14.07.2022
Psychoterapia poznawczo-behawioralna to obecnie jedna z najskuteczniejszych metod stosowanych w terapii zaburzeń psychicznych.
Nurt poznawczo-behawioralny pozwala pracować nad negatywnymi wzorcami myślowymi , a także niekonstruktywnymi nawykami w zachowaniu.
Praca terapeutyczna w nurcie poznawczo-behawioralnym wspiera radzenie sobie ze stresem i trudnymi sytuacjami.
Na czym dokładnie opiera się terapia poznawczo-behawioralna? W jakich zaburzeniach psychicznych sprawdzi się szczególnie? Odpowiedzi dotyczące psychoterapii poznawczo-behawioralnej znajdziecie poniżej
Psychoterapia poznawczo-behawioralna zakłada, że za większością zaburzeń natury psychicznej stoją negatywne schematy i wzorce myślowe, które bezpośrednio przekładają się na błędne interpretacje zdarzeń, powodując tym samym niekorzystne dla człowieka zachowania.
Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest jedną z najczęściej stosowanych metod w leczeniu różnego rodzaju dysfunkcji i zaburzeń psychicznych jakie dotykają ludzi. Terapia ta koncentruje się najczęściej na krótkoterminowej interwencji, która skupia się na problemach obecnych w teraźniejszym życiu, jakie dotykają człowieka „tu i teraz”. Takie podejście charakterystyczne jest w terapii poznawczo-behawioralnej szczególnie w pierwszym kroku psychoterapii.
W oparciu o psychoterapię poznawczo behawioralną terapeuta skupia się na dwóch płaszczyznach życia człowieka tj:
sferze behawioralnej rozumianej jako zachowania człowieka w odpowiedzi na otaczającą go rzeczywistość.
Ponadto praca terapeutyczna w psychoterapii poznawczo-behawioralnej skupia się na trzech poziomach obecnych w przestrzeni poznawczej:
W ten sposób przetwarzane są różnego rodzaju bodźce jakie docierają do naszego umysłu. To, jak interpretujemy zagrożenie czy pozytywne chwile, myślimy o sobie, innych ludziach oraz o sytuacjach jakie nas spotykają tworzy nasz sposób reagowania na świat. Zachowania ludzi są więc kierowane poprzez myśli i ogólne przekonania, co z kolei utrwala schematy widoczne w zachowaniu.
Przykładowo dana osoba odczuwa lęk w sytuacji poznawania osób płci przeciwnej, ponieważ uważa, że nie jest interesująca oraz ma wiele kompleksów. W konsekwencji staje się to przyczyną unikania sytuacji, w której mogłaby poznać kogoś interesującego oraz stworzyć z nim satysfakcjonujący związek. Takie ograniczenie z kolei przekłada się na jej życie, ponieważ rezygnuje z ewentualnej, pozytywnej i wartościowej relacji.
Praca terapeutyczna w nurcie terapii poznawczo-behawioralnej zakłada więc zmianę sposobu myślenia poprzez wychwycenie błędów poznawczych i zastąpienie ich bardziej adekwatnymi myślami. Zmiana sposobu myślenia i postrzegania ma moc wpływania na zmianę nastroju, interpretowania sytuacji, a w konsekwencji na zmianę reakcji oraz sposobu zachowania.
Zachowania człowieka traktowane jako sposób reagowania na otaczającą rzeczywistość mają swoje podłoże w tym, jak ten świat jest przez nas postrzegamy. Gdy wydaje nam się on przyjazny będziemy postępować pewnie i odważnie, natomiast gdy będziemy uważać, że jest pełen zagrożeń nasze zachowanie będzie wycofane i pełne lęku.
W psychoterapii poznawczo-behawioralnej nie zawsze pomaga sama zmiana schematów myślowych, ważne jest też, aby zmiany wprowadzić na gruncie wykonywanych działań, oswajając się przy tym z nowymi zachowaniami i czynnościami. Jeśli zawsze w sytuacji złości zareagowaliśmy wyrzucaniem słów pełnych agresji, kluczowa będzie praca nad zmianą tego sposobu wyrażania emocji na bardziej konstruktywny. Podstawą jest jednak zrozumienie, jak obecne działanie wpływa destrukcyjnie zarówno na osobę jak i jej otoczenie, tym samym, jakie korzyści może przynieść zmiana swojego postępowania.
Praca terapeutyczna nad zmianami w tych poszczególnych obszarach jest głównym celem psychoterapii poznawczo-behawioralnej. Co więcej zmiana prowadzona na jednym z tych obszarów pociąga za sobą zmiany w pozostałych sferach.
Założenia przyjęte w psychoterapii poznawczo-behawioralnej stoją u podstaw zaburzeń o charakterze depresyjnym i lękowym, dlatego też terapia poznawczo-behawioralna idealnie sprawdza się właśnie w ich leczeniu.
Nurt terapii poznawczej, a następnie poznawczo-behawioralnej wyrósł na gruncie leczenia pacjentów depresyjnych, którzy zmagali się z negatywnymi myślami i przekonaniami na temat siebie i świata, co pogłębiało ich stany depresyjne. Wprowadzenie pracy nad zmianą sposobu myślenia i wzmacnianiu zachowań pozwalających na wychodzenie ze stanu zamrożenia i smutku, dało nadzieję w leczeniu depresji i pozwoliło na rozwój nurtu poznawczo-behawioralnego w psychoterapii.
Podobna sytuacja występuje w przypadku odczuwania lęku. Myśli lękowe i unikowe schematy zachowania przekładają się na powstawanie zaburzeń lękowych takich jak:
To właśnie praca nad zniekształceniami myślowymi daje szanse na wyjście z błędnego koła lęku i zmianę negatywnych nawyków.
Psychoterapia poznawczo-behawioralna pozwala pracować nad swoim umysłem, zmuszając go niejako do nauki nowego sposobu myślenia, interpretowania, nabywania nowych przekonań - tym razem już wolnych od skrzywień naszych doświadczeń i historii. Zmiana odczuwalna jest na wielu płaszczyznach, ponieważ gdy zmienia się nasze postrzeganie, wpływa to na wiele sfer naszego życia. Dodatkowo co ważne nurt psychoterapii poznawczi-behawioralnej nie jest skierowany jedynie dla osób posiadających silne zaburzenia i dysfunkcje psychiczne jak depresja czy nerwica. Będzie ona też świetną interwencją w przypadku problemów w relacjach, czy jako droga do rozwoju swojego potencjału, który niekiedy jest blokowany przez nas samych.
McQuaid J. R., Carmona P. E., (2008) Spokój umysłu.
Terapia poznawczo-behawioralna i uważności w walce z depresją. Gdańsk: Wydawnictwo AnWero.
Beck J. S., (2005) Terapia poznawcza. Podstawy i zagadnienia szczegółowe.
Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego