Osobowość histrioniczna

Czym jest osobowość histrioniczna?

Osobowość histrioniczna to jeden z rodzajów zaburzeń osobowości sklasyfikowany w Diagnozie Psychologicznej i Statystycznej DSM-5. Osoby z osobowością histrioniczną charakteryzują się nadmierną emocjonalnością i dramatyzmem, a ich zachowanie jest często przejaskrawione, aby przyciągnąć uwagę innych.
 

Emocjonalność i teatralność w osobowości histrionicznej

Histrioniczne zaburzenie osobowości charakteryzuje się pewnymi cechami, które obejmują nadmierną emocjonalność i teatralność. Osoby z osobowością histrioniczną wykazują tendencję do intensywnego wyrażania emocji, które często są przerysowane. 

Dodatkowo, często przywiązują dużą wagę do swojego wyglądu zewnętrznego. Mogą być skłonne do eksponowania swojego ciała czy używania efektownego stroju w celu przyciągnięcia uwagi. Dążą do zdobycia aprobaty i uwagi innych, stosują teatralne elementy w swoim zachowaniu.

Często zdarza się, że głównie we wczesnych latach dorosłego życia osoby z osobowością histrioniczną często manifestują się poprzez nadmierne dramatyzowanie sytuacji, intensywne poszukiwanie uwagi oraz skłonność do teatralnego zachowania w celu przyciągnięcia uwagi innych.

Osobowość histrioniczna - przyczyny występowania i uwarunkowania

Osobowość histrioniczna jest wynikiem skomplikowanej interakcji wielu czynników, zarówno genetycznych, jak i środowiskowych. Jednakże, dokładne przyczyny występowania osobowości histrionicznej nie są w pełni zrozumiane, a etiologia zaburzeń osobowości jest zazwyczaj wielowymiarowa. 

Osobowość histroniczna przyczyny:

• genetyka,
   

• doświadczenia w dzieciństwie i zaburzenia w funkcjonowaniu rodzinnym: to częste przyczyny osobowości histrionicznej, które szerzej omówimy poniżej,
   

• zaburzenia neurobiologiczne: niektóre badania sugerują, że histrioniczne zaburzenie osobowości może się rozwinąć poprzez niektóre różnice w neurobiologii, takie jak funkcjonowanie układu nerwowego czy poziomy neuroprzekaźników,
   

• kultura i społeczeństwo: osobowość histrioniczna przyczyny może też lokować w kulturowych i społecznych oczekiwaniach. Społeczeństwa, które skupiają się na atrakcyjności fizycznej, sukcesie społecznym czy ekspresji emocji wpływają na prawdopodobieństwo, że pewne cechy histrioniczne będą bardziej akceptowane lub nawet nagradzane.

Wpływ wychowania we wczesnym dzieciństwie

Wychowanie we wczesnym dzieciństwie ma istotny wpływ na rozwinięcie się osobowości histrionicznej. “Mechanizmy obronne osobowość histrioniczna” to temat szeroki, który z pewnością jest wart omówienia. Oczywiście wychowanie i dzieciństwo nie jest to jedyny czynnik, ale doświadczenia z tego okresu, zwłaszcza te związane z relacjami rodzinnymi, mogą kształtować pewne cechy tej osobowości.

 

Dodatkowo, jeśli w rodzinie występują takie wzorce zachowań, a ekspresywność emocjonalna jest ceniona, dziecko może nauczyć się, że tego rodzaju zachowania są akceptowalne lub nawet pożądane. Jeśli wychowanie jest niekonsekwentne, a normy i reguły są zmienne, dziecko może mieć trudności z internalizacją spójnych wartości i norm społecznych, co może wpływać na rozwój cech histronicznych.

Uwarunkowania genetyczne

Badania nad wpływem genetyki na rozwój osobowości histrionicznej sugerują, że istnieją pewne uwarunkowania genetyczne, które mogą predysponować jednostki do wykazywania cech charakterystycznych dla tego typu osobowości. Jednak genetyka nie jest jedynym czynnikiem, który wpływa na pojawienie się u danej osoby cech osobowości histrionicznej.

 

Badania bliźniąt sugerują pewien wpływ genetyczny na rozwój osobowości histrionicznej. Jeśli jedno z bliźniąt jednojajowych wykazuje cechy histrioniczne, istnieje większe prawdopodobieństwo, że drugie z bliźniąt również może wykazywać podobne cechy w porównaniu do bliźniąt dwujajowych.

Współwystępowanie z innymi zaburzeniami psychicznymi

Osobowość histrioniczna może współistnieć z innymi zaburzeniami psychicznymi:

• objawy zaburzeń nastroju: osoby z osobowością histrioniczną mogą doświadczać epizodów depresji lub manii, co może prowadzić do współwystępowania z zaburzeniem afektywnym dwubiegunowym (bipolarnym) lub zaburzeniem depresyjnym,
   

• zaburzenia lękowe: histrioniczne zaburzenie osobowości może się przejawiać silną obawą dotyczącą np. odrzucenia lub utraty uwagi. To z kolei może prowadzić do współwystępowania z różnymi zaburzeniami lękowymi, takimi jak zaburzenie lękowe uogólnione czy fobia społeczna,
   

• zaburzenia osobowości: osobowość histrioniczna współwystępuje z innymi zaburzeniami osobowości, na przykład z borderline, narcystycznym lub zależnym,
   

• zaburzenia odżywiania: osoby z osobowością histrioniczną mogą mieć zwiększoną skłonność do zaburzeń odżywiania, zwłaszcza gdy związane są z chęcią utrzymania atrakcyjnego wyglądu,
   

• zaburzenia związane z substancjami: istnieje ryzyko współwystępowania z uzależnieniem od substancji, szczególnie w kontekście poszukiwania nowych doznań i pobudzenia emocjonalnego.

Podobieństwa między osobowością histrioniczną a borderline mogą obejmować:
 

• intensywne emocje: obydwa zaburzenia często charakteryzują się intensywnymi i niestabilnymi emocjami,
   

• problemy z relacjami: zarówno osoby z osobowością histrioniczną, jak i borderline mogą mieć trudności w utrzymaniu trwałych, stabilnych relacji interpersonalnych.

Jak objawia się osobowość histrioniczna?

Osobowość histrioniczna to jeden z typów osobowości z zakresu osobowości narcystycznej, lecz odróżnia się pewnymi charakterystycznymi cechami. 

Osobowość histroniczna objawy:

• potrzeba bycia w centrum uwagi: osoby histrioniczne silnie pragną być zauważane i akceptowane przez innych. Mogą wykazywać nadmierne emocje, dramatyzować sytuacje, czy też szukać okazji do zwrócenia na siebie uwagi; to główne cechy osobowości histrionicznej. Takie zachowania często wpływają na wzmocnienie poczucia własnej wartości u tych osób,
   

• ekspresyjność emocjonalna: osobowość histrioniczna to przesadne wyrażanie emocji, zwłaszcza w sytuacjach społecznych. Osoby te mogą szybko zmieniać nastroje i intensywnie wyrażać swoje uczucia,
   

• płytkie relacje interpersonalne: osobowość histrioniczna objawy to często też płytkie, powierzchowne relacje z innymi. Kontakty interpersonalne mogą być intensywne, ale trudno o zbudowanie głębokiej i trwałej więzi,
   

• skłonność do romantyzowania: często mają skłonność do romantyzowania swojego życia i samego siebie. Mogą przedstawiać siebie w lepszym świetle, niż to jest w rzeczywistości,
   

• wrażliwość na oceny innych: osoby z osobowością histrioniczną są silnie zależne od ocen innych ludzi. Negatywne opinie czy odrzucenie mogą wpływać na ich samopoczucie i samoocenę,
   

• dysfunkcyjna seksualność: często wykorzystują swoje uroki seksualne w celu przyciągnięcia uwagi. Ich zachowania seksualne mogą być nieco ekscentryczne lub nadmiernie otwarte,
   

• chwiejność emocjonalna: cechy osobowości histrionicznej to również chwiejność emocjonalna, a nastroje osób histrionicznych mogą być zależne od reakcji innych ludzi.

Przejawy potrzeby uwagi i akceptacji

Osoby z osobowością histrioniczną przejawiają wyraźną potrzebę uwagi i akceptacji. Często przesadzają w opisywaniu wydarzeń, aby przyciągnąć uwagę innych. Mogą nadmiernie podkreślać swoje doznania emocjonalne, aby zwrócić na siebie uwagę. W celu przyciągnięcia wzroku innych ludzi osoby z osobowością histrioniczną mogą nosić ubrania odbiegające od normy, prowokacyjne lub ekscentryczne. 

Mają skłonność do podkreślania swojej urody fizycznej, często za pomocą eksponującej biżuterii czy też makijażu. Osoby histrioniczne często wyrażają swoje emocje w sposób bardzo intensywny, bez względu na sytuację. Mogą śmiać się głośno, płakać lub reagować nadmiernie, aby zdobyć zainteresowanie otoczenia. Osoby histrioniczne często pragną osiągać sukcesy, które przyciągną uwagę innych. Mogą być nadmiernie skoncentrowane na zdobywaniu pochwał, nagród i uznania.

Relacje interpersonalne i styl komunikacji osób histrionicznych

Osoby z osobowością histrioniczną mają specyficzny styl komunikacji i mogą wykazywać pewne charakterystyczne cechy w relacjach interpersonalnych. Charakteryzują się ekspresyjnym stylem mówienia, używając bogatych gestów, ekspresji twarzy i modulacji głosu. Chcą przyciągnąć uwagę i wywołać wrażenie.

 

W rozmowach mogą przejawiać skłonność do przerywania innym, aby przyciągnąć uwagę na siebie. Mogą również zmonopolizować rozmowę, opowiadając o sobie bez zainteresowania dla innych osób. Osoby histrioniczne mogą doświadczać gwałtownych zmian nastroju, które są często zależne od reakcji innych ludzi. Pozytywne reakcje mogą je podniecać, podczas gdy brak uwagi może prowadzić do szybkiego załamania nastroju. Czasami osoby histrioniczne mogą rywalizować o uwagę z innymi, nawet jeśli jest to niezdrowe czy nieodpowiednie w danej sytuacji.

Metody diagnozy osobowości histrionicznej

Diagnoza osobowości histrionicznej wymaga specjalistycznej oceny przeprowadzonej przez doświadczonego profesjonalistę, zazwyczaj psychologa lub psychiatrę. Na proces diagnozy osobowości histrionicznej składa się:

• rozmowa diagnostyczna: profesjonalista przeprowadza rozmowę z pacjentem, podczas której zbiera informacje dotyczące historii życiowej, aktualnych problemów, relacji interpersonalnych i zachowań,
   

• wywiady z osobami bliskimi: czasami diagnoza osobowości może być wspomagana informacjami uzyskanymi od osób bliskich pacjenta, takich jak rodzina czy przyjaciele,
   

• kwestionariusze osobowości: istnieją różne kwestionariusze i skale osobowości, które mogą być używane do oceny cech osobowości, w tym cech historycznych. Przykłady to np. Kwestionariusz Osobowości MMPI-2 (Minnesota Multiphasic Personality Inventory) czy Kwestionariusz Osobowości Krótkoskokowy Histrionizm (Histrionic Personality Short Scale),
   

• inwentarze oceny osobowości: inne narzędzia, takie jak Inwentarz Osobowości NEO (NEO Personality Inventory) czy Kwestionariusz Osobowości Z Eysencka (Eysenck Personality Questionnaire), mogą również dostarczać informacji na temat cech osobowości, w tym związanych z osobowością histrioniczną,
   

• obserwacja zachowań w różnych sytuacjach: psycholog może obserwować pacjenta w różnych sytuacjach, aby ocenić jak zachowuje się i jakie cechy osobowości ujawniają się w konkretnych kontekstach,
   

• badania psychologiczne: w niektórych przypadkach, psycholog może wykorzystać różne testy psychologiczne, które pomagają w zrozumieniu funkcjonowania psychicznego pacjenta,

Psychoterapia jako główna metoda leczenia

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT): CBT skupia się na identyfikowaniu i modyfikowaniu negatywnych myśli oraz niezdrowych wzorców zachowań. W przypadku osobowości histrionicznej, terapeuta może pomóc jednostce w zrozumieniu i zmianie przekonań związanych z potrzebą uwagi, nauką zdrowszych strategii radzenia sobie z emocjami oraz rozwijaniu bardziej efektywnych umiejętności społecznych,

Terapia dialektyczno-behawioralna (DBT): DBT jest formą terapii behawioralnej, która skupia się na rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z trudnymi emocjami, takimi jak np impulsywne reakcje,
 

Psychoterapia interpersonalna (IPT): IPT koncentruje się na poprawie jakości relacji interpersonalnych. W przypadku osobowości histrionicznej, terapeuta może pomagać w rozwijaniu zdrowszych relacji, zwiększaniu umiejętności komunikacji i budowaniu trwałych więzi,

Terapia psychodynamiczna: pomaga pacjentowi zidentyfikować korzenie swoich problemów emocjonalnych oraz zrozumieć, jak wpływają one na jego obecne funkcjonowanie,
 

Psychoterapia grupowa: może być skuteczna, ponieważ umożliwia jednostkom z osobowością histrioniczną praktykowanie zdrowszych interakcji społecznych w kontrolowanym środowisku.

Wyzwania w terapii osób z osobowością histrioniczną

Terapia osób z osobowością histrioniczną może napotkać różne wyzwania związane zarówno z charakterystykami samej osobowości, jak i z reakcjami pacjenta na proces terapeutyczny. Po pierwsze, osoby z osobowością histrioniczną mogą mieć trudność z  utrzymaniem skoncentrowania na jednym temacie czy zagadnieniu w trakcie sesji terapeutycznej. Mogą być skłonne do przerywania lub skakania pomiędzy różnymi tematami.
 

Osoby z osobowością histrioniczną mogą przedstawiać siebie w sposób przerysowany, romantyzując swoje doświadczenia czy osiągnięcia. To może stanowić wyzwanie dla terapeuty, który musi odróżnić prawdę od przekształconej narracji.

 

Osoby z osobowością histrioniczną mogą oczekiwać natychmiastowych zmian i rezultatów w terapii. Jeśli nie widzą szybkiego postępu, mogą stawać się niecierpliwe lub zniechęcone. Należy zaznaczyć, że współpraca z osobą z osobowością histrioniczną wymaga od terapeuty empatii, cierpliwości, zdolności do uchwycenia istoty problemu i umiejętności budowania trwałej relacji terapeutycznej. Terapia może być skuteczna, ale proces może być czasochłonny, a zmiany mogą wymagać systematycznego i stopniowego podejścia.

Rola leczenia farmakologicznego w terapii osobowości histrionicznej

Leczenie farmakologiczne nie jest powszechnie uznawane za główną formę terapii dla osób z osobowością histrioniczną. Osobowość ta jest zazwyczaj leczona głównie za pomocą terapii psychologicznej, takiej jak terapia poznawczo-behawioralna, terapia dialektyczno-behawioralna czy psychoterapia interpersonalna.

Te formy terapii mają na celu pomóc jednostce zrozumieć i zmienić niezdrowe wzorce myślowe, emocjonalne i zachowań. Jednakże, w niektórych przypadkach, leczenie farmakologiczne może być brane pod uwagę w celu łagodzenia objawów towarzyszących osobowości histrionicznej lub wspierania leczenia innych schorzeń psychicznych, takich jak depresja czy lęki. Nie istnieją jednak specyficzne leki przeznaczone bezpośrednio do leczenia osobowości histrionicznej.

Podsumowanie

Ocena rozpowszechnienia osobowości histrionicznej w populacji może być trudna, ponieważ wiele osób z tym zaburzeniem nie szuka pomocy specjalistycznej i nie otrzymuje diagnozy. Ponadto, kryteria diagnostyczne dla zaburzeń osobowości są czasem źródłem debat w środowisku naukowym, co dodatkowo utrudnia dokładne oszacowanie występowania. Ogólnie rzecz biorąc, szacuje się, że zaburzenia osobowości w ogóle występują u około 10-15% populacji ogólnej.

 

Jednak precyzyjne dane dotyczące rozpowszechnienia osobowości histrionicznej są trudne do określenia. Osoby z tym typem osobowości często mogą funkcjonować w społeczeństwie, choć ich relacje interpersonalne mogą być trudniejsze. Większość badań na ten temat opiera się na próbach klinicznych lub społecznościowych, co może wprowadzać pewne zniekształcenia w wynikach.

Literatura

"Personality Disorders in Modern Life" Theodore Millon, Roger D. Davis, Seth Grossman, 2006 Wyd. Wiley

"Handbook of Personality Disorders: Theory, Research, and Treatment" W. John Livesley, 2001 Wyd.The Guilford Press

"Histrionic Personality Disorder: Enter the Mind of a Person Living with HPD! The Ultimate Book to Understand and Manage the Disorder" J. B. Snow 2017 Wyd. CreateSpace Independent Publishing Platform