Na czym polega Psychoterapia Gestalt?

W niniejszym artykule znajdziesz prezentację terapii w nurcie Gestalt.

Dowiesz się do kogo jest przede wszystkim kierowana, jakie są jej założenia i ewentualne przeciwskazania.

Psychoterapia Gestalt - jak wygląda jej przebieg i zastosowanie w praktyce klinicznej. 


 

Czym jest psychoterapia Gestalt?

Nurt psychoterapii Gestalt powstał w latach 50. XX wieku. Nazwa "gestalt" pochodzi z języka niemieckiego i oznacza "całość" lub "kształt". Założycielami nurtu byli Fritz Perls, Laura Perls i Paul Goodman.
 

Fritz Perls uważał, że istnieją trzy główne źródła problemów emocjonalnych:
 

• konflikt między tak i nie- ludzie często mają wewnętrzne konflikty między tym, co chcą robić, a tym, czego boją się lub co uważają za niemożliwe. Ten konflikt może prowadzić do frustracji, lęku i innych problemów emocjonalnych,
   

• niezdolność do wyrażania się w sposób naturalny i efektywny - wiele problemów emocjonalnych wynika z faktu, że ludzie nie są w stanie wyrażać swoich potrzeb i pragnień w sposób naturalny i efektywny. Zamiast tego, często wykorzystują niezdrowe sposoby radzenia sobie, takie jak agresja, pasywność lub unikanie,
   

• brak zrozumienia swoich potrzeb - wielu ludzi nie jest w stanie zrozumieć swoich potrzeb emocjonalnych i duchowych. Zamiast tego, skupiają się na zaspokajaniu swoich potrzeb fizycznych i materialnych, co może prowadzić w konsekwencji do poczucia pustki i niezadowolenia z życia.
   

Według Perlsa, osiągnięcie pełni zdrowia emocjonalnego polega na rozwiązaniu tych trzech problemów. Laura Perls wprowadziła elementy teorii pola do terapii Gestalt, co oznacza, że ​​uwzględnia się również kontekst społeczny, kulturowy i psychologiczny, w którym jednostka działa. Teoria pola zakłada, że człowiek i jego otoczenie wpływają na siebie wzajemnie tworząc nierozerwalną całość.
 

Paul Goodman uważał, że jednostka powinna dążyć do autentycznego i spontanicznego wyrażania swoich potrzeb i pragnień, zamiast poddawać się konwencjom społecznym.

Jakie są założenia psychoterapii Gestalt?

W terapii Gestalt ważnym pojęciem są figury. Figury symbolizują to, co jest aktualnie w centrum uwagi danej osoby. Figury to potrzeby, wrażenia, myśli, emocje, doświadczenia i zachowania. W terapii Gestalt, terapeuta zachęca pacjenta do skupienia się na aktualnie obecnych figurach, ponieważ to właśnie w nich kryją się informacje na temat potrzeb i pragnień osoby. Terapeuta Gestalt pomaga pacjentowi zrozumieć, co dana figura oznacza dla niego, jak wpływa na jego emocje i jakie są jego potrzeby w kontekście danej figury.

Co może być przykładowo taką figurą? Zalicza się do figur Gestalt przykładowo pragnienie miłości, które jest niezaspokojone, bo wychowywaliśmy się w domu pozbawionym miłości, czy też inną z podstawowych potrzeb do której zalicza się np. potrzeba pragnienia. Jeśli chce nam się pić, to nie możemy skupić się na niczym innym niż na tym, by to pragnienie zaspokoić. Dopiero wtedy, kiedy zaspokoimy swoje pragnienie to możemy odzyskać spokój, równowagę wewnętrzną i skupić się na innych rzeczach.

Nurt psychoterapii Gestalt opiera się też głównie na założeniu, że to, do czego dążymy i to, co chcemy osiągnąć to po prostu samoakceptacja. Dzięki niej możemy podejmować świadome decyzje i mieć kontrolę nad własnym życiem. Psychoterapia Gestalt prowadzona jest w oparciu o tzw. dialog egzystencjalny między terapeutą a pacjentem. Dzięki temu dialogowi można nauczyć się rozpoznawać swoje emocje, a także je zrozumieć. W terapii gestalt relacja terapeutyczna odgrywa kluczową rolę, ponieważ to właśnie poprzez nią pacjent może nawiązać głębszą więź ze sobą i z terapeutą, co sprzyja osiąganiu terapeutycznych celów. W terapii gestalt rozmowa indywidualna z terapeutą pełni ważną rolę, ponieważ pozwala na indywidualne podejście do potrzeb i wyzwań pacjenta, a także na głębsze zrozumienie jego doświadczeń i emocji w kontekście terapii.

Psychoterapia w nurcie Gestalt opiera się na kilku założeniach, które obejmują:

1. skupienie “tu i teraz” - podejście Gestalt skupia się na doświadczeniu i działaniu w teraźniejszości, a nie na analizowaniu przeszłości czy spekulowaniu o przyszłości,
    

2. holistyczne podejście - terapia traktuje człowieka jako całość. Ciało w procesie psychoterapii Gestalt to jeden organizm połączony myślami i emocjami przekładającymi się na zachowania. Terapeuta Gestalt pomaga pacjentowi zwrócić uwagę na to, co dzieje się w jego ciele i w jego otoczeniu w danej chwili,
    

3. rozwijanie świadomości - ma na celu zwiększenie świadomości pacjenta na temat jego myśli, emocji i zachowań, a także na temat wpływu jego otoczenia na niego samego tak, by zrozumieć i zaakceptować swoje uczucia i nauczyć się rozwiązywać konflikty wewnętrzne,
    

4. koncentracja na relacji - podejście Gestalt kładzie nacisk na interakcje międzyludzkie i relacje z innymi, a także na wpływ tych relacji na dobre samopoczucie pacjenta,
    

5. ekspresja emocjonalna - psychoterapia Gestalt zachęca do wyrażania emocji i do akceptowania ich, a nie do ich tłumienia czy unikania,
    

6. odpowiedzialność za siebie - terapia Gestalt zachęca do podejmowania odpowiedzialności za swoje własne życie i dokonywanie zmian w swoim zachowaniu, myśleniu i odczuwaniu.

Celem terapii Gestalt jest zwiększenie samoakceptacji, polepszenie relacji z innymi oraz osiągnięcie pełniejszego i bardziej autentycznego życia.

Dla kogo terapia Gestalt jest odpowiednia?

Psychoterapia Gestalt może być odpowiednia dla wielu osób, które chcą pracować nad sobą i poprawić swoje samopoczucie oraz jakość życia. Jednakże, to podejście terapeutyczne nie jest skuteczne dla każdego i w każdej sytuacji.

Terapia Gestalt jest szczególnie pomocna dla osób, które:

• chcą zwiększyć swoją samoświadomość, zrozumieć lepiej swoje myśli, emocje i zachowania,

• chcą pracować nad swoją tożsamością, poczuciem własnej wartości.

• cierpią z powodu lęku, depresji, nerwicy, zaburzeń odżywiania, w przypadku psychoterapii uzależnień lub innych problemów emocjonalnych.

• mierzą się z trudnościami w relacjach międzyludzkich lub potrzebują poprawić jakość swoich relacji,

• chcą dokonać zmian w swoim życiu, ale nie są pewni, jak to zrobić.

Jednakże, osoby z poważnymi zaburzeniami psychicznymi lub kryzysami życiowymi, takimi jak zaburzenia psychotyczne czy myśli samobójcze, mogą potrzebować bardziej specjalistycznej pomocy niż tylko sama terapia Gestalt. Bardzo często wymagana jest psychoterapia w połączeniu z farmakologicznym leczeniem.  

Przeciwwskazania do terapii Gestalt?

Podobnie jak w przypadku każdej terapii, istnieją pewne przeciwwskazania do terapii Gestalt.

Osoby z poniższymi problemami lub stanami w zakresie zdrowia psychicznego mogą mieć trudności z korzystaniem z terapii Gestalt lub powinny skonsultować wybór nurtu psychoterapii między innymi kiedy sytuacja dotyczy:

• chorób psychicznych wymagających interwencji psychiatry - w przypadku ciężkich zaburzeń psychicznych, takich jak schizofrenia, osoby te mogą potrzebować terapii farmakologicznej lub psychiatrycznej, a nie tylko terapii Gestalt.
   

• zaburzenia osobowości - osoby z ciężkimi zaburzeniami osobowości, takimi jak borderline, mogą potrzebować bardziej specjalistycznej terapii, która będzie dostosowana do ich potrzeb.
   

• trudności z przetwarzaniem informacji - osoby z zaburzeniami przetwarzania informacji, takie jak osoby z zaburzeniami autystycznymi, mogą mieć trudności z korzystaniem z podejścia Gestalt, które skupia się na percepcji i doświadczeniu w czasie rzeczywistym,
   

• brak motywacji do zmiany -  jeśli pacjent nie jest gotowy do podjęcia działań na rzecz zmiany swojego życia, to terapia w nurcie gestalt może być mniej skuteczna.
  
   

Przebieg psychoterapii Gestalt

W terapii Gestalt bardzo ważny jest proces twórczy, ponieważ poprzez eksperymentowanie z różnymi formami wyrażania siebie, pacjent może odkryć nowe sposoby patrzenia na swoje problemy i wyzwania życiowe. 

Przebieg psychoterapii Gestalt zwykle składa się z kilku etapów:

1. Terapia otwarcia - podczas pierwszego spotkania terapeuta rozmawia z pacjentem na temat jego problemów, historii życia i celów terapii. Terapeuta może też wyjaśnić, czym jest terapia Gestalt i jakie są jej cele,
    

2. Eksploracja terapeutyczna - w kolejnych spotkaniach terapeuta Gestalt prowadzi pacjenta w eksploracji jego wewnętrznego doświadczenia. W procesie terapii Gestalt pacjent jest zachęcany do skupienia się na aktualnym doświadczeniu i przeżyciach w teraźniejszości. Celem jest zwiększenie samoświadomości pacjenta na temat jego myśli, emocji i zachowań oraz zrozumienie, jak one wpływają na jego życie. Terapeuta może wykorzystywać różne techniki, takie jak role-playing, symulacje, wizualizacje i ćwiczenia fizyczne.
    

3. Praca w terapii - po zidentyfikowaniu problemów i celów terapii, terapeuta pomaga pacjentowi w pracy nad nimi. Terapeuta może skupić się na poprawie radzenia sobie z emocjami, radzenia sobie z lękiem lub depresją, budowaniu zdrowych relacji z innymi, zmianie szkodliwych nawyków lub poprawie samoakceptacji.
    

4. Zakończenie terapii - kiedy pacjent osiągnie cele terapii, terapeuta Gestalt przeprowadza sesję końcową, w której omawia postępy pacjenta i podsumowuje pracę. Możliwe, że terapeuta będzie chciał zrobić pewne zalecenia lub zalecić dalsze spotkania w celu utrzymania osiągnięć terapeutycznych.

Psychoterapia Gestalt w praktyce klinicznej

Psychoterapia Gestalt w praktyce klinicznej jest stosowana w leczeniu różnych zaburzeń.  Gestalt psychoterapia ma swój udział w leczeniu przede wszystkim takich zaburzeń jak:

• depresja - terapia w nurcie Gestalt pomaga pacjentom z depresją w identyfikowaniu i radzeniu sobie z trudnymi emocjami, takimi jak smutek, beznadzieja i brak motywacji,
   

• lęki i fobie - pacjenci z lękami i fobiami uczą się w terapii Gestalt, jak radzić sobie z lękiem, a także jak korzystać z doświadczenia terapeutycznego, aby przepracować swoje lęki i zwiększyć swoje poczucie kontroli,
   

• zaburzenia odżywiania - pacjenci z zaburzeniami odżywiania, takimi jak anoreksja czy bulimia, uczą się w terapii Gestalt, jak zmienić swoje myślenie o jedzeniu i soim ciele, a także jak radzić sobie z trudnymi emocjami, które często prowadzą do zaburzeń odżywiania,
   

• zaburzenia osobowości - terapia Gestalt może pomóc pacjentom z zaburzeniami osobowości w radzeniu sobie z trudnymi emocjami, trudnościami w relacjach z innymi ludźmi, a także w zrozumieniu swojej tożsamości i potrzeb,
   

• zaburzenia stresu pourazowego (PTSD) - pacjenci z PTSD uczą się w terapii Gestalt, jak radzić sobie z trudnymi wspomnieniami i emocjami, które powodują lęki i stres, a także jak nauczyć się znowu kontrolować swoje życie.

Psychoterapia gestalt w praktyce klinicznej jest często stosowana w ramach terapii indywidualnej, grupowej oraz terapii par i rodzinnej. 

Psychoterapia Gestalt online

Psychoterapia Gestalt online staje się coraz bardziej popularna. Terapia Gestalt online nie różni się zasadniczo od tradycyjnej terapii Gestalt realizowanej w ramach stacjonarnych spotkań z psychoterapeutą. Pacjenci online nadal uczestniczą w eksploracji swojego wewnętrznego doświadczenia, a terapeuta online pomaga im zrozumieć jak ich myśli, emocje, a także zachowania wpływają na codzienne życie. Jedyną różnicą jest to, że spotkania odbywają się formie online i są prowadzone w ramach wideorozmowy z psychoterapeutą. 

Terapia Gestalt online ma wiele zalet, takich jak :

• wygoda - pacjenci mogą uczestniczyć w terapii online z dowolnego miejsca, bez potrzeby wychodzenia z domu,
   

• dostępność - pacjenci z obszarów geograficznych, w których brakuje specjalistów lub nie mają możliwości korzystania z tradycyjnych form terapii, mogą skorzystać z terapii online,
   

• anonimowość - dla niektórych osób, zwłaszcza tych, które nie lubią otwierać się przed obcymi ludźmi, terapia online może być bardziej komfortowa, ponieważ umożliwia zachowanie pełnej anonimowości,
   

• elastyczność - terapia online może być łatwo dostosowana do potrzeb pacjenta i jego harmonogramu.

Literatura

"Terapia gestalt. Praktyczne wprowadzenie" autorstwa Serge'a Ginger i Anny Babkowej (2015)

Tadeusz Kowalskieg  "Gestalt terapia kreatywności" (2014)

Frederick S. Perls: Terapia Gestalt, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2019

Serge Ginger: Gestalt. Sztuka kontaktu. Optymistyczne podejście do relacji międzyludzkich. Jacek Santorski & Co., 2004.

Gianni Francesetti (red.), Michele Gecele (red.),: Psychoterapia Gestalt w praktyce klinicznej. Harmonia, 2016.

Joseph Zinker: Proces twórczy w terapii Gestalt, Jacek Santorski & Co., 1991