życie, co nasila objawy somatyczne. Osoba chora jest bardzo zmartwiona i nie chce, aby dana sytuacja się powtórzyła, a więc stara się nie dopuścić do powtórki, unika miejsc, w których doszło do ataków paniki, a najbezpieczniej czuje się we własnym domu czy pokoju. Przyczyny fobii społecznej mogą mieć podłoże genetyczne, związek z układem nerwowym człowieka lub czynniki psychospołeczne. Bardzo często właśnie do jej przyczyn zalicza się czynniki genetyczne.  Leczenie fobii społecznej jest konieczne, aby w pełni korzystać z życia. Z powodzeniem w leczeniu fobii społecznej stosuje się psychoterapię oraz wspomagająco leczenie farmakologiczne.  Fobia społeczna leki zalecane ma z grupy SNRI czyli inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny. 
 

Fobia społeczna, a nieśmiałość – różnice

 

Fobia społeczna i nieśmiałość to dwa różne zjawiska bazujące na tej samej płaszczyźnie. Bycie nieśmiałym potrafi być kłopotliwe, osoby takie czują skrępowanie przed różnymi wydarzeniami oraz dyskomfort w nawiązywaniu kontaktów międzyludzkich. Jednak jeśli uda się przezwyciężyć swoje obawy, strach mija, a osoba nieśmiała czuje się dobrze w danej sytuacji. Obserwując u siebie niepokojące objawy można wykazać nieśmiałość. 

Oprócz fobii społecznych pojawiają się często inne zaburzenia przystosowania, które charakteryzują się obniżonym nastrojem, napadami lęku i  zaburzeniami emocji i są to zaburzenia adaptacyjne.  

Fobia społeczna przyczyny

 

Warto rozważyć jakie przyczyny może mięc fobia społeczna, bowiem zrozumienie etiologii danego zaburzenia znacznie wpływa na jakość i powodzenie procesu terapeutycznego. 


Fobia społeczna przyczyny ma następujące: 

• czynniki genetyczne,

• czynniki psychospołeczne,

• czynniki neurobiologiczne.

Wśród czynników etiologii lęku społecznego możemy wyróżnić właśnie czynniki genetyczne, które odgrywają znaczącą rolę w rozwoju fobii społecznej.  Przeprowadzone badania nad genetycznym podłożem fobii społecznej wykazały wzrost zachorowań wśród osób, u których w rodzinie diagnozowano różne rodzaje zaburzeń psychicznych, w tym szczególnie biorąc pod uwagę dziedziczność zaburzeń lękowych. Statystyki pokazują, że mając chorych na fobię społeczną krewnych pierwszego stopnia, ryzyko zachorowania wzrasta od 2 do 6 razy. Niestety nie do końca wiadomo, które mutacje genów wywołują zaburzenia lękowe wśród swoich bliskich. 

Jego niedobory przejawiać się mogą pobudzeniem człowieka, wzrostem czujności oraz większym potencjałem do tworzenia „form ucieczki”. Fobia społeczna występuje u ponad połowy pacjentów, u których zaobserwowano zwiększone stężenie adrenaliny, noradrenaliny i fenyloetyloaminy w mózgu. Odpowiadają one za działanie pobudzające. Inne badania wykazujące przyczyny fobii społecznej można dopatrywać się w nadwrażliwości na niektóre substancje chemiczne czy też substancje psychoaktywne, które wywołują szybkie i gwałtowne reakcje lękowe. Są to przede wszystkim mleczan sodu, epinefryna, kofeina, dwutlenek węgla, homocysteina i johimbina. Do nasilenia się objawów lękowych i rozwoju fobii społecznej upatruje się związku w wdychaniu powietrza o zwiększonej zawartości dwutlenku węgla.  

Natomiast czynniki psychospołeczne w rozwoju fobii społecznej odzwierciedlają relację z ludźmi i otoczeniem.  To właśnie inne fobia społeczna przyczyny to czynniki psychospołeczne. W psychoterapii, terapii poznawczo- behawioralnej oraz obserwując chorych z fobią społeczną zwraca się uwagę na samotność, brak wsparcia w rodzinie, stres w pracy, niski status socjoekonomiczny, przemoc w rodzinie bądź pracy, depresja oraz inne zaburzenia psychiczne.
 

Fobia społeczna objawy

 

Skala lęku społecznego Leibowitza jest narzędziem umożliwiającym ocenę nasilenia objawów charakterystycznych dla fobii społecznej.  Fobia społeczna test – jest to narzędzie pomocnicze dla psychoterapeuty, pozwala znaleźć pierwsze objawy fobii społecznej, ocenić ich nasilenie oraz zrozumieć jaki chory odczuwa lęk w sytuacji społecznych, które dla niego są stresujące. Fobia społeczna test zawiera 48 pytań, można wykonać go samodzielnie, a wynik zinterpretować wspólnie ze specjalistą.
 

Fobia społeczna objawy ma dominujące głównie w publicznych sytuacjach, centrum uwagi w przypadku fobii społecznej skupia się na kontaktach międzyludzkich. .  Objawy fobii obserwujemy w wydarzeniach, które będą wymagały nawiązaniu relacji, kontaktów towarzyskich. Fobia społeczna występuje u osób, u których podczas nawiązywania znajomości z osobami nieznanymi występują zaburzenia lękowe charakteryzujące się m.in.:

• uczuciem związanym z napadami paniki, niepokoju,
• nadmiernym martwieniem się
• poczuciem bezradności.

​Pojawiają się również dolegliwości natury somatycznej np. pocenie się dłoni, kołatanie serca, drżący głos i drganie dłoni, suchość w jamie ustnej oraz wzrost ciśnienia tętniczego krwi. 
 

Lęk społeczny objawy ma następujące:
 

• nadmierne pocenie się,

• stany lękowe,

• drżenie głosu i rąk,

• jąkanie,

• suchość w ustach,

• szybkie bicie serca,

• zawroty głowy,

• czerwienienie się,

• unikanie spożywania posiłków w towarzystwie,

• strach przed oceną innych osób,

• brak akceptacji siebie samego,

• niechęć do rozmowy,

• ciągłe zamartwianie się,

• poczucie nierealności miejsca i rzeczy.
   

Jak często występuje fobia społeczna?

 

Wśród najczęściej występujących zaburzeń psychicznych fobia społeczna zwana inaczej zespołem lęku społecznego  – znajduje się dość wysoko w częstotliwości występowania. W populacji ogólnej z powodu fobii społecznej cierpi około 7 – 9% osób, znajduje się zaraz za depresją i uzależnieniem. Zarówno kobiety jak i mężczyźni chorują porównywalnie często, jednak według niektórych statystyk objawy fobii społecznej częściej dotykają kobiety  (1,5 – 2 razy częściej).


Do rozwoju fobii społecznej sprzyjające mogą się okazać różne życiowe sytuacje takie jak: 
 

• niski status ekonomiczny, 

• niski stopień wykształcenia, 

• brak pracy,

•  brak partnera i znajomych,

• śmierć bliskiej osoby. 

Fobia społeczna diagnoza

Diagnoza fobii społecznej powinna być wykonana przez specjalistę - psychologa, psychoterapeutę czy lekarza psychiatrę. Na podstawie wiedzy i doświadczenia, korzystając z odpowiednich kryteriów diagnostycznych może on rozpoznać fobię społeczną czy też potwierdzić występowanie innych zaburzeń psychicznych o podobnym obrazie symptomów. 

Według kryteriów diagnostycznych Klasyfikacji DSM-5 fobia społeczna warunkuje występowanie objawów takich jak:

• występowanie znacznego lęku w kilku sytuacjach społecznych, w których osoba narażona jest na ocenę innych osób,

• dana osoba obawia się, że inni zauważą jej zdenerwowanie i zostanie to źle odebrane; odczuwa w związku z tym wstyd czy upokorzenie,

• sytuacje społeczne wywołują prawie zawsze niepokój czy lęk,

• dana osoba stara się unikać sytuacji społecznych, w przeciwnym razie odczuwa bardzo silne napięcie i lęk,

• poziom odczuwanego lęku jest zdecydowanie większy niż wymaga tego dana sytuacja społeczna,

• odczuwanie lęku w sytuacjach społecznych jest utrwalone i trwa przynajmniej od 6 miesięcy lub dłużej,

• silny lęk, niepokój i potrzeba unikania wielu sytuacji społecznych powoduje upośledzenie funkcjonowania w wielu przestrzeniach np. osobistej czy zawodowej,

• występujący lęk czy niepokój nie jest wynikiem spożywania substancji psychoaktywnych,

• objawy te nie są wynikiem innych zaburzeń psychicznych, np. lęku napadowego, dysmorficznego zaburzenia ciała czy też autyzmu,

• lęk i niepokój są silniejsze i niezależne od występowania takich schorzeń jak otyłość, oszpecenie czy inny uraz. 

Warto również pamiętać, że fobia społeczna u dzieci oznacza lęk i unikanie nie tylko w tym przypadku kontaktów z osobami dorosłymi, ale również z rówieśnikami.

Fobia społeczna leczenie

 

Terapia fobii społecznej wymaga od chorego zaangażowania i cierpliwości, ponieważ jest procesem, który wymaga czasu. Osoba z fobią społeczną przede wszystkim powinna zwrócić się o pomoc do psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry. Specjaliści w obszarze zdrowia psychicznego opracowują odpowiednie leczenie fobii społecznej oraz jeśli będzie konieczne dostosują właściwe do leczania fobie społecznej leki.
 

Leki - farmakologiczne leczenie lęku społecznego

 

Fobia społeczna leczenie farmakologiczne może się okazać istotnym uzupełnieniem psychoterapii. Fobia społeczna leki opierają się przede wszystkim na łagodzeniu psychicznych objawów fobii oraz mogą ograniczać symptomy fizyczne. Najskuteczniejszy lek na fobię społeczną to inhibitory monoaminooksydazy oraz selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny. Fobia społeczna leczenie farmakologiczne jest dobierane indywidualnie do pacjenta a pierwsze efekty można zauważyć już po kilku tygodniach.

 

Fobia społeczna - psychoterapia

 

Terapia fobii społecznej jest kluczowym elementem w leczeniu fobii społecznej. Szczególne powodzenie wśród pacjentów ma psychoterapia poznawczo – behawioralna. Terapia poznawczo-behawioralna opiera się na nauce odpowiednich technik, które pozwolą na konstruktywne radzenie sobie w sytuacjach stresowych.

Fobia społeczna leczenie wykorzystuje jeszcze techniki, które polegają na redukcji stresu opartej na uważności, czyli MBSR. Wyróżniamy tutaj medytację, nauka akceptacji samego siebie oraz swoich doświadczeń oraz elementy poznawcze i edukacyjne. Możliwa jest również terapia fobii społecznej online tzw. internetowa terapia poznawczo – behawioralna.

Fobia społeczna - terapia online

Leczenie fobii społecznej jest również możliwe w formie zdalnej, czyli korzystając z możliwości jakie daje nam psychoterapia online.  Oczywiście warto mieć na uwadze, że terapia fobii jest procesem złożonym i wielowymiarowych, do którego należy podejść holistycznie. Jednak wybór odpowiedniego terapeuty online i dopasowana przez niego właściwa terapia do problemu, potrzeb i indywidualności danej osoby jest w stanie przynieść zadowalające efekty leczenia. Objawy zaburzenia jakim jest fobia niestety potrafią znacznie obniżyć jakość życia, przyczyniają się do rozwoju wielu innych zaburzeń w obszarze zdrowia psychicznego, więc warto skorzystać z możliwości psychoterapii, która znacznie wpływa na komfort życia.


 

Fobia społeczna, lęk społeczny - podsumowanie

 

Osoby z fobią społeczną i cierpiące na lęk społeczny unikają kontaktów międzyludzkich, ze względu na odczuwanie silnego lęku przed nieprzyjemnym doświadczeniem interakcji w społeczeństwie. Często pojawia się również przekonanie o zagrożeniu ze strony innych i ciągłe napięcie emocjonalne związane z koniecznością funkcjonowania społecznego. Oprócz aspektu emocjonalnego i ogromnego napięcia wewnętrznego podkreśla się również znaczenie objawów fizycznych, które pojawiają się przy fobii społecznej takie jak drżenie rąk, drżenie kończyn, czy uczucie suchości w gardle.

 

Nieleczona fobia społeczna może przybrać postać nierozerwalną oraz bardzo uporczywą, co prowadzi do zaburzenia w codziennym funkcjonowaniu społecznym. Chory doświadcza braku akceptacji, wycofuje się w relacjach z innymi, towarzyszy mu silny stres oraz pojawiają się problemy zawodowe w życiu dorosłym. Dodatkowo narastanie fobii społecznej może przyczynić się do rozwoju innych zaburzeń takich jak depresja, uzależnienia czy separacyjne zaburzenia lękowe, a nawet rozwoju chorób somatycznych. Dlatego tak ważna jest w przypadku fobii społecznej pomoc i wspieranie przez bliskich, a także właściwa psychoterapia. Kluczowy jest fakt, iż nie powinno się lekceważyć objawów zaburzenia, a także podjąć odpowiednie leczenie.

 

Fobia społeczna - test 

W zależności od rodzaju fobii możliwe jest wykonanie testu dostępnego w sieci. Warto jednak podkreślić, że testy ogólnodostępne nie mogą być wyznacznikiem prawidłowo przeprowadzonej diagnozy psychologicznej. Bezpłatne i dostępne testy na fobię społeczną mogą stanowić jedynie sygnał świadczący o konieczności dalszej diagnostyki w kierunku rozpoznania i leczenia fobii.

Testy te mają na ogół charakter testów prewencyjnych, których wyniki mogą zachęcić do skonsultowania swoich objawów z odpowiednim specjalistą: psychologiem lub psychoterapeutą. Przykładowo pomocny we wstępnej diagnozie fobii społecznej może okazać się test lęku społecznego Leibowitza, który jest dostępny w formie testów online, jednak w kompletnej diagnozie fobii warto brać pod uwagę znacznie więcej czynników.

Literatura

Bourne E., Andruszko R., Lęk i fobia: praktyczny podręcznik dla osób z zaburzeniami lękowymi. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Kraków 2011

Bomba J. Fobia społeczna. Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, 2000