Uzależnienie od narkotyków

Czym z definicji jest narkomania?

Narkomania to stan, w którym osoba jest uzależniona od substancji psychoaktywnych, takich jak narkotyki czy leki. Charakteryzuje się to nie tylko fizycznym uzależnieniem od substancji chemicznych, ale także silnym pragnieniem ich zażywania pomimo szkodliwych konsekwencji zdrowotnych, społecznych i życiowych. Narkomania jest więc chorobą przewlekłą, która wpływa na funkcjonowanie jednostki w wielu sferach życia, a także wpływa na jej relacje z otoczeniem. Wiele osób uzależnionych od narkotyków wymaga specjalistycznej pomocy w procesie rekonwalescencji i w procesie odzyskiwania zdrowia oraz życia bez uzależnienia. Sprawdź jak przebiegają fazy uzależnienia od substancji psychoaktywnych oraz jakie są skutki uzależnień od narkotyków.

 

Jakie są charakterystyczne objawy uzależnienia od narkotyków

Uzależnienie od narkotyków może manifestować się różnymi objawami, zarówno fizycznymi, jak i psychicznymi. Objawy mogą być zarówno bezpośrednio związane z działaniem substancji psychoaktywnej, jak i wynikać z ogólnych skutków uzależnienia. Mogą również mieć różny stopień nasilenia w zależności od rodzaju używanej substancji, długości używania, indywidualnych cech osobowościowych oraz obecności innych problemów zdrowotnych lub psychicznych.

Psychiczne objawy nadużywania narkotyków
 

Psychiczne objawy uzależnienia od narkotyków to przede wszystkim:
 

• nadmierne myślenie o narkotykach,
• modyfikacja nastroju: niestabilność emocjonalna, wahania nastroju, a nawet depresja lub lęki,
• zanik zainteresowań,
• zaniedbywanie obowiązków,
• izolacja społeczna,
• problemy z koncentracją i pamięcią,
• poczucie winy i wstydu,
• dezorientacja i splątanie,
• halucynacje i urojenia to również możliwe objawy uzależnienia od substancji psychoaktywnych,
• zmiany osobowościowe: zwiększona agresja, w tym agresja wobec najbliższych, impulsywność, czy utraty poczucia odpowiedzialności,

Fizyczne objawy nadużywania substancji psychoaktywnych
 

Fizyczne objawy uzależnienia od narkotyków:
 

• zwiększona tolerancja: osoba uzależniona często potrzebuje coraz większych ilości narkotyku, aby osiągnąć ten sam efekt, co wcześniej przy mniejszych dawkach,
   
• objawy abstynencyjne: takie jak drżenie, poty, bóle mięśniowe, nudności, wymioty, biegunka, bezsenność, lęki, depresja, czy nawet drgawki,
   
• zmiany fizyczne: zmniejszenie apetytu i spadek masy ciała, przyspieszone tętno, rozszerzone źrenice, zmiany w kolorze skóry, trudności z oddychaniem, czy też zanik mięśni,
   
• zaniedbywanie higieny osobistej: osoby uzależnione często zaniedbują swoją higienę osobistą, co może prowadzić do problemów zdrowotnych, infekcji skórnych, czy też złego zapachu ciała,
   
• zmiany w wyglądzie: takie jak blada skóra, nienaturalne cienie pod oczami, niewłaściwe ubranie lub zaniedbany wygląd ogólny,
   
• utrata kontroli nad ciałem: izależnienie może prowadzić do utraty kontroli nad własnym ciałem, zarówno podczas zażywania substancji, jak i w efekcie poważnych problemów zdrowotnych.
  
   

Jakie wyróżniamy fazy uzależnienia od narkotyków?

 

Myślisz jakie są etapy uzależnienia od narkotyków? Uzależnienie od narkotyków często jest opisywane jako proces, który obejmuje różne fazy.  Fazy uzależnienia od narkotyków to przede wszystkim:

1. Eksperymentowanie: osoba zaczyna od eksperymentowania z narkotykami. Mogą być to sytuacje towarzyskie, presja grupy rówieśniczej, ciekawość lub chęć eksploracji. W tej fazie dana osoba może zażywać narkotyki sporadycznie, bez konieczności regularnego zażywania.
    
2. Regularne używanie: w miarę upływu czasu i częstszego kontaktu z narkotykami, dana osoba może zacząć regularnie ich używać. Mogą to być weekendowe imprezy, okazjonalne spotkania ze znajomymi lub nawet codzienne używanie w celu zmniejszenia stresu lub radzenia sobie z problemami emocjonalnymi,
    
3. Uzależnienie: w tej fazie używanie narkotyków staje się obsesyjne i kompulsywne. Dana osoba zaczyna doświadczać tolerancji, czyli potrzeby większych ilości substancji, aby osiągnąć ten sam efekt. Pojawiają się również objawy abstynencyjne, gdy dana osoba próbuje przerwać zażywanie narkotyków. Uzależnienie staje się centralnym punktem życia jednostki, dominującym nad innymi obszarami życia, takimi jak praca, szkoła czy relacje rodzinne,
    
4. Załamanie i poszukiwanie pomocy: Etapy uzależnienia od narkotyków obejmują również załamanie i rozpoczęcie szukania pomocy. W tej fazie konsekwencje uzależnienia stają się coraz bardziej dotkliwe. Może pojawić się utrata pracy, problemy zdrowotne, kłopoty z prawem, zerwanie relacji z bliskimi itp. Osoba uzależniona może doświadczyć załamania psychicznego lub fizycznego, co może skłonić ją do poszukiwania pomocy.
    
5. Odzyskiwanie kontroli i remisja: to etap, w którym osoba uzależniona podejmuje wysiłki w celu przezwyciężenia uzależnienia i odzyskania kontroli nad swoim życiem. Może to obejmować udział w terapii, programach wsparcia, leczeniu odwykowym, oraz zmianie stylu życia. Niektórzy ludzie mogą doświadczyć wielu nawrotów zanim osiągną trwałą remisję, podczas gdy inni odzyskują kontrolę nad swoim życiem po pierwszej próbie.

Jakie są przyczyny sięgania po substancje psychoaktywne?

Próba ucieczki przed problemami i stresem: ludzie często sięgają po substancje psychoaktywne, aby złagodzić stres, zaniepokojenie, depresję lub inne trudności emocjonalne.

Presja grupy i wpływ otoczenia: spożywanie narkotyków może zacząć się ze względu na presję grupy rówieśniczej, chęć dostosowania się do grupy lub potrzebę zaakceptowania przez innych.

Chęć eksperymentowania: ciekawość i chęć eksploracji mogą skłonić ludzi do zażywania substancji psychoaktywnych, szczególnie w młodym wieku.

Poszukiwanie przyjemności i doznań: niektórzy ludzie sięgają po narkotyki w poszukiwaniu przyjemności, doznań ekscytujących lub intensywnych przeżyć.

Próba samoleczenia lub złagodzenia dolegliwości fizycznych lub psychicznych: osoby cierpiące na ból chroniczny, zaburzenia snu, depresję lub inne dolegliwości mogą sięgać po narkotyki w nadziei na złagodzenie swoich objawów.

Faktory genetyczne i biologiczne: niektóre osoby mogą być bardziej podatne na uzależnienie ze względu na czynniki genetyczne lub biologiczne, co może sprawić, że łatwiej sięgają po substancje psychoaktywne.

Brak wsparcia społecznego i problem z tożsamością: ludzie, którzy czują się izolowani społecznie lub mają trudności z tożsamością, mogą sięgać po narkotyki w poszukiwaniu ukojenia i poczucia przynależności.

Dostępność substancji psychoaktywnych: dostępność narkotyków może również być czynnikiem skłaniającym do ich zażywania, zwłaszcza w środowiskach, gdzie substancje są łatwo dostępne i akceptowane.

 

Jak leczyć narkomanię?

Leczenie narkomanii opiera się na następujących elementach:
 

1. Odtrucie organizmu jest kluczowym etapem w leczeniu narkomanii, pomagając usuwać toksyny i przywracać zdrowie fizyczne pacjentów.
    
2. Programy odwykowe i terapeutyczne: leczenie uzależnień od narkotyków obejmuje programy odwykowe i terapeutyczne, zarówno stacjonarne, jak i ambulatoryjne. 
    
3. Terapia zachowawcza: terapia behawioralna jest kluczowym elementem leczenia narkomanii. 
    
4. Leki: istnieją leki, które mogą być pomocne w leczeniu uzależnienia od narkotyków. Leki są stosowane w terapii substytucyjnej i zmniejszają pragnienie narkotyków oraz objawy abstynencyjne.
    
5. Wsparcie społeczne: programy wsparcia, grupy wsparcia dla osób uzależnionych i ich rodzin mogą pomóc w zapewnieniu wsparcia emocjonalnego i praktycznego.
    
6. Terapia zajęciowa i rehabilitacja fizyczna: programy rehabilitacji fizycznej i terapia zajęciowa mogą pomóc osobom uzależnionym od narkotyków znaleźć zdrowe alternatywy dla narkotyków i nauczyć się radzenia sobie z nudą i stresem.
    
7. Leczenie współistniejących problemów zdrowotnych i psychicznych: często osoby uzależnione od narkotyków mają inne problemy zdrowotne i psychiczne, takie jak depresja, lęki, zaburzenia odżywiania itp. Leczenie osób uzależnionych obejmuje też leczenie współistniejących problemów.
    
8. Edukacja i prewencja: edukacja na temat skutków narkotyków oraz programy prewencyjne mogą pomóc w zapobieganiu narkomanii i zmniejszaniu szkód z nią związanych.

 Skutki nadużywania narkotyków

 

Nadużywanie narkotyków może mieć szeroki zakres skutków, zarówno dla zdrowia fizycznego, jak i psychicznego, oraz dla życia społecznego i ekonomicznego. 

 

Skutki uzależnień od narkotyków to przede wszystkim:
 

1. Problemy zdrowotne fizyczne: używanie substancji psychoaktywnych może prowadzić do licznych problemów zdrowotnych, w tym uszkodzenia narządów wewnętrznych (np. wątroby, serca, płuc), chorób zakaźnych (np. HIV, WZW typu C), chorób układu oddechowego, zaburzeń hormonalnych, oraz zespołów bólowych.
    
2. Problemy zdrowotne psychiczne: nadużywanie narkotyków może również prowadzić do różnych problemów zdrowotnych psychicznych, takich jak depresja, lęki, zaburzenia nastroju, psychozy, halucynacje, czy też tendencje samobójcze.
    
3. Problemy społeczne i rodzinne: używanie narkotyków może prowadzić do zerwania relacji z rodziną i przyjaciółmi, izolacji społecznej, problemów finansowych, bezdomności, a nawet utraty opieki nad dziećmi.
    
4. Problemy zawodowe i edukacyjne: osoby nadużywające narkotyki często mają trudności w utrzymaniu pracy lub szkoły z powodu absencji, obniżonej wydajności, problemów zdrowotnych, lub kłopotów z prawem.
    
5. Problemy prawne: używanie substancji psychoaktywnych często prowadzi do problemów prawnych, takich jak aresztowania, grzywny, czy też kary więzienia związane z posiadaniem, handlem lub zażywaniem narkotyków.
    
6. Uzależnienie i tolerancja: używanie narkotyków może prowadzić do uzależnienia, co oznacza utratę kontroli nad użyciem substancji oraz potrzebę większych dawek, aby osiągnąć ten sam efekt.
    
7. Ryzyko przedawkowania i śmierci: nadużywanie narkotyków zwiększa ryzyko przedawkowania, co może prowadzić do śmierci. Nadużywanie substancji psychoaktywnych, zwłaszcza tych o nieokreślonym pochodzeniu i nieznanym składzie, może być niebezpieczne i śmiertelne.
    
8. Efekty długoterminowe: nadużywanie narkotyków może mieć efekty długoterminowe, które mogą być trudne do odwrócenia, nawet po zakończeniu zażywania substancji. Mogą to być trwałe uszkodzenia mózgu, zaburzenia funkcji poznawczych, trudności z pamięcią, czy też przewlekłe problemy zdrowotne.
    

Statystyki dotyczące narkomanii w Polsce i na świecie

 

W Polsce, jak i w wielu innych krajach na świecie, narkomania jest poważnym problemem społecznym i zdrowotnym. Problem ten dotyczy zarówno osób młodych, jak i starszych, o różnych statusach społeczno-ekonomicznych. Najczęściej stosowanymi substancjami psychoaktywnymi są alkohol, marihuana, amfetamina, kokaina, heroina oraz leki przeciwbólowe, uspokajające i nasenne.  Narkomania często prowadzi do problemów społecznych, takich jak bezdomność, bezrobocie, przestępczość, marginalizacja społeczna, rozbicie rodzin i wiele innych trudności, dlatego wprowadzanych jest wiele kampanii i programów w celu przeciwdziałania narkomanii.

Jak żyć z osobą uzależnioną?

Życie z osobą uzależnioną od narkotyków może być trudne i wymagające, ale istnieją strategie, które mogą pomóc w radzeniu sobie z tą sytuacją. Zastanawiasz się jak pomóc osobie uzależnionej od narkotyków? Ważne jest, aby chronić swoje zdrowie emocjonalne i fizyczne, ustanawiając klarowne granice w relacji z osobą uzależnioną. To może oznaczać określenie, jak daleko jesteś gotowy i jesteś w stanie się zaangażować w pomoc, oraz jakie zachowania są dla Ciebie akceptowalne.

Unikaj sytuacji, w których wspierasz lub umożliwiasz osobie uzależnionej zażywanie narkotyków. Nie pożyczaj pieniędzy, które mogą być wykorzystane na narkotyki, nie ukrywaj konsekwencji uzależnienia i nie pomagaj unikać odpowiedzialności za własne działania. Zachęcaj osobę uzależnioną do szukania profesjonalnej pomocy terapeutycznej, udzielając jej informacji o dostępnych zasobach i programach wsparcia dla osób uzależnionych.

Przede wszystkim pamiętaj o własnym zdrowiu i dobrostanie. Dbaj o swoje potrzeby fizyczne, emocjonalne i psychiczne, szukaj pomocy, kiedy tego potrzebujesz, i nie zapominaj o sobie w trudnych sytuacjach. Pamiętaj, że życie z osobą uzależnioną od narkotyków może być trudne i wymagające, ale istnieją strategie i wsparcie, które mogą pomóc Ci radzić sobie z tą sytuacją i chronić swoje zdrowie i dobrostan.

ZAREZERWUJ WIZYTĘ
 

Literatura

Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Europejski raport narkotykowy 2021: Tendencje i osiągnięcia. Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii, Luksemburg 2021;
Światowa Organizacja Zdrowia, Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. ICD-10, 2009;
M. Szulc, Bo każdy pijak to złodziej! Problem stygmatyzacji i destygmatyzacji osób uzależnionych, „Serwis informacyjny UZALEŻNIENIA” 2020, nr 4 (92), s. 31-37;
B. Antkiewicz, Profilaktyka narkomanii w szkołach — zapobieganie, leczenie i reintegracja społeczna, „Kontrola Państwowa” 2014, nr 55, 2 (355), s. 132-144;