Fobie

Wyszukaj psychoterapeutę specjalizującego się leczeniem fobii.

Zadzwoń lub napisz

Czym są fobie - definicja 

 

Co to jest fobia? Nauka klasyfikuje fobie do zaburzeń nerwowych a słowo “phobos” pochodzi z języka greckiego i oznacza lęk przed sytuacjami lub przedmiotami, które nie są obiektywnie niebezpieczne. 

Czym innym bowiem jest strach, który pojawia się, gdy występuje realnie niebezpieczna sytuacja a czym innym lęk, kiedy zagrożenie jest irracjonalne. Lęk ten odnosi się do jakiejś sytuacji, przedmiotu lub nawet do wyobrażenia, które jest nieproporcjonalne do faktycznie występującego zagrożenia. Przeważnie jest on na tyle duży i utrzymuje się na tak długo, że utrudnia wręcz codzienne funkcjonowanie i odbiera choremu na fobię komfort życia. Osoby cierpiące na fobie unikają bodźca czy sytuacji, które ją wywołują, a jeśli się z nimi zetkną to reagują przerażeniem. Często też, by tych bodźców unikać chory rezygnuje z ważnych rzeczy, wydarzeń lub zaniedbuje swoje zdrowie.
 

Postacie fobii są bardzo różne. Przedmiotem fobii (bodźcem fobicznym) może być dosłownie wszystko, rozpoczynając od lęku przed zwierzętami (jak np.: lęk przed pająkami), poprzez jakieś sytuacje (np.: latanie samolotem, jazda pociągiem, lęk przed otwartą przestrzenią) aż po fobie społeczne czy lęk przed jakimiś osobami (np.: przed lekarzami czy księżmi).

 

Fobia nieco częściej dotyka kobiet niż mężczyzn, a jeśli utrudnia ona życie, wymaga leczenia. Według szacunków w Polsce cierpi na fobię nawet co 5 osoba.

 

Rodzaje fobii
 

 

Tak naprawdę nie ma sytuacji lub przedmiotu, który nie może stać się źródłem panicznego lęku, a co za tym idzie doprowadzić do wystąpienia fobii, dlatego też fobie możemy podzielić na kilka rodzajów.

 

Klasyfikacja zaburzeń zachowania i zaburzeń psychicznych ICD 10, zalicza fobię do zaburzeń lękowych.
 

W zależności od tego, co je wywołuje fobię wymienia się poszczególne rodzaje fobii:
 

  • fobie społeczne - jest to zarówno lęk przed poznawaniem nowych osób, jak i w ogóle przed przebywaniem w towarzystwie innych ludzi. Osoba cierpiąca na fobię społeczną boi się przemawiać w większym gronie, boi się upokorzenia, wyśmiania przez innych lub nawet rozmowy ze współpracownikami czy szefem. Często odczuwa nawet lęk przed wychodzeniem z domu i spotykaniem się z obcymi ludźmi. Fobia ta bardzo często ma podłoże w negatywnych przeżyciach w wieku szkolnym, podczas sytuacji z rówieśnikami, które doprowadziły do wstydu, zażenowania i nieprzyjemnych wspomnień. Nieleczona fobia społeczna praktycznie zawsze prowadzi do problemów zawodowych, ale i tych na płaszczyźnie prywatnej. 
     

  • fobie specyficzne- te postacie fobii dotyczą lęku przed określonymi miejscami lub sytuacjami. Istnieje 5 klas fobii specyficznych:
     

  • fobie przed zwierzętami (zoofobia)-  najpopularniejsza fobia z tego rodzaju to fobia przed pająkami (arachnofobia), ale również może dotyczyć psów (kynofobia), wężów (ofidiofobia), gryzoni (rodentofobia), kotów (ailurofobia), ptaków (awizofobia), ryb (ichtiofobia), czy w zasadzie wszystkich innych zwierząt,
     

  • fobie sytuacyjne- to rodzaj fobii specyficznych gdzie istnieje nieuzasadniony strach przed konkretnymi sytuacjami, a najpopularniejsze z nich to lęk przed ciasnymi, zamkniętymi pomieszczeniami (klaustrofobia), lęk przed otwartą przestrzenią (agorafobia), lęk przed lataniem samolotem (awiofobia), czy lęk wysokości (akrofobia). Fobie sytuacyjne to też lęk przed podróżami publicznymi środkami transportu, przed mostami, tunelami, windami, statkami i inne, 
     

  • fobie przed środowiskiem naturalnym- te fobie możemy podzielić na m.in lęk przed burzą (brontofobia), lęk przed brudem (myzofobia), lęk przed wodą (hydrofobia), lęk przed ciemnością (nyktofobia).
     

  • fobie przed krwią (hemofobia), zranieniem (traumatofobia), zastrzykiem (trypanofobia), 
     

  • inne fobie- tutaj np przedmiotem fobii może być lęk przed chorobą (nozofobia); dotyczyć może konkretnych schorzeń jak np.: lęk przed rakiem (kancerofobia), lęk przed zakażeniem wirusem HIV (toaidsfobia), lęk przed chorobą weneryczną (wenerofobia), lęk przed chorobą psychiczną (maniafobia). W tej grupie występują jeszcze inne fobie jak np.: lęk przed skorzystaniem z toalety w obcym domu, lęk przed jakimś miesiącem, lęk przed płcią przeciwną, lęk przed kąpielą lub myciem oraz inne zaburzenia lękowe. 

 


fobie społeczne leczenie

 

 

Przyczyny i diagnozowanie fobii

 

 

Jakie mogą być przyczyny wystąpienia fobii, bowiem nie ma jednej, konkretnej przyczyny. Najczęściej jest to połączeniu kilku i wywołują one różne rodzaje fobii. Dodatkowo, nie u każdej osoby u której wystąpiły pojawią się fobie.


 

Nauka wyróżnia następujące źródła mogące przyczynić się do powstania fobii:
 

  • podłoże genetyczne- jeśli w najbliższej rodzinie występowały fobie, to mogą one być “dziedziczone”, a więc dzieci osób mających fobie są bardziej narażone na ich wystąpienie,
     

  • nieprawidłowe działanie mózgu - a więc nieprawidłowa praca struktur mózgu związanych ze stresem i odczuwaniem lęku, wpływających na nasze zachowania i odbieranie wspomnień,
     

  • negatywne doświadczenia w przeszłości lub pojedyncze, ale bardzo mocne, traumatyczne przeżycie- np. osoba dotknięta fobią w dzieciństwie została ugryziona przez psa, co jest silnie kojarzone z bólem, a więc teraz panicznie boi się wszystkich psów. Podobna sytuacja może mieć miejsce po np.: użądleniu przez pszczołę, albo po przeżyciu wypadku samochodowego,
     

  • fobia może być jedynie objawem głębszego problemu lub całkiem innego rodzaju lęku, często nieuświadomionego przez chorego.


 

Czym innym w fobii jest lęk, a czym innym strach. Strach jest naturalną reakcją na to, co rzeczywiście może być zagrożeniem. Pojawia się przez zetknięcie z bodźcem, który go wywołuje, a mija kiedy bodziec ten zostanie usunięty. Strach opiera się na naszych doświadczeniach, lub na doświadczeniach innych ludzi.

 

Z kolei lęk w przypadku fobii często nie jest ukierunkowany, jest uporczywy, ostry, utrzymuje się w czasie, i jest często irracjonalny lub nieproporcjonalny do rzeczywistego zagrożenia. 



Jak diagnozuje się fobię i czym się fobia objawia?
W diagnozie fobii wymienia się następujące kryteria diagnostyczne stosowane jako klasyfikacja zaburzeń psychicznych DSM-IV: 
 

  • występuje lęk paniczny, który dotyczy konkretnej sytuacji, miejsca, obiektu, bodźca,
     

  • lęk jest nieproporcjonalny do zagrożenia, często wręcz nieracjonalny,
     

  • osoba przejawiająca ten lęk unika sytuacji lub bodźca, który go wywołuje oraz przejawia dużą obawę przed zetknięciem się z nim. W przypadku kiedy takie uniknięcie jest niemożliwe (np. podczas szczepień obowiązkowych lub podczas koniecznej podróży) chory odczuwa paraliżujący strach,
     

  • dany bodziec wywołuje paraliżujący strach natychmiastowo oraz przy każdej okazji, kiedy następuje zetknięcie się z nim,
     

  • osoba ta czuje, że lęk ten wpływa negatywnie na jej życie, zmniejsza komfort jego funkcjonowania oraz jest źródłem jej cierpienia,
     

  • w przypadku fobii często, podczas reakcji na dany bodziec pacjent doświadcza objawów fizycznych jak np.: atak paniki, drżenie rąk czy nóg, mdłości, zawroty głowy, przyspieszone bicie serca, uderzenia gorąca,
     

  • objawy fobii (jak też strach i unikanie) utrzymują się minimum sześć miesięcy,
     

  • osoba ta nie przejawia innych zaburzeń psychicznych.

     

Jakie są więc objawy fobii? Można je podzielić na objawy psychiczne i fizyczne:

 

Objawy psychiczne fobii :
 

  • uczucie paniki i utraty kontroli sytuacji podczas zetknięcia się z bodźcem wywołującym lęk fobiczny,

  • uczucie napięcia i niepokoju,

  • zaburzenia snu, problemy z zasypianiem,

  • myśli katastroficzne,

  • trudności w skupieniu się, w koncentracji,

  • ciągłe bycie “w gotowości” w razie pojawienia się sytuacji lub bodźca fobicznego,

  • drażliwość i nerwowość podczas nawet niewielkich symptomów pojawienia się bodźca wywołującego lęk.


​Objawy fizyczne podczas zetknięcia się z sytuacją lub bodźcem wywołującym fobię:
 

  • bóle i zawroty głowy,

  • napięcie mięśni,

  • przyspieszone bicie serca, kołatanie serca,

  • nudności, a nawet wymioty podczas ataku paniki,

  • skurcze żołądka,

  • płytki, nierównomierny oddech,

  • szumy uszne,

  • fobia objawia się też nadmiernym poceniem się.

 

napady paniki - leczenie u psychologa online

 

 

Jakie są sposoby leczenia fobii
 

 

Wiele ludzi zadaje pytanie jak wyleczyć fobię? Oczywiście leczenie fobii jest bardzo ważne, ale zdarza się, że jeśli nasilenie objawów fobii nie wpływa znacząco na codzienne funkcjonowanie i chory jest w stanie unikać tych sytuacji czy bodźców bez szkody na komfort jego życia, nie ma wtedy konieczności leczenia fobii.
 

W większości jednak przypadków należy podjąć się leczenia fobii. Najskuteczniejszą formą leczenia fobii jest psychoterapia, a konkretnie psychoterapia poznawczo- behawioralna. Czasem pomocne jest również wdrożenie leczenia farmakologicznego.

 

Leczenie fobii to przede wszystkim terapia indywidualna dopasowane do pacjenta, mająca na celu oswajanie go ze stresującym czynnikiem. By mówić o skutecznym wyleczeniu fobii, trzeba ją najpierw poprawnie zdiagnozować, co wymaga współpracy pacjenta ze specjalistą. Odpowiednio dobrany plan działania, przy pomocy metod terapeutycznych pozwala na wyleczenie fobii i powrót do spokojnego, codziennego funkcjonowania.

 

Farmakologiczne leczenie fobii 

 

Jak wspomniano wyżej najskuteczniejszym sposobem leczenia fobii jest psychoterapia. Obok niej czasem stosowana jest pomocniczo również farmakoterapia środkami farmakologicznymi (np.: lekami z grupy SSRI, a więc inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny). Leczenie farmakologiczne fobii odbywa się kiedy objawy fobii utrudniają codzienne życie i są mocno nasilone. Leki przeciwdepresyjne i przeciwlękowe pozwalają na ustabilizowanie stanu pacjenta i polepszenie jego komfortu życia.

 

Leczenie szpitalne 

 

Leczenie szpitalne fobii występuje bardzo rzadko, a zdarza się kiedy chory np.: targnie się na swoje życie.

 

Psychoterapia fobii - skuteczna metoda leczenia

 

Jak już zostało wyżej wspomniane, psychoterapia jest najskuteczniejszą formą leczenia fobii. Wśród technik terapeutycznych najczęściej stosowaną jest terapia poznawczo- behawioralna. W ramach terapii poznawczo behawioralnej do leczenia fobii najczęściej wykorzystuje się następujące techniki terapeutyczne :
 

  • metoda modelowania- polega na stworzeniu warunków podczas których pacjent obserwuje nie cierpiącą na fobię osobę, która wykonuje czynności związane z sytuacją fobiczną lub obiektem, a których pacjent, poprzez silny lęk, nie może wykonać,
     

  • metoda desensytyzacji- stopniowe “odwrażliwianie” pacjenta przez ekspozycję na sytuację lub obiekt fobiczny. Ma to sprawić, że osoba zmagająca się z fobią oswoi się z danymi bodźcami, a to pomoże jej przezwyciężyć strach. Terapeuta, przed taką ekspozycją przygotowuje pacjenta jak radzić sobie z lękiem przez naukę technik radzenia sobie z lękiem,
     

  • metoda zanurzenia- to “wystawienie” pacjenta na bodziec, który występuje realnie podczas sesji terapeutycznej, lub jest tylko wyobrażeniem. W tej metodzie psychoteraputa może np. przynieść ze sobą prawdziwego pająka , zgasić światła czy wywołać sytuację, której boi się chory. Ma to na celu zakwestionowanie niebezpieczeństwa tej sytuacji czy obiektu oraz obniżenie poziomu strachu przed nim.

 

Inną formą terapii stosowanej w leczeniu fobii jest psychoterapia psychodynamiczna. Ma ona na celu głównie poznanie siebie oraz uświadomienie sobie jakie mechanizmy rządzą własnym zachowaniem. Wykorzystuje się ją by wewnętrzne konflikty, nawet te nieuświadomione nie przyczyniały się do wystąpienia fobii.
 

Leczenie fobii może mieć charakter indywidualny (stosowany najczęściej), jak i grupowy (ten rodzaj leczenia jest często wykorzystywany przy leczeniu fobii społecznej). Mogą być wówczas organizowane warsztaty, zajęcia grupowe tak, by osoby z fobią mogły nawiązywać ze sobą kontakt.

 

Najważniejsze to wiedzieć, że fobie można wyleczyć, a skuteczność leczenia zależy w dużej mierze od chorego i jego gotowości współpracy z psychoterapeutą.

 

fobie - jak leczyć ?

 

 


Literatura

Adamczyk, K., Adamczyk, D., Wójcik, R., Fałkowska, U., & Soroka, E. (2018). Rzadkie fobie specyficzne—rodzaje i leczenie. Varia Medica, 2(5), 423-429.


Wybierz psychoterapeutę i umów wizytę

Agnieszka Groborz
EN EN
Agnieszka Groborz PSYCHOTERAPEUTA
TERAPIA GESTALT
Psychoterapeuta dorosłych, Psychoterapeuta par, Psychoterapeuta dzieci i młodzieży, Psychoterapeuta rodzin
Ataki Paniki Depresja Emocje, gniew Kryzys Strata, żałoba Lęk Lęk o zdrowie Lęki społeczne Współuzależnienie Poczucie własnej wartości Relacje z ludźmi Stres Seksualne problemy Uzależnienia Wychowawcze problemy Związek, małżeństwo
+ więcej
Zuzanna Bończyk
EN EN
Zuzanna Bończyk PSYCHOTERAPEUTA, PSYCHOLOG
TERAPIA SKONCENTROWANA NA ROZWIĄZANIU
Psychoterapeuta dorosłych, Psychoterapeuta dzieci i młodzieży
Ataki Paniki Bezsenność Depresja Emocje, gniew Kryzys Strata, żałoba Lęk Poczucie własnej wartości Relacje z ludźmi Stres Wychowawcze problemy
+ więcej
Katarzyna Rybacka
Katarzyna Rybacka PSYCHOTERAPEUTA, PSYCHOLOG
TERAPIA INTEGRACYJNA
Psychoterapeuta dorosłych, Psychoterapeuta dzieci i młodzieży
Ataki Paniki Bezsenność Depresja Depresja poporodowa Emocje, gniew Kryzys Strata, żałoba Lęk Lęk o zdrowie Lęki społeczne Obsesyjno-kompulsyjne zaburzenia Poczucie własnej wartości Relacje z ludźmi Stres Wychowawcze problemy Związek, małżeństwo
+ więcej
Lucyna Gąsecka
Lucyna Gąsecka PSYCHOTERAPEUTA
TERAPIA INTEGRACYJNA
Psychoterapeuta dorosłych, Psychoterapeuta par, Psychoterapeuta rodzin
Ataki Paniki Depresja Depresja poporodowa Strata, żałoba Lęk Lęk o zdrowie Lęki społeczne Współuzależnienie Poczucie własnej wartości Relacje z ludźmi Stres Trauma Wychowawcze problemy Związek, małżeństwo
+ więcej

Fobie - podsumowanie

Jakie są najczęściej występujące fobie?

Wśród najczęściej występujących fobii u ludzi wymienia się zazwyczaj fobię społeczną, która objawia się lękiem przed kontaktami z innymi, zawieraniem relacji i przebywaniem w grupach. Kolejno często występującą fobią jest  agorafobia, rozumiana jako lęk przed przebywaniem na otwartej przestrzeni.

Często występuje także akrofobia, czyli lęk wysokości; awiofobia - lęk przed lataniem; klaustrofobia, - lęk przed zamkniętymi pomieszczeniami, arachnofobia - lęk przed pająkami, a także entomofobia - strach przed owadami.

Wymienić warto również ofidiofobie, czyli lęk przed wężami a nawet kynofobie oznaczającą strach przed psami.

Co to jest fobia szkolna?

Fobia szkolna to nic innego jak stan panicznego lęku przed chodzeniem do szkoły, który nie jest tylko jednorazową sytuacją związaną ze stresującym sprawdzianem. Fobia szkolna związana jest nie tylko z silnym lękiem przed egzaminem w szkole, ale wiąże się ona przede wszystkim z obawą przed byciem ocenianym przez nauczycieli i koncentruje się wokół niskiego poczucia wartości na gruncie wiedzy.

Dodatkowo fobia szkolna często wiąże się również z panicznym lękiem przed rówieśnikami, kontaktami z nimi, a także przed byciem wyśmianym, ocenionym czy wykluczonym z grupy.

Jak rozpoznać fobię?

Rozpoznanie fobii czy też diagnoza fobii oznacza, że osoba odczuwa silny, paniczny lęk przed określonymi przedmiotami, sytuacjami czy zjawiskami, dodatkowo czując wtedy wysokie pobudzenie fizjologiczne.

Osoba doświadczająca fobii czuje ogromny strach i obawę przed zbliżeniem czy zetknięciem się z bodźcem wywołującym lęk, ma tendencje do jego unikania, a także unikania wszelkich podobnych sytuacji, w których mógłby się on pojawić.

Osoby cierpiące na fobię nawet na samą myśl o przedmiocie swojego lęku mogą już odczuwać negatywne pobudzenie emocjonalne.

Jak rozróżnić nieśmiałość od fobii?

Różnica między nieśmiałością a fobią polega nie tylko na intensywności w odczuwaniu tych dwóch stanów, ale także na różnicy w treści i strukturze myśli.
 

Osoba nieśmiała odczuwa pewien poziom lęku, dyskomfortu czy napięcia w związku z zawieraniem nowych znajomości, wchodzeniem w interakcje społeczne czy mówieniem lub robieniem czegoś na forum publicznym. Jednak pomimo swoich negatywnych odczuć potrafi przezwyciężyć swoją nieśmiałość i sprostać zadaniu, a sukcesywne pokonywanie lęku skutkuje większym poczuciem sprawstwa i pewności siebie.

Natomiast osoba cierpiąca na fobię społeczną odczuwa tak silny lęk, że jest wręcz nim sparaliżowana. Często unika konkretnych kontaktów czy sytuacji, nawet w momencie gdy są one dla niej bardzo ważne.  Podstawowa różnica w myśleniu polega na tym, że osoba nieśmiała czuje lęk przed oceną ze strony innych, natomiast osoba z fobią społeczną jest przekonana, że inni już ją ocenili i to negatywnie.

Przenieś terapię do domu

Terapia w zaciszu domu, w dogodnym dla Ciebie terminie. Dyskretnie i profesjonalnie.

Umów się na wizytę online
Masz pytania? Napisz.
Specjalistyczna Przychodnia Twój Psycholog.online
* pola wymagane

Nasza strona korzysta z cookies. Jeśli wyrażasz na to zgodę, kontynuuj przeglądanie. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej kliknij tutaj

OK, rozumiem i akceptuję