Nerwica

Nerwica definicja

Co to jest nerwica? Nerwica to zaburzenie psychiczne, którego źródłem są nieuświadomione konflikty. To problem natury psychicznej, którego dominującą cechą jest odczuwanie nadmiernego lęku i niepokoju. Obecnie nerwica określana jest mianem zaburzeń lękowych lub zaburzeń nerwicowych. 
 

Międzynarodowa klasyfikacja chorób (ICD-10) opisuje nerwicę jako:
 

• reakcję  na silny stres i zaburzenia adaptacyjne,

• zaburzenia nerwicowe, które są powiązane ze stresem i przyjmują postać somatyczną,

• zespoły behawioralne, które są związane z zaburzeniami natury fizjologicznej.

Wynika z tego, że nerwica jest chorobą natury psychicznej, ale objawy nerwicy czy też jej skutki są odczuwane także fizycznie, w ciele. Nadmiernie nasilony lęk, jako główny objaw nerwicy może powracać cyklicznie i towarzyszyć choremu przez lata. Poza lękiem osobie cierpiącej na zaburzenia nerwicowe również bardzo często dokuczają symptomy somatyczne czyli dolegliwości cielesne, głównie takie jak:

• kołatania serca,
• zaburzenia seksualne,
• częste oddawanie moczu,
• nawracające, uporczywe bóle głowy lub brzucha,
• duszność czy nadmierne pocenie się.
   

Zaburzenia lękowe mają bardzo negatywny wpływ na samopoczucie pacjentów i obniżają ich komfort życia. Bardzo często wpływają destrukcyjnie na funkcjonowanie chorego w życiu rodzinnym, społecznym i zawodowym.

Rodzaje nerwicy

W zależności od objawów, ich nasilenia, przyczyn lub źródła lęków wyróżnia się główne  rodzaje nerwic opisane poniżej.  Każda z nich daje wiele różnych dolegliwości psychicznych i somatycznych. 

Nerwica rodzaje: 

Nerwica lękowa - to zaburzenie lękowe charakteryzuje się występowaniem przewlekłego, uporczywego i nadmiernego lęku, niepokoju oraz poczucia zagrożenia. Chory odczuwa chroniczny stres i silny lęk, który odbiera mu komfort funkcjonowania w codziennym życiu. Boi się o swoje życie, ukrywa i tłumi w sobie emocje. Często lękowi towarzyszą zaburzenia fizjologiczne jak nadmierne pocenie, bóle kręgosłupa, drżenie rąk, bóle w klatce piersiowej czy zaburzenia oddechu.

Nerwicy lękowej towarzyszą przynajmniej trzy z niżej wymienionych objawów:

• drażliwość,

• niepokój,

• drętwienia kończyn,

• napięcie mięśni, ogólnie uczucie wewnętrznego napięcia,

• zaburzenia snu,

• obniżona koncentracja,

• trudności w skupieniu się,

• przewlekłe i wzmożone napięcia mięśni.
   

Nerwica natręctw - to zaburzenia obsesyjno- kompulsyjne, które przyjmują postać obsesyjnych myśli lub czynności. Obsesje to myśli, które niechciane powracają, trudno nad nimi panować czy się ich pozbyć. To zaburzenie psychiczne w którym chory nie może zapanować nad swoimi myślami lub wyobrażeniami, czym wpędza się w poczucie winy. Myśli te przy nerwicy natręctw często są związane ze sferą religijną czy seksualną. Z kolei kompulsje to zachowania w formie sztywnych rytuałów (np. kilkukrotne sprawdzanie zamkniętych drzwi, ciągłe mycie rąk, układanie przedmiotów w ustalonym ściśle porządku, unikanie wdepnięcia na łączenie chodnika), lub na wykonywaniu czynności umysłowych jak np. liczenie przed wykonaniem konkretnej czynności. Zachowania przy nerwicy natręctw są rodzajem tarczy mającej chronić przed lękiem, nad którym osoba chora nie umie inaczej zapanować.

Nerwica histeryczna - chory na ten rodzaj nerwicy bardzo skupia się na swoim zdrowiu i nieustannie doszukuje się w sobie objawów chorób. Ciągłe wizyty u lekarzy różnych specjalności sugerują chorobę fizyczną, jednak w ten sposób właśnie objawia się nerwica. Zaburzenia fizjologiczne jakich doświadcza chory to np.: drżenie rąk i nóg, kłopoty z oddychaniem, bóle klatki piersiowej, trudności w przełykaniu a nawet takie objawy jak utrata przytomności, czy napady przypominające padaczkę. Mimo tego chory na nerwicę histeryczną nie cierpi na żadną śmiertelną chorobę, choć jest przekonany, że tak właśnie jest, czym nakręca spiralę jeszcze bardziej.
 

Nerwica wegetatywna - są to zaburzenia w funkcjonowaniu narządów wewnętrznych spowodowane przewlekłym, silnym stresem. Objawy nerwicy wegetatywnej głównie dotyczą układu krwionośnego i trawienia. Są to przede wszystkim bóle i zawroty głowy, napięcie mięśni, duszności, bóle w klatce piersiowej, kołatanie serca czy przyspieszona akcja serca. Ponadto często nerwicy wegetatywnej towarzyszą drżenie rąk i nóg, drętwienia kończyn, suchość w ustach, osłabienie, pocenie, czerwienienie się, co w efekcie może wywołać nadciśnienie tętnicze lub wrzody żołądka, które często występują przy tzw. nerwicy żołądka.
 

Nerwica pourazowa - zdarza się u osób, które uległy wypadkowi. Objawia się najczęściej nawracającymi zawrotami i bólami głowy. Jeśli badaniami wykluczone zostają uszkodzenia układu nerwowego, często diagnozuje się nerwicę pourazową.
 

Nerwica neurasteniczna - występuje wtedy, kiedy głównym objawem jest niechęć do wykonywania nawet prostych, codziennych czynności. Chory na nerwicę neurasteniczną odczuwa zmęczenie, a często nawet wściekłość, kiedy wstaje rano, by iść do pracy lub szkoły. W nerwicy neurastenicznej chory doświadcza utrwalonego, negatywnego nastawienia do otoczenia.
 

Fobie oraz jej odmiany - to rodzaje nerwicy w których występują lęki przed różnymi zjawiskami czy sytuacjami.
 

Uogólnione zaburzenia lękowe to z kolei ciągły niepokój połączony z zaburzeniami snu, drażliwością i ogólnym napięciem emocjonalnym.
 

Nerwica depresyjna - często opisywana jest jako “lżejsza depresja”. Nerwica depresyjna objawia się głównie obniżonym nastrojem, smutkiem, przygnębieniem, które często utrzymuje się mimo wyraźnej przyczyny, ale w przeciwieństwie do depresji może minąć podczas jakiegoś miłego doświadczenia lub przebywania w wesołym towarzystwie. Chorym na nerwicę depresyjną trudno się skupić czy podjąć różne decyzje. 


 

Objawy i przyczyny nerwicy

Jakie są objawy nerwicy? Głównym i podstawowym objawem nerwicy jest lęk. Lęk przybiera różną formę - jedni pacjenci zmagają się z napadami lęku, a inni odczuwają go przewlekle czyli tzw. lęk uogólniony. Może być wyzwolony przez zetknięcie się chorego z obiektem lub z sytuacją, a często przez negatywne i silne wspomnienie,  zazwyczaj są to napady lęku. Z kolei lęk uogólniony często nie ma związku z jakąkolwiek sytuacją, czy czynnikiem i występuje bez uzasadnionej przyczyny. Nerwica daje objawy głównie psychiczne (zaburzenia przeżywania), ale też fizyczne (zaburzenia zachowania) i somatyczne - bóle różnych narządów i części ciała. 

 

Objawy psychiczne nerwicy to przede wszystkim:
 

• lęk napadowy lub uogólniony,

• ciągłe uczucie niepokoju i zagrożenia,

• zmienność nastroju,

• kłopoty ze snem,

• zaburzenia pamięci,

• czarne myśli,

• wzmożona czujność,

• trudności w koncentracji i skupieniu uwagi,

• rozdrażnienie, irytacja,

• natręctwo myśli,

• nerwica często ujawnia się w postaci fobii,

• zaburzenia dysocjacyjne.

Objawy fizyczne nerwicy w zakresie zaburzeń zachowania to przede wszystkim:
 

• impulsywne zachowania, wybuchy złości,

• kompulsyjne, natrętne wykonywanie czynności przybierające postać rytuałów,

• trudności w prawidłowych kontaktach międzyludzkich, nieśmiałość,

• jąkanie się.

Objawy somatyczne nerwicy - są to objawy, które stanowią pierwsze symptomy nerwicy. Praktycznie nie ma układu w ciele człowieka, którego by nie dotyczyły.

Najczęściej występujące objawy somatyczne nerwicy to przede wszystkim:
 

• bóle głowy i zawroty głowy,

• kołatanie serca lub przyspieszona jego praca,

• bóle żółądka,

• wymioty,

• bóle klatki piersiowej, problemy z oddychaniem,

• nadciśnienie,

• bóle kręgosłupa,

• biegunki,

• zaburzenia snu,

• zimne ręce lub przeciwnie- pocenie się,

• zaburzenia erekcji,

• zaburzenia seksualne,

• zaburzenia miesiączkowania,

• częste oddawanie moczu,

• suchość w ustach,

• parestezje kończyn,

• świąd, pieczenie, nadwrażliwość skóry.

Jakie są z kolei przyczyny nerwicy? Nie ma niestety jednej kluczowej przyczyny, której pojawienie się uzasadniałoby występowanie nerwicy.  Zazwyczaj przyczyny nerwicy to zbiór kilku czynników takich jak np.:
 

• trudne sytuacje życiowe, wywołujące długotrwały stres oraz urazy psychiczne, 

• ogólny stan psychofizyczny (osłabiony chorobą organizm),  

• tzw. wewnętrzne konflikty np. konflikty decyzyjne czy konflikty wartości.

Połączenie wymienionych wyżej czynników sprawia, że ryzyko wystąpienia nerwicy jest wysokie, jednak nie generuje u każdej osoby z taką kompilacją czynników pojawienia się nerwicy. By zachorować na nerwicę, konieczne są ponadto predyspozycje biologiczne oraz osobowościowe.
 

Podsumowując warto podkreślić, że do często występujących przyczyn nerwicy zalicza się: 
 

• doświadczenia z okresu dzieciństwa lub dojrzewania,

• osobowość - bierna, uległa, cechująca się perfekcjonizmem, wrażliwa na opinię innych osób, z poczuciem niskiej wartości,

• uwarunkowania genetyczne,

• urazy psychiczne, trudne wydarzenia życiowe,

• wpływ otoczenia, uwarunkowania środowiskowe,

• trudną sytuację rodzinną, zawodową czy prywatną. 

Diagnozowanie nerwicy
 

By zdiagnozować nerwicę, trzeba najpierw wykluczyć choroby fizyczne naszego organizmu. Diagnoza opiera się na badaniu lekarskim, a następnie badaniu psychologicznym. Zaburzenia lękowe są potwierdzane wtedy, kiedy objawy utrzymują się minimum przez 6 miesięcy, a chory nie potrafi samodzielnie się z nimi uporać.

 

Do diagnozy nerwicy wystąpić muszą tzw. objawy osiowe, a więc:
 

• lęk (napady lękowe lub nieokreślony, przewlekły niepokój),

• zaburzenia wegetatywne - dolegliwości bólowe występujące z różnym nasileniem,

• egocentryzm- nadmierne skupianie się na własnych dolegliwościach,

• błędne koło objawów nerwicowych.

Sposoby leczenia nerwicy

Jak wyleczyć nerwicę? Najważniejsza w leczeniu nerwicy jest poprawnie postawiona diagnoza. Proces ten niestety może trwać nawet latami, przede wszystkim ze względu na konieczność wykluczenia u różnych specjalistów chorób fizycznych. 

 

W przypadku leczenia farmakologicznego lekarz psychiatra przy leczeniu nerwicy decyduje się na stosowanie leków uspokajających czy antydepresantów. Wymienione leki leczą przede wszystkim skutki nerwicy. Jak wspomniano wyżej, to psychoterapia jest właściwie najskuteczniejszym sposobem leczenia zaburzeń nerwicowych.  

 

Psychoterapia uczy też jak radzić sobie z objawami zaburzeń lękowych. Psycholog zachęca do zmiany podejścia czy wyobrażeń na tematy spraw, które wywołują lęk czy nieuzasadnioną panikę, co skutkuje znaczną poprawą funkcjonowania. 

Dzięki psychoterapii pacjent zyskuje nowe doświadczenia, trenuje nowe umiejętności czy sposoby radzenia sobie ze stresem. To wszystko przynosi szereg pozytywnych efektów w leczeniu nerwicy. 

 

Literatura
 

Aleksandrowicz, J. W. (2019). „Zaburzenia” czy „zaburzenie” nerwicowe?. Psychiatr. Pol, 53(2), 293-312.

Andrzej Kokoszka, Wyd. Medycyna Praktyczna, ISBN: 83-86657-37-5; Kraków 1998 r.: Zaburzenia nerwicowe – postępowanie w praktyce ogólnolekarskiej;

Główny Urząd Statystyczny w Krakowie, Analizy statystyczne: Zdrowie i ochrona zdrowia w 2017 r.; ISSN 2084-0470: Warszawa, Kraków 2018;

Bilikiewicz A., (red.), Kompendium psychiatrii, psychoterapii, medycyny psychosomatycznej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, ISBN 83-200-3091-9.

Imielski W., Zaburzenia psychiczne i emocjonalne, SCHOLAR, Warszawa 2010, ISBN 978-83-7383-440-8.

„Psychiatria”, red. naukowa M. Jarema, J. Rabe-Jabłońska, wyd. PZWL, Warszawa 201