Kanony ludzkiego piękna to sprawa bardzo indywidualna, chociaż ogromne znaczenie ma również kultura. To, czemu jedni nie mogą się oprzeć, u innych wywołuje wręcz reakcje przeciwne, istotny jest jednak dystans oraz polubienie własnego ciała. W przeciwnym przypadku może dojść do sytuacji, w której człowiek zacznie się przejmować komentarzami innych, a stąd bardzo prosta droga do anoreksji. Patrząc na statystyki, w skali globalnej na tę chorobę cierpi około dwóch milionów osób. Szacuje się, że w krajach cywilizacji zachodniej jest to od 0,9 do 4,3 proc. kobiet oraz od 0,2 do 0,3 proc. mężczyzn cierpiących na tego typu zaburzenia odżywiania.
Anoreksja, czyli jadłowstręt psychiczny to choroba z grupy zaburzeń odżywiania. W dosłownym tłumaczeniu z języka greckiego oznacza an – „brak”, orexis – „apetyt”.
Anoreksja – definicja mówi, że jest to choroba, która przejawia się w świadomym ograniczaniu przyjmowania pokarmów i celowym zmniejszaniu kaloryczności posiłków, co prowadzi do znacznego spadku masy ciała oraz wychudzenia. Anoreksji towarzyszą powikłania hormonalne, somatyczne i zaburzenia metaboliczne.
Pierwsze wzmianki na temat anoreksji pochodzą z 1873 roku, jednak zaczęła się ona częściej pojawiać dopiero w XX wieku. Nie wiadomo jednak czy wzrost liczby przypadków tej choroby ma podłoże w lepszej diagnostyce, czy może głównym wpływem na ten stan rzeczy jest utrwalenie pewnego wzorca urody, który jest promowany w mediach.
Stereotypowym, a do tego bardzo krzywdzącym podejściem jest uważanie, że anoreksja to przypadłość wszystkich osób szczupłych. Jest to oczywiście nieprawda, ponieważ każdy z nas ma różną sylwetkę, a to, że taki wygląd jest jednym z objawów jadłowstrętu psychicznego, nie oznacza, że mamy do czynienia z osobą chorą.
Kolejnym mitem jest fakt, że ludzie z zaburzeniami odżywiania nie mają apetytu i nie odczuwają głodu. W praktyce jest zupełnie inaczej. Człowiek dotknięty anoreksją jest tak samo głodny, jak każdy z nas, jednak tak bardzo boi się przytyć i cokolwiek zjeść, że próbuje zwalczyć w sobie uczucie głodu. W tym przypadku głód jest o wiele słabszy niż paniczny lęk przed przybraniem na wadze.
Pamiętaj, że anoreksja jest bardzo złożonym problemem dotykających sfery psychicznej oraz całego ciała. Aby skutecznie z nią walczyć, konieczna jest wizyta u specjalisty najlepiej psychologa lub lekarza psychiatry.
Anoreksja początki wykazuje w zwykłym odchudzaniu i spadku masy ciała. Do powodów spadku prawidłowej masy ciała zalicza się:
chęć upodobnienia się do ulubionej modelki,
presja środowiska,
krytyczna uwaga dotycząca wagi wypowiedziane przez bliską osobę.
W pierwszych tygodniach jadłowstręt psychiczny pozostaje niezauważony przez otoczenie, a osoby na niego cierpiące nie uważają siebie jako chore. Pierwsze objawy anoreksji, a tym samym problemy zaczynają się, gdy masa ciała staje się być zbyt niska, a mimo to chory odmawia przyjmowania pokarmów w większej ilości.
Zastanawiasz się więc, jakie są objawy anoreksji? Jest ich bardzo wiele i nie sposób wymienić je wszystkie, jednak najbardziej zauważalne to:
utrata prawidłowej masy ciała,
zaburzenia hormonalne – w przypadku kobiet, może dojść do zatrzymania miesiączki. W przypadku obu płci pojawiają się także zmiany metabolizmu hormonu tarczycy, zaburzenia wydzielania insuliny oraz wzrost poziomu hormonu wzrostu,
problemy z postrzeganiem własnego ciała – osoba chora na anoreksję, mimo iż jej waga jest dużo niższa niż dolna prawidłowa granica, nadal uważa, że jest za gruba i nieatrakcyjna,
chorzy wytyczają sobie limit wymarzonej wagi oraz wymiarów tak nisko, że są nieosiągalne dla zdrowego człowieka,
strach przed otyłością jest ogromny i zagłusza nawet potrzebę jedzenia. Przybiera to formę natrętnych myśli,
u mężczyzn chorych na anoreksję może dojść do utraty zainteresowania seksem oraz problemów z potencją,
niska samoocena spowodowana zaburzeniem sposobu postrzegania własnego ciała,
bezsenność,
apatia,
ciągle zmęczenie,
problemy z zębami oraz zapalenia dziąseł,
stany zapalne jelit czy wątroby,
obniżone ciśnienie krwi,
wypadanie włosów,
żółta skóra.
Jak więc widzisz, anoreksja objawy ma bardzo niebezpieczne, ale na szczęście dużo widocznych objawów jest sygnałem dla otoczenia i pozwala w miarę szybko pomóc bliskiej osobie, oczywiście, jeżeli się na to zgodzi. Mimo sprzeciwu, czy oporu nie wolno tracić nadziei i odsuwać się od chorego. Wsparcie najbliższych jest bardzo ważne, a w sytuacji zagrożenia życia niestety trzeba walczyć z osobą chorą o podjęcie leczenia.
Statystycznie na anoreksję najczęściej chorują nastolatki i młode kobiety, choć mężczyźni też na nią cierpią. Wbrew powszechnym wierzeniom, nie jest to przypadłość, tylko modelek, aktorek i gwiazd show-biznesu. Mogą na anoreksję chorować także ludzie z każdej grupy społecznej.
Za bezpośrednie przyczyny anoreksji uznaje się czynniki psychologiczne, środowiskowe oraz biologiczne. Diagnostyka anoreksji przeprowadzana jest m.in. według kryteriów Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10. Co wskazuje na jej występowanie?
utrata masy ciała do BMI poziomu 17,5 lub do osiągnięcia wartości co najmniej o 15% niższej niż prawidłowa masa ciała – jest ona wyliczana indywidualnie na podstawie wzrostu i wieku pacjenta,
uzależnione samopoczucie od bieżącej masy ciała,
stosowanie leków tłumiących łaknienie, przeczyszczających oraz wywołujących wymioty,
obawa ze strony bliskich, którzy chcą, by chory uzyskał i utrzymał prawidłową masę ciała.
Anoreksja przyczyny ma bardzo mocno zakorzenione w ludzkiej świadomości. Często ludzie nawet nie zdają sobie sprawy, że ich luźne stwierdzenia mogą być tak bolesne dla kogoś innego, a tym samym doprowadzić nawet do tragedii. Zanim więc następnym razem postanowisz kogoś ocenić, zastanów się, czy nie robisz mu tym krzywdy.
Jadłowstręt psychiczny można podzielić na dwa główne typy. Pierwszy z nich to anoreksja restrykcyjna, kiedy osoba chora systematycznie ogranicza przyjmowanie pokarmu oraz ich porcje do ilości minimalnej. Ignoruje skutki nagłego spadku wagi, okłamuje bliskich, często je w samotności, a od czasu do czasu może przyjmować środki przeczyszczające.
Drugi rodzaj to anoreksja bulimiczna, która częściowo pokrywa się z symptomami bulimii. Ten typ choroby charakteryzuje się ograniczaniem racji żywieniowych z regularnymi okresami przejadania się, a następnie prowokowaniem wymiotów i zażywaniem leków np. przeczyszczających.
Jednak anoreksja bulimiczna swój początek ma bardzo zbliżony do anoreksji restrykcyjnej. Osoby na nią chore ciągle się głodzą, stosują różne diety i monitorują ilość spożytych kalorii oraz nieustannie walczą z uczuciem głodu. W konsekwencji dochodzi do wyczerpania organizmu, który domaga się jedzenia. Chory zaczyna się więc objadać w sposób niepohamowany, czemu często towarzyszy lęk i niepokój. Podczas takiego napadu anorektyk nie zwraca uwagi na to, co i ile je, byle tylko poczuć ulgę. Później nadchodzi gorsza faza, czyli poczucie winy. Wówczas rozpoczyna się wydalanie jedzenia różnymi sposobami. Skutki anoreksji mogą doprowadzić nawet do śmierci, jeśli w porę nie uda się pomóc choremu. Co najważniejsze, kobiety i mężczyźni cierpiący na anoreksję bulimiczną znacznie częściej szukają pomocy medycznej niż osoby chorujące na anoreksję restrykcyjną.
Leczenie Anoreksji to bardzo trudny, złożony i czasochłonny proces. Jest on jednak konieczny, by chory mógł znów zacząć cieszyć się życiem, nie zamykając się „w swoim świecie”. Nieleczony jadłowstręt psychiczny może skutecznie wyniszczyć organizm, w rezultacie doprowadzając do śmierci.
W leczeniu bardzo ważne jest dążenie do wzrostu wagi ciała, by chory mógł odzyskać w pełni zdrowie fizyczne i utracone siły witalne. Podstawową kwestią w leczeniu anoreksji jest wykonanie diagnostyki laboratoryjnej oraz stałe kontrolowanie masy ciała. W przypadku, gdy anoreksja jest bardzo zaawansowana, często bierze się pod uwagę leczenie w szpitalu psychiatrycznym, gdzie pod okiem specjalistów chory będzie miał najlepszą opiekę. Możliwe jest również wdrożenie leczenia dojelitowego, które ma na celu sprawienie, by pacjent przybrał na wadze do poziomu, jaki nie stanowi zagrożenia dla jego życia. Mimo, iż brzmi to nieco przerażająco, często staje się koniecznością, gdyż anorektycy są bardzo sprytni i potrafią ukrywać jedzenie lub je zwracać, nawet jeśli mają świadomość, że to może ich zabić.
Pamiętajmy jednak, że anoreksja to zaburzenia natury psychicznej, dlatego samo doprowadzenie do wzrostu masy działa i odzyskanie sił witalnych nie wystarczy, by pacjent mógł samodzielnie poradzić sobie z problemem zaburzeń odżywiania. W leczeniu anoreksji stosowana jest także farmakologia – zwłaszcza inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny. Tego typu leki nie mają bezpośredniego wpływu na wzrost masy ciała, ale pozwalają na poprawę samopoczucia.
Farmakologia w leczeniu anoreksji obejmuje:
leki przeciwlękowe – obniżają uczucie lęku przed przytyciem, a więc pomagają w sprawnym przyjmowaniu pokarmów,
leki przeciwdepresyjne – stosuje się je u osób z objawami obniżonego nastroju,
leki przeciwpsychotyczne – nie stanowią one podstawy leczenia i stosowane są tylko w stanach urojeniowych, które najczęściej odnoszą się do obrazu własnego ciała.
Sama farmakologia to jednak za mało w leczeniu anoreksji. Tak jak już wielokrotnie powtarzaliśmy, anoreksja ma podłoże psychiczne, dlatego w jej leczeniu ogromną rolę odgrywa psychoterapia. Osoba chora musi zrozumieć, że ma problem, który może doprowadzić nawet do śmierci. Ważne jest również, by pacjent uzmysłowił sobie, że ma zaburzenie postrzegania siebie, a jego prawdziwy obraz nie ma nic wspólnego z tym, który sobie „wymyślił”.
Psycholog na początku wizyty prosi pacjenta, by wykonał test na anoreksję. Ten niepozorny dokument może wiele powiedzieć o chorym oraz jest pomocny przy wystawieniu diagnozy.
Dla pacjentów niepełnoletnich istotna jest psychoterapia rodzinna, która pomaga wszystkim członkom radzić sobie z problemami jadłowstrętu psychicznego oraz pomaga odbudować wzajemne relacje. Dzięki temu bliscy chorego wiedzą, jak mu pomagać.
Osoby z zaburzeniami odżywiania powinny skorzystać również z pomocy dietetyka. Taki specjalista nie tylko ułoży właściwą dietę, opowie o zdrowych nawykach, ale także pomoże przetrwać w postanowieniach. To bardzo ważne, by chory sam nauczył się komponować zdrowe, pyszne i pożywne posiłki, rozumiejąc przy tym, co jest dla niego najlepsze.
Jeśli czujesz, że problem anoreksji jest Ci bliski, nie czekaj dłużej i jak najszybciej skontaktuj się ze specjalistą. Wiemy, że najtrudniejsze jest przyznanie się przed samym sobą do problemu, ale tylko w ten sposób możesz znów przejąć kontrolę nad własnym życiem.
Literatura
Bator, E., Bronkowska, M., Ślepecki, D., & Biernat, J. (2011). Anoreksja–przyczyny, przebieg, leczenie. Nowiny Lekarskie, 80(3), 184-191.
Bąba-Kubiś, A., Samochowiec, J., Pełka-Wysiecka, J., Liśkiewicz, P., Konopka, A., & Wroński, M. (2018). Anoreksja–jadłowstręt psychiczny. Pomeranian J Life Sci, 64(4), 5-9.
Anoreksja może być rozpoznawalna już we wczesnym wieku. Jak podają statystyki zaburzenie to dotyka najczęściej młode osoby, a szczególnie dziewczęta. Pierwsze z objawów anoreksji można rozpoznać już u dziewczynek w wieku 12-13 lat. Zdecydowana większość przypadków anoreksji dotyka osoby w przedziale wiekowym od 12 do 25 roku życia.
Jednak wiek przypadający na okres dojrzewania nie jest tutaj regułą ponieważ anoreksja dotyka coraz młodsze dzieci, a nawet niemowlęta. Wymienić można również jeden z podtypów tej choroby - anoreksję niemowlęcą, która może rozwinąć się już pomiędzy 6 miesiącem, a 2-3 rokiem życia i najczęściej objawia się odmawianiem jedzenia i niedojadania porcji przeznaczonej dla danego wieku dziecka, gdzie sytuacja taka trwa min. miesiąc. Jako przyczynę anoreksji dziecięcej podaje się zaburzony okres separacji z matką.
Anorektycy normalnie odczuwają głód, jednak odmawianie posiłków jest związane z wieloma lękami, w tym również z obawą przed zwiększeniem wagi. Dlatego też pomimo odczuwania fizycznego głodu, powstałe lęki są wystarczającą determinacją, by mimo wszystko odmówić spożycia posiłku.
W miarę rozwoju anoreksji głód może pojawiać się znacznie później niż u zdrowej osoby - osoba z anoreksją potrafi wytrzymać nawet do kilkudziesięciu godzin bez posiłku, nie odczuwając przy tym silnego głodu. Jest to spowodowane zaburzeniem wydzielania hormonów odpowiedzialnych za powstawanie uczucia głodu i sytości, w tym wypadku greliny i leptyny. Po długotrwałym przyzwyczajaniu organizmu do niejedzenia, poziom leptyny wzrasta, co przekłada się na uczucie sytości, natomiast poziom greliny odpowiedzialnej za głód spada.
Anoreksję od bulimii odróżnia fakt, że w pierwszym przypadku nie występują napady głodu i objadania się, osoba całkowicie odmawia przyjmowania posiłków, co prowadzi do drastycznego obniżenia masy ciała.
W bulimii natomiast osoba chora ma napady jedzenia i przyjmuje posiłki w dużych ilościach, a następnie celowo prowokuje wymioty, bowiem ma wyrzuty sumienia. Masa ciała tutaj nie ulega tak drastycznym zmianom.
Wśród pozycji filmowych pomagających zrozumieć zaburzenie odżywiania jakim jest anoreksja warto wymienić film „ Aż do kości”. Przedstawia on historię 20 letniej dziewczyny chorej na anoreksję, która pomaga odbiorcy zrozumieć czym jest anoreksja, poznać jej przebieg, a także sposoby leczenia anoreksji.
Kolejną wartą polecenia produkcją jest film z 1999 „Przerwana lekcja muzyki”. W tym filmie oprócz anoreksji, przedstawione są również inne zaburzenia psychiczne dotykające nastolatków. Filmy realizowane są w oparciu o historie prawdziwe.
Osoby z anoreksją oprócz zaburzenia odżywiania mają również inne zaburzenia psychiczne, które nasilają problemy z jedzeniem. Często to problemy emocjonalne, dlatego ważne tutaj będzie okazanie zrozumienia i wsparcia oraz pomoc w leczeniu.
Istotne jest, aby najbliższe osoby zachęcały anorektyka do podjęcia leczenia i psychoterapii. Biorąc pod uwagę, że anoreksja jest zaburzeniem o podłożu psychicznym, to właśnie psychoterapia jest kluczowym procesem leczenia tego zaburzenia.
Przenieś terapię do domu
Terapia w zaciszu domu, w dogodnym dla Ciebie terminie. Dyskretnie i profesjonalnie.
Umów się na wizytę online