12.04.2023
Na czym polega TSR - terapia skoncentrowana na rozwiązaniach i do kogo jest kierowana?
Jakie techniki w pracy terapeutycznej proponuje TSR, a także poznaj jej zalety i wady w procesie psychoterapii.
Znacznie więcej o TSR w niniejszym artykule, który prezentuje kluczowe założenia nurtu psychoterapii krótkoterminowej.
Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach (TSR) zyskuje coraz większą popularność. Często to podejście psychoterapeutyczne jest wykorzystywana przez terapeutów oraz psychologów w swojej pracy.
Czym jest podejście skoncentrowane, jaka jest filozofia terapii skoncentrowanej oraz jaka jest skuteczność terapii skoncentrowanej? Na wszystkie te pytania znaleźć można odpowiedź w niniejszym artykule, a ponadto pojawi się odpowiedź na pytanie “terapia skoncentrowana na rozwiązaniach dla kogo będzie najlepszym wyborem?”.
Zacznijmy od samego początku, czyli jakie są założenia terapii skoncentrowanej oraz na czym polega filozofia terapii skoncentrowanej.
Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach (TSR) została opracowana dokładnie w latach 80. XX wieku przez Steve'a de Shazer i Insoo Kim Berg. Byli oni członkami zespołu badawczego, który prowadził badania nad skutecznością terapii rodzinnej, a w trakcie swoich badań odkryli, że koncentrowanie się na rozwiązaniach jest często skuteczniejsze niż koncentrowanie się na problemach. TSR terapia skoncentrowana na rozwiązaniach zaczęła zyskiwać popularność w latach 90 i od tego czasu została wykorzystana w wielu różnych dziedzinach terapeutycznych, w tym w pracy z rodzinami, parami, a także z indywidualnymi pacjentami.
Terapia krótkoterminowa skoncentrowana na rozwiązaniu kładzie nacisk na mocne strony w życiu klienta. Koncentruje się na pozytywnych celach i rozwiązaniach, na pracy z zasobami pacjenta oraz skupia się na teraźniejszości i przyszłości zamiast na przeszłości. Duże znaczenie w tej terapii ma również pozytywna relacja na linii pacjent- terapeuta.
TSR Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach (ang. Solution Focused Brief Therapy - SFBT) opiera się na trzech głównych założeniach:
Koncentracja na rozwiązaniach - terapeuta skupia się na tym, co działa i na tym, co pacjent już robi, aby radzić sobie z problemem, zamiast na tym, co nie działa.
Rozwiązania są wzmacniane - zadaniem terapeuty jest zwrócenie uwagi na mocne strony klienta oraz na pozytywne zmiany, które dokonują się w życiu pacjenta tak, by pomóc mu je ugruntować. Dodatkowo terapia kładzie nacisk na to, by nie powielać rozwiązań, które nie przynoszą żadnych rezultatów. Innymi słowy- jeśli coś nie działa to już więcej tego nie rób.
Koncentracja na przyszłości i pozytywach- nie ingeruj w coś, co działa dobrze lub się nie zepsuło. Nie komplikuj sobie życia, nie naprawiaj na siłę czegoś, co funkcjonuje tak, jak należy.
Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach (TSR) pomaga pacjentom radzić sobie z trudnościami tak, by problematyczna rzeczywistość została przekształcona w pozytywną. W przeciwieństwie do tradycyjnych terapii, które skupiają się na przeszłości i na przyczynach problemów, model terapii skoncentrowanej skupia się na teraźniejszości i na tym, co działa dobrze w życiu klienta.
Metody pracy TSR są zwykle stosowane w terapii krótkoterminowej i skupiają się na tym, aby pacjent szybko osiągnął pozytywne zmiany w swoim życiu.
Podczas terapii krótkoterminowej skoncentrowanej na rozwiązaniach (TSR), terapeuta skupia się na tym, aby pacjent szybko osiągnął pozytywne zmiany w swoim życiu. Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach krótkoterminowa (TSR) jest zwykle stosowana na kilka sesji terapeutycznych, ale może być również stosowana w dłuższej terapii.
Terapeuta, podczas sesji stosować może trzy rodzaje relacji między nim a klientem:
relacja gościa i gospodarza- ma miejsce, kiedy na terapię przychodzą klienci, którzy uważają, że problem ich tak naprawdę nie dotyczy, ale raczej przyszli na czyjąś prośbę (przykładowo prośbę męża, żony czy rodziców),
relacja narzekacza - jest stosowana u osób, które problem zauważają, ale jego przyczynę szukają w innych lub w otoczeniu i od nich właśnie oczekują zmian,
relacja współpracy- najskuteczniejsza relacja terapeutyczna, kiedy klient zdaje sobie sprawę z problemu oraz wie, że od niego zależy jego rozwiązanie. W tej relacji zarówno klient jak i terapeuta współpracują i poszukują rozwiązań.
Jakie ma terapia skoncentrowana na rozwiązaniach opinie i jaka jest skuteczność terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach? Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach (TSR) zyskała wiele pozytywnych opinii od pacjentów, terapeutów i badaczy.
Z drugiej strony, niektórzy krytykują TSR za skupienie się wyłącznie na pozytywnych aspektach życia pacjenta, pomijają negatywne doświadczenia i emocje. Często też twierdzi się, że terapia skupia się jedynie na objawach, a nie na ich przyczynach, co może prowadzić do powracających problemów.
Przyjrzyjmy się dokładniej jakie ma terapia skoncentrowana na rozwiązaniach opinie. Terapia TSR ma swoje zalety i wady, oto niektóre z nich:
Zalety TSR to przede wszystkim:
skupienie na celach, a nie na przeszłości: w terapii skoncentrowanej na rozwiązaniu nie ma konieczności analizy przeszłości,
relacja partnerska pomiędzy terapeutą a klientem, traktowanie go w kategorii “klient” a nie “pacjent”,
brak poglądu, że z terapii korzysta osoba zaburzona lub chora,
odkrywanie mocnych stron i budowanie poczucia wartości - terapia TSR opiera się na założeniu, że klient posiada już w sobie zasoby i umiejętności potrzebne do rozwiązania swoich problemów, a terapeuta może mu tylko pomóc je odkryć i wzmocnić,
skuteczność - TSR jest stosunkowo krótką formą terapii i może prowadzić do szybkich i trwałych zmian w życiu pacjenta,
akceptacja własnych wyborów oraz indywidualnego spojrzenia na świat,
wygoda - terapia TSR może być prowadzona zarówno w formie stacjonarnej jak i online. Do jej przeprowadzania nie są potrzebne specjalne narzędzia pracy czy przestrzenie.
Wady TSR to przede wszystkim:
brak skupienia na przyczynach - TSR skupia się na teraźniejszości i na znalezieniu sposobów rozwiązania problemów, ale nie skupia się na przyczynach tych problemów, a często to właśnie w nich tkwi sedno sprawy (przykładowo niskie poczucie własnej wartości czy depresja),
nieodpowiednia dla niektórych problemów - terapia skoncentrowana na rozwiązaniach może być nieskuteczna lub nieodpowiednia dla niektórych problemów, takich jak traumy z przeszłości, a więc dla problemów, które wymagają dłuższego przepracowania,
skupienie na pozytywnych zmianach - TSR skupia się na pozytywnych zmianach, co oznacza, że nie zawsze jest odpowiednia dla pacjentów, którzy potrzebują terapii, aby poradzić sobie z trudnościami, czy negatywnymi emocjami,
nieodpowiednia dla niektórych pacjentów przykładowo dla osób nieśmiałych, wycofanych, które mogą oczekiwać od terapeuty aż to on zaproponuje sposoby na rozwiązanie ich problemów.
Oto niektóre z technik TSR:
Pytania skierowane na przyszłość - terapeuta zadaje pacjentowi pytania skierowane na przyszłość, aby pomóc mu znaleźć sposoby na osiągnięcie swoich celów. Przykładowe pytania to: "Jak wyobrażasz sobie swoje życie, gdy już osiągniesz swój cel?" lub "Co robisz, gdy zdarzy Ci się osiągnąć pozytywny wynik w sytuacji, w której wcześniej miałeś problem?"
Pytanie o cud - chętnie wykorzystywana technika, w której terapeuta prosi klienta o wyobrażenie sobie, że jego problem znika. Jakie są przesłanki tego, że problemu już nie ma? Co wówczas robisz, jak się zachowujesz?
Skale motywacji, zmian, postępu - terapeuta prosi klienta o umieszczenie na skali od 0-10 przykładowo siebie w sytuacji, w jakiej teraz się znajduje, w porównaniu z sobą, kiedy problem nie występował lub z sobą w dniu “cudu”. Co się zmieniło w tym czasie? Jakie rozwiązania pozwoliłyby Ci znaleźć się tu gdzie jesteś? Jak daleko jeszcze jesteś, by osiągnąć zakładany cel?
Szukanie wyjątków - terapeuta prosi pacjenta o przypomnienie sobie sytuacji, w których problem nie występował lub był mniejszy. Następnie terapeuta stara się zrozumieć, co działo się w tych sytuacjach i pomóc pacjentowi znaleźć sposoby na powtórzenie tego w innych sytuacjach.
Skupienie na małych kroczkach - terapeuta pomaga pacjentowi znaleźć małe kroki, które mogą prowadzić do osiągnięcia większego celu. Dzięki temu pacjent może poczuć się mniej przytłoczony i zmotywowany do podjęcia działań.
Analiza wyborów i konsekwencji - terapeuta pomaga pacjentowi zrozumieć, jakie wybory prowadzą do pozytywnych wyników i jakie do negatywnych. Dzięki temu pacjent może zacząć podejmować lepsze decyzje i dokonywać pozytywnych zmian w swoim życiu.
Podejmowanie decyzji, dokonywanie wyborów - jaki będzie kolejny krok do zrealizowania, by zbliżyć się do realizacji celu?
Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach dla kogo będzie najlepszym wyborem? TSR może być dobrym wyborem dla osób, które są zainteresowane rozwiązywaniem problemów w sposób skuteczny i szybki.
Dla kogo TSR może być szczególnie pomocna?:
dla osób z problemami krótkoterminowymi: TSR pomaga pacjentowi znaleźć szybkie i skuteczne rozwiązania. Dlatego może być szczególnie skuteczna dla osób, które mają chwilowe problemy takie jak stres w pracy związany przykładowo z awansem lub ważnym projektem, lęk przed wystąpieniami publicznymi, trudności w odnajdywaniu się w nowym środowisku, wypalenie zawodowe.
dla osób, które nie chcą długo trwać w terapii: TSR trwa od kilku do kilkunastu sesji terapeutycznych. Dlatego może być dobrym wyborem dla osób, które nie chcą spędzać dużo czasu w terapii, ale chcą szybko osiągnąć pozytywne wyniki. Mogą to być osoby u których pojawiły się problemy z bezsennością, zaburzenia nastroju, zaburzenia odżywiania, kryzys małżeński, problemy wychowawcze, rodzinne czy seksualne.
Dodatkowo TSR pomoże w depresji, przy myślach samobójczych, przy uzależnieniu od alkoholu lub narkotyków, czy też osobom mającym niskie poczucie własnej wartości.
Podsumowując, TSR stosuje się tak naprawdę w wielu dziedzinach i szczególnie w odniesieniu do osób, którym zależy na czasie uzyskania efektów terapii. Warto zaznaczyć, że terapia skoncentrowana na rozwiązaniach może być stosowana nie tylko podczas psychoterapii, ale często jest pomocna w doradztwie zawodowym czy biznesie.
Jak już zostało wspomniane terapia skoncentrowana na rozwiązaniach (TSR) skupia się na zasobach klienta i na wspieraniu go w odkrywaniu własnych mocnych stron, co pomaga w rozwiązywaniu problemów i osiąganiu postawionych celów. To skuteczna i pozytywna forma terapii krótkoterminowej. Warto zaznaczyć, że w terapii TSR terapeuta nie stawia diagnozy. Nie jest również ekspertem, który chciałby zmienić zachowanie klienta.
To klient, dzięki pewnym sugestiom i pytaniom ze strony psychologa sam znajduje sposoby, by rozwiązać swoje problemy. TSR znajduje zastosowanie w różnych obszarach pracy terapeutycznej, takich jak terapia indywidualna, terapia par i rodzinna, a także w pracy z grupami.
Literatura
L. Cierpiałkowska, M. Cierpiałkowski, Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012.
B. Gruszczynska, Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach: zastosowanie w pracy z rodziną, Difin, 2015.
T. Słomka, Sztuka radzenia sobie. Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach, Wydawnictwo Adam Marszałek, 2010.
P. Żylicz, Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach w praktyce, Wydawnictwo C.H. Beck, 2018.