Zaburzenia nastroju

Czym są zaburzenia nastroju - definicja

W poniższej publikacji przyjrzymy się zagadnieniu jakim są zaburzenia nastroju. Odpowiemy na pytanie: “zaburzenia nastroju co to?”, jakie mają zaburzenia nastroju rodzaje, oraz co to są uporczywe zaburzenia nastroju. Przyjrzymy się również temu, jak przebiegają zaburzenia nastroju u dzieci i czy istnieje na zaburzenia nastroju test umożliwiający postawienie diagnozy.

Zacznijmy od odpowiedzi na na pytanie “zaburzenia nastroju co to?”. Zaburzenia nastroju, znane również jako zaburzenia afektywne, to grupa zaburzeń psychicznych charakteryzujących się poważnymi zmianami nastroju lub emocjami, które utrzymują się przez dłuższy czas i wpływają na codzienne funkcjonowanie jednostki.

 

Zaburzenia nastroju mogą znacznie wpływać na zdolność jednostki do funkcjonowania w codziennym życiu, pracy, relacjach społecznych i odciskają piętno na ogólnym samopoczuciu pacjenta.


Zaburzenie nastroju powoduje, że ogólny stan emocjonalny, nastrój osoby, która doświadcza tego zaburzenia jest zniekształcony lub nie odpowiada rzeczywistej sytuacji, a także przeszkadza jej w codziennym funkcjonowaniu. Taki człowiek może być bardzo smutny, przygnębiony, odczuwać pustkę lub rozdrażnienie . Mogą też naprzemiennie występować okresy depresji i nadmiernego pobudzenia (mania).

W tym miejscu warto też opisać, co to są organiczne zaburzenia nastroju. Organiczne zaburzenia nastroju, znane są również jako zaburzenia nastroju spowodowane czynnikami organicznymi. Są wynikiem fizycznych czynników, takich jak choroby, uszkodzenia mózgu, zaburzenia metaboliczne lub stosowanie substancji psychoaktywnych. Te czynniki mają wpływ na funkcjonowanie mózgu i mogą prowadzić do wystąpienia zaburzeń nastroju.

 

Z kolei pojęcie "uporczywe zaburzenia nastroju" nie jest powszechnie używanym terminem w kontekście diagnozy psychologicznej lub psychiatrycznej. Istnieje jednak kilka zaburzeń nastroju, które są znane z długotrwałych i uporczywych objawów. Zaliczana jest do nich depresja dystymiczna - przewlekła forma depresji, która trwa co najmniej dwa lata, czy cyklotymia - stan o podobnych cechach do zaburzenia afektywnego dwubiegunowego, ale o mniejszym nasileniu.

Niektóre przykłady zaburzeń nastroju obejmują:
 

• epizod dużej depresji - długotrwałe i uporczywe okresy skrajnego smutku;
   

• choroba afektywna dwubiegunowa obejmująca naprzemienne epizody depresji i manii;
   

• sezonowe zaburzenie afektywne (SAD) - forma depresji najczęściej związana ze zmianami długości dnia i nocy od jesieni do wiosny.
  Niektórzy ludzie intensywniej odczuwają te zmiany: zmęczenie, zniechęcenie, a nawet wyczerpanie mogą być objawami sezonowego zaburzenia afektywnego;
   

• zaburzenie cyklotymiczne - zaburzenie, które powoduje emocjonalne wzloty i upadki, które są mniej ekstremalne niż zaburzenie dwubiegunowe;
   

• przedmiesiączkowe zaburzenia dysforyczne - zmiany nastroju i drażliwość, które występują w fazie przedmiesiączkowej cyklu i ustępują wraz
  z początkiem miesiączki;
   

• uporczywe zaburzenie depresyjne (dystymia) - długotrwała (przewlekła) forma depresji;
   

• zaburzenie dysregulacji nastroju - zaburzenie przewlekłej, ciężkiej i uporczywej drażliwości u dzieci, które obejmuje częste wybuchy złości, niezgodne
  z wiekiem rozwojowym dziecka;
   

• depresja związana z chorobą medyczną - uporczywy nastrój depresyjny, związanych z fizycznymi skutkami innej choroby;
   

• depresja wywołana używaniem substancji psychoaktywnych lub leków - objawy depresji, które rozwijają się w trakcie lub wkrótce po zażyciu lub wycofaniu substancji psychoaktywnych, a także leków.
  
   

Jakie są najczęstsze przyczyny zaburzeń nastroju?

Oto kilka najczęstszych czynników przyczyniających się do rozwoju zaburzeń nastroju:

• czynniki genetyczne - osoby mające bliskich krewnych cierpiących na zaburzenia nastroju, takie jak depresja czy dwubiegunowe zaburzenia nastroju, mają większe ryzyko ich rozwoju,
   

• zaburzenia neurochemiczne - nieprawidłowości w funkcjonowaniu neuroprzekaźników, takich jak serotonina, noradrenalina i dopamina, mogą przyczyniać się do zaburzeń nastroju,
   

• stres i traumatyczne doświadczenia - ciężki stres, rodzaje traumy, utrata bliskiej osoby, przemoc fizyczna, emocjonalna lub seksualna mogą przyczynić się do wystąpienia zaburzeń nastroju,
   

• czynniki środowiskowe - niektóre czynniki środowiskowe, takie jak niekorzystne warunki życia, brak wsparcia społecznego, trudności w relacjach międzyludzkich czy izolacja społeczna, mogą przyczyniać się do rozwoju zaburzeń nastroju,
   

• problemy hormonalne -  nieprawidłowości w układzie hormonalnym, takie jak zaburzenia tarczycy, mogą wpływać na nastroje i wywoływać objawy depresji lub innych zaburzeń nastroju.

Warto zauważyć, że często zaburzenia nastroju wynikają z kombinacji różnych czynników. Każda osoba może mieć unikalną kombinację przyczyn, które wpływają na jej nastroje i emocje. 

Objawy i diagnozowanie zaburzeń nastroju?

Jakie mają zaburzenia nastroju objawy i czy istnieje na zaburzenia nastroju test? Na to drugie pytanie odpowiedź jest przecząca, bowiem nie istnieje niestety jeden konkretny test na zaburzenia nastroju. By je zdiagnozować, psychoterapeuta wykorzystuje szereg technik i różnych badań.

 

Zaburzenia nastroju objawy:

Depresja:

• pogorszenie nastroju, uczucie przygnębienia, smutku i pustki,

• utrata zainteresowań i przyjemności w codziennych czynnościach,

• zmęczenie i brak energii,

• trudności w koncentracji, podejmowaniu decyzji i pamięci,

• zmiany w apetycie i wadze (utrata lub przyrost),

• zaburzenia snu, takie jak bezsenność lub nadmierna senność,

• myśli samobójcze, pesymistyczne myśli, lub myśli o śmierci.

Mania:

• wyjątkowo podniesiony nastrój, uczucie euforii lub nadmiernego podniecenia,

• zwiększona energia, hiperaktywność i niemożność uspokojenia się,

• zmniejszona potrzeba snu,

• wybujałe poczucie własnej wartości, nadmierna pewność siebie,

• wygórowane cele i plany, nadmierne zaangażowanie w aktywności,

• rozrzutność finansowa, ryzykowne zachowania, impulsywność,

• trudności w koncentracji i trwałości uwagi.

Zaburzenie afektywne dwubiegunowe:

• epizody depresji: objawy depresji, takie jak smutek, utrata zainteresowania, oraz wszelkie objawy związane z poczuciem beznadziei,
   

• epizody manii: objawy manii, takie jak podwyższony nastrój, nadmierna energia, impulsywność,
   

• okresy stabilności między epizodami, które mogą być stosunkowo normalne.

Warto zaznaczyć, że te objawy mogą występować w różnym stopniu i czasie trwania u różnych osób. 

Diagnozowanie zaburzeń nastroju zwykle wymaga profesjonalnej oceny przez lekarza lub psychoterapeutę, takiego jak psychiatra lub psycholog kliniczny. Proces diagnozowania zaburzeń nastroju obejmuje zazwyczaj wywiad kliniczny, w którym to lekarz 

lub terapeuta przeprowadzi rozmowę z osobą dotkniętą problemem w celu zebrania szczegółowych informacji na temat jej objawów, historii medycznej i życiowej.

 

Następnie lekarz lub psychoterapeuta odwołuje się do diagnostycznych kryteriów i wytycznych, aby określić, czy spełnione są kryteria diagnostyczne dla konkretnego zaburzenia nastroju. Może on również badać, czy występują inne współistniejące zaburzenia psychiczne, takie jak objawy zaburzeń lękowych, zaburzenia osobowości, uzależnienia itp.

W oparciu o te oceny i informacje, lekarz lub psychoterapeuta postawi diagnozę dotyczącą konkretnego zaburzenia nastroju.

Rodzaje zaburzeń nastroju

Zaburzenia nastroju rodzaje:

• zaburzenia depresyjne: obejmują depresję kliniczną, dystymię (depresję przewlekłą) oraz zaburzenie afektywne dwubiegunowe (depresję maniakalną),
   

• dwubiegunowe zaburzenie nastroju: te rodzaje zaburzeń nastroju charakteryzują się epizodami manii (wyjątkowo podniesionego nastroju) i epizodami depresji,
   

• zaburzenia cyklotymiczne: są to łagodniejsze formy zaburzeń afektywnych dwubiegunowych, w których występują okresy łagodnej depresji i okresy łagodnej manii, ale nie spełniają kryteriów diagnostycznych dla pełnego zaburzenia afektywnego dwubiegunowego,
   

• zaburzenia afektywne sezonowe to również rodzaje zaburzeń nastroju. Występują w określonych porach roku, najczęściej zimą, i są związane z brakiem światła słonecznego.
  
  
   

Obniżony nastrój - jak można sobie z nim radzić?

Obniżony nastrój, czyli uczucie smutku, przygnębienia i niezadowolenia, może być trudne do zniesienia, a przede wszystkim znacznie wpływa to na zdrowie psychiczne i samopoczucie.
 

Oto kilka sposobów radzenia sobie z obniżonym nastrojem:

• zadbaj o siebie fizycznie: regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta i odpowiednia ilość snu mogą pozytywnie wpływać na nastrój,
   

• praktykuj techniki relaksacyjne: metody takie jak medytacja, głębokie oddychanie, joga i progresywna relaksacja mięśni mogą pomóc w zmniejszeniu napięcia i stresu, 
   

• utrzymuj zdrowe relacje społeczne: przebywanie z bliskimi osobami, rozmowa z przyjaciółmi i rodziną, a także udział w grupach wsparcia są ważne dla dobrego samopoczucia,
   

• unikaj izolacji: staraj się utrzymywać aktywne życie społeczne i angażować się w działania, które sprawiają Ci przyjemność,
   

• skup się na pozytywnych aspektach: ćwicz wdzięczność i koncentruj się na pozytywnych aspektach swojego życia,
   

• szukaj wsparcia: nie wahaj się szukać wsparcia u profesjonalistów. Psychologowie i psychoterapeuci mogą pomóc w zrozumieniu przyczyn obniżonego nastroju i nauczeniu skutecznych strategii radzenia sobie,
   

• unikaj używek: unikaj nadużywania alkoholu, narkotyków lub substancji uzależniających. Chociaż mogą one początkowo wydawać się łagodzić obniżony nastrój, w rzeczywistości mogą one pogorszyć stan psychiczny i utrudnić proces zdrowienia.

Jak leczyć zaburzenia nastroju?

Leczenie zaburzeń nastroju zależy od konkretnej diagnozy i indywidualnych potrzeb osoby dotkniętej tymi zaburzeniami.
 

Oto kilka powszechnie stosowanych metod leczenia zaburzeń nastroju:

• terapia psychologiczna: terapia indywidualna, tak jak terapia poznawczo-behawioralna (CBT) czy terapia interpersonalna, może być skutecznym sposobem leczenia zaburzeń nastroju,
   

• leczenie farmakologiczne: leki mogą być przepisane w przypadku ciężkich lub przewlekłych zaburzeń nastroju. Przykłady to leki przeciwdepresyjne (SSRI, SNRI, trójpierścieniowe), stabilizatory nastroju (np. leki przeciwpadaczkowe) lub leki przeciwpsychotyczne,
   

• terapia światłem: terapia światłem, znana również jako fototerapia, jest skuteczna w leczeniu sezonowego zaburzenia afektywnego (SAD), 

• wsparcie społeczne: udział w grupach wsparcia, spotkania z innymi osobami z zaburzeniami nastroju, może dostarczyć poczucia wspólnoty, zrozumienia i wsparcia emocjonalnego,
   

• zmiany stylu życia: istotne jest wprowadzenie zmian w stylu życia, takich jak zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna, odpowiedni sen i unikanie używek. 

Czym różnią się zaburzenia nastroju u dorosłych i u dzieci?

Zaburzenia nastroju mogą występować zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, ale mogą się różnić pod względem objawów i prezentacji. 

Powyżej wymienione zostały główne objawy zaburzeń nastroju u dorosłych. A jakie są objawy zaburzeń nastroju u dzieci? Przyjrzyjmy się temu poniżej.

Objawy depresji:

U dzieci:  zaburzenia depresyjne mogą dawać bardziej niejasne objawy. Mogą wykazywać one drażliwość, gniew, utratę zainteresowania zabawą, brak energii, problemy ze snem, trudności w szkole, zmiany w apetycie, poczucie winy, nadmierną zależność od opiekunów lub objawy psychosomatyczne.

Objawy manii:

U dzieci: Epizody manii u dzieci mogą manifestować się jako nadmierna ekscytacja, podwyższony nastrój, nadmierna energia, trudności w kontrolowaniu impulsów, nadmierna aktywność, rozwlekłe monologi, poczucie wszechwładzy, trudności w szkole i ryzykowne zachowania.

Częstość występowania:

Zaburzenia nastroju są częstsze u dorosłych niż u dzieci. Depresja i dwubiegunowe zaburzenia nastroju są diagnozowane częściej u dorosłych, podczas gdy u dzieci częściej diagnozuje się zaburzenia nastroju o przebiegu cyklicznym, takie jak cyklotymia.

Konsekwencje społeczne:

U dorosłych: Zaburzenia nastroju u dorosłych mogą powodować problemy w sferze zawodowej, społecznej i rodzinnej, prowadząc do utraty pracy, trudności w relacjach interpersonalnych i rozpadu małżeństwa.
 

U dzieci: Zaburzenia nastroju u dzieci mogą prowadzić do trudności szkolnych, problemów z zachowaniem, izolacji społecznej i negatywnego wpływu na rozwój psychospołeczny.

Psychoterapia online - sposób na radzenia sobie z zaburzeniami nastroju

 

Jest to szczególnie ważne w przypadku osób z zaburzeniami nastroju, które mogą mieć trudności z wychodzeniem z domu lub opuszczaniu swojej strefy komfortu. Terapia online może zapewnić również większą prywatność, ponieważ pacjenci mogą realizować sesje terapeutyczne w wygodnym dla siebie i bezpiecznym środowisku, bez obaw o wgląd osób trzecich.
 

Terapia online może być też szczególnie przydatna w przypadku konieczności kontynuacji terapii w sytuacjach, które uniemożliwiają regularne spotkania osobiste, na przykład podczas podróży, choroby lub trudności z mobilnością.

 

Warto wspomnieć, że podczas terapii online można wykorzystywać różne narzędzia, takie jak czat tekstowy, wideokonferencje, które mogą ułatwić komunikację między terapeutą a pacjentem.

Literatura

Zaburzenia nastroju. Jakie to są i jak sobie z nimi radzić,Jacek  Bombiński,

Psychiatria dla studentów medycyny i lekarzy, Tadeusz Nasierowski i in.

Afektywna choroba dwubiegunowa. Praktyczny poradnik dla chorych i ich bliskich, Piotr Gałecki.