Nerwica lękowa

Czym jest i skąd bierze się nerwica lękowa?

Nerwica lękowa należy do grupy zaburzeń lękowych. Zaburzenia lękowe to rodzaj zaburzeń psychicznych charakteryzujący się występowaniem silnych uczuć lęku lub obaw, które mogą mieć wpływ na funkcjonowanie codziennego życia. Zaliczają się do szerokiej kategorii zaburzeń psychicznych o nazwie zaburzenia emocjonalne.

 

Nerwica lękowa to rodzaj zaburzenia psychicznego, który charakteryzuje się występowaniem nawracających, niewspółmiernie intensywnych lęków lub obaw, które często są związane z konkretnymi sytuacjami lub wydarzeniami. Osoby cierpiące na nerwicę lękową doświadczają nadmiernego niepokoju i lęku, który może wpływać negatywnie na codzienne funkcjonowanie, zdolność radzenia sobie ze stresem oraz jakość życia.

Jakie ma nerwica lękowa objawy i przyczyny? Jak leczyć nerwicę lękową?  Odpowiedzi na kluczowe pytanie w tym aspekcie znajdziesz w niniejszej publikacji. Dodatkowo opiszemy na czym polega psychoterapia w nerwicy lękowej i  jakie objawy somatyczne daje nerwica lękowa. 

Nerwica lękowa może przybierać różne formy, takie jak:

• zespół lęku uogólnionego (GAD): przewlekłe i niewspółmiernie silne lęki dotyczące wielu różnych obszarów życia,
   

• napady paniki: nagłe i intensywne ataki lęku, które mogą objawiać się m.in. dusznościami, drżeniem, uczuciem utraty kontroli,
   

• fobia społeczna (Social Anxiety Disorder): osoby z fobią społeczną odczuwają silny lęk w sytuacjach społecznych lub gdy są w centrum uwagi. Boją się oceniania przez innych i często unikają sytuacji, w których muszą występować publicznie lub nawiązywać kontakty interpersonalne,

• fobie specyficzne: to zaburzenia charakteryzujące się nadmiernym lękiem wobec konkretnych obiektów lub sytuacji, na przykład lęk przed lataniem, zwierzętami, ciemnością, wysokością itp.,

• zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD) czyli nerwica natręctw: natrętne myśli (obsesje), oraz lęki związane z potrzebą wykonywania pewnych rytuałów lub działań (kompulsje) w celu złagodzenia lęku.

Co oznaczają te terminy?

• nerwica żołądka: pojawia się, kiedy objawy fizyczne związane z lękiem lub stresem wpływają na przewód pokarmowy, w tym żołądek. Osoby doświadczające silnego lęku lub stresu mogą odczuwać dolegliwości żołądkowe, takie jak ból brzucha, nudności, zgaga czy zaburzenia trawienia. Te objawy mogą być wynikiem skurczów mięśni żołądka lub zaburzeń w układzie pokarmowym, wywołanych stanem emocjonalnym,
   

• nerwica serca: może odnosić się do objawów fizycznych związanych z lękiem lub stresem, które wpływają na pracę serca. Osoby odczuwające lęk mogą doświadczać przyspieszonego bicia serca (tachykardii), uczucia kołatania serca lub nieregularnych rytmów serca. 

Stres i inne przyczyny nerwicy lękowej

Stres jest jednym z istotnych czynników, który może przyczynić się do wystąpienia nerwicy lękowej. Wiele badań i obserwacji sugeruje, że przewlekły lub intensywny stres może zwiększać ryzyko rozwinięcia się tego rodzaju zaburzenia psychicznego. Niemniej jednak, nerwica lękowa to złożone zaburzenie, a stres stanowi tylko jeden z wielu elementów w jego etiologii.
 

Przyczyny występowania nerwicy lękowej

Czy myślisz jakie ma nerwica lękowa przyczyny i czy możesz być na nią narażony? Przyczyny nerwicy lękowej są złożone i wynikają z kombinacji czynników biologicznych, genetycznych, psychologicznych i środowiskowych. Nie ma jednej pojedynczej przyczyny, która wyjaśniłaby jej powstawanie. Jakie są główne przyczyny, które mogą wywoływać nerwicę lękową?

Nerwica lękowa przyczyny:

1. Czynniki genetyczne: skłonność do nerwicy lękowej może być dziedziczona w pewnym stopniu. Osoby mające w rodzinie przypadki nerwicy lękowej lub innych zaburzeń lękowych mogą być bardziej podatne na ich wystąpienie,
    

2. Wzorce rodzinne: środowisko, w którym dorastaliśmy i wzorce wychowania mogą mieć wpływ na powstanie nerwicy lękowej,
    

3. Cechy osobowości: dzieci wrażliwe, nieśmiałe, powściągliwe, mają większe prawdopodobieństwo wystąpienia u nich nerwicy lękowej w dorosłym życiu,
    

4. Zaburzenia neurobiologiczne: nerwica lękowa jest związana z nieprawidłowościami w układzie nerwowym i neuroprzekaźnikach, takich jak serotonin czy GABA. Te substancje chemiczne odgrywają rolę w regulacji nastroju, lęku i reakcji stresowych,
    

5. Doświadczenia z przeszłości: jeśli w przeszłości osoba doświadczyła stresujących lub traumatycznych sytuacji, może to wpłynąć na kształtowanie się mechanizmów lękowych,
    

6. Niedostateczne umiejętności radzenia sobie: osoby, które mają trudności z radzeniem sobie ze stresem, problemami emocjonalnymi i sytuacjami trudnymi, mogą być bardziej podatne na nerwicę lękową,
    

7. Choroby współistniejące, w tym również choroby fizyczne: Nerwica lękowa może towarzyszyć innym zaburzeniom psychicznym, takim jak depresja, zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (OCD) czy zaburzenia somatyczne np choroby neurologiczne, zaburzenia tarczycy czy choroby serca. Współwystępowanie tych zaburzeń może zwiększać ryzyko wystąpienia nerwicy lękowej,
    

8. Stres i wydarzenia życiowe: silny stres, zarówno obecny, jak i przeszły, może wywołać lub pogłębić objawy nerwicy lękowej. Traumatyczne wydarzenia, śmierć bliskiej osoby, trudności w pracy, związku czy w rodzinie mogą działać jako wyzwalacze lub czynniki przyczyniające się do nerwicy lękowej,
    

9. Zaburzenia myślenia, zachowania wyuczone: pewne sposoby myślenia, takie jak nadmierny pesymizm, skupianie się na katastrofizowaniu lub zagrożeniach mogą sprzyjać powstawaniu i utrzymywaniu objawów nerwicy lękowej,
    

10. Czynniki środowiskowe: wpływ otoczenia, w którym osoba się rozwija, może mieć znaczenie. Stresujące lub nieprzyjazne środowisko rodzinne, edukacyjne lub społeczne może zwiększać ryzyko nerwicy lękowej.

Czy można zapobiegać występowaniu nerwicy lękowej?

Choć nie ma sposobu, aby całkowicie zapobiec wystąpieniu nerwicy lękowej, istnieje wiele strategii, które mogą pomóc w zmniejszeniu ryzyka jej rozwinięcia się lub w łagodzeniu objawów. Dbanie o zdrowie psychiczne jest procesem indywidualnym, który wymaga czasu, zaangażowania i cierpliwości. Jednak jeśli chcesz zminimalizować ryzyko wystąpienia u nerwicy lękowej, spróbuj podjąć kilka kroków.

Ucz się skutecznie radzić sobie z trudnymi emocjami, problemami i sytuacjami. Wiedza na temat strategii rozwiązywania problemów i technik radzenia sobie może pomóc w ograniczeniu wpływu stresu na zdrowie psychiczne. Oczywiście regularna aktywność fizyczna, zrównoważona dieta i odpowiednia ilość snu mają kluczowe znaczenie dla ogólnego zdrowia psychicznego i fizycznego. Twórz i pielęgnuj zdrowe relacje z rodziną, przyjaciółmi i bliskimi. Wsparcie społeczne może pomóc w łagodzeniu stresu i uczucia osamotnienia.

 

Na ogólny stan emocjonalny źle wpływa również nadmierna konsumpcja alkoholu, narkotyków i innych substancji psychoaktywnych, a więc postaraj się je wyeliminować lub ograniczyć. 

Ważna jest też praca nad samoświadomością. Zrozumienie swoich emocji, myśli i reakcji może pomóc w identyfikowaniu potencjalnych obszarów, które mogą przyczyniać się do lęku. Jeśli jednak masz skłonności do lęków lub zauważysz u siebie objawy lękowe czy inne problemy zdrowia psychicznego, nie zwlekaj ze skorzystaniem z pomocy psychologicznej. Wczesne rozpoznanie i leczenie mogą zapobiec pogłębianiu się problemu.

Jakie są objawy nerwicy lękowej?

Objawy nerwicy lękowej obejmują zarówno reakcje psychiczne, jak i fizyczne, które mogą znacznie wpływać na jakość życia osoby dotkniętej tym zaburzeniem. Dodatkowo, nerwica lękowa może, ale nie musi objawiać się bardzo nietypowymi symptomami, które to często mogą utrudniać postawienie prawidłowej diagnozy.

Objawy psychiczne nerwicy lękowej

Nerwica lękowa może wywołać objawy psychiczne czy objawy psychosomatyczne, które wpływają na myśli, emocje, zachowania i ogólne funkcjonowanie osoby. 

Nerwica lękowa objawy psychiczne:

• przewlekłe uczucie lęku i niepokoju, które może być trudne do opanowania,

• objawy psychiczne nerwicy to też lęk przed samotnością, przyszłością, śmiercią,

• trudności w koncentracji,

• irracjonalne myśli lękowe,

• ataki paniki,

• zaburzenia funkcji poznawczych jak np. otępienie,

• ciągłe napięcie i czujność,

• zmartwienia o przyszłość,

• nerwica lękowa objawy psychiczne to również hipochondria, nadmierna obawa o zdrowie, 

• niska samoocena, 

• apatia, drażliwość, wybuchowość.

Objawy fizyczne nerwicy lękowej

Jeśli zastanawiasz się, czy może dawać nerwica lękowa objawy fizyczne to odpowiedź jest twierdząca. Nerwica lękowa może manifestować się różnorodnymi objawami fizycznymi, które są reakcją organizmu na silne uczucia lęku, niepokoju lub stresu.

Nerwica lękowa objawy somatyczne (objawy fizyczne i objawy wegetatywne):

• przyspieszone bicie serca, kołatanie serca lub tachykardia,

• problemy z oddychaniem, uczucie duszności, zadyszki, trudności w oddychaniu,

• zaburzenia żołądkowo-jelitowe, nudności, wymioty, ból brzucha, biegunki lub zaparcia,

• napięcie mięśniowe, ból pleców, karku, ramion oraz uczucie napięcia lub skurczów mięśni,

• drżenie rąk, nóg lub innych części ciała,

• uczucie zimna lub gorąca, 

• zawroty głowy, uczucie dezorientacji,

• suchość w ustach,

• bóle głowy, bóle napięciowe lub migreny, które mogą zaostrzać się w reakcji na stres,

• zaburzenia snu, trudności z zasypianiem, utrzymaniem snu,

• nadmierne pocenie,

• złe samopoczucie ogólne, uczucie osłabienia, zmęczenia lub ogólnego dyskomfortu.

Objawy nietypowe nerwicy lękowej

Nerwica lękowa może objawiać się na różne sposoby, a niektóre objawy mogą być nietypowe lub nieoczywiste. 

Jakie mogą być nietypowe objawy nerwicy lękowej?:

• bóle ciała, które nie mają wyraźnej przyczyny medycznej. Mogą to być bóle mięśni, stawów, pleców, a także bóle głowy,

• zaburzenia sensoryczne, mrowienie, drętwienie, uczucie gorąca lub zimna na skórze,

• objawy neurologiczne, zawroty głowy, zaburzenia równowagi czy problemy z koordynacją ruchową,

• zmiany apetytu, zmniejszenie lub zwiększenie łaknienia,

• objawy seksualne, problemy z libido,

• problemy z pamięcią,

• skurcze mięśni twarzy,

• nietypowe reakcje emocjonalne, np. śmiech w sytuacjach stresujących lub płacz bez wyraźnego powodu,

• szumy uszne,

• nadciśnienie tętnicze,

• błyski w oczach.

Jak diagnozować nerwice lękową?

Proces diagnozowania nerwicy lękowej obejmuje ocenę różnych aspektów, takich jak objawy psychiczne i fizyczne, wywiad medyczny i psychologiczny oraz ewentualne badania wykluczające inne przyczyny objawów. Jak wygląda diagnoza nerwicy lękowej? Specjalista - psycholog przeprowadzi wywiad (tzw. wywiad kliniczny) z osobą dotkniętą objawami, aby zrozumieć, jakie objawy fizyczne i psychiczne u niej występują, jak długo trwają, jak wpływają na życie codzienne i czy występują czynniki wyzwalające.

Diagnoza nerwicy lękowej opiera się na zestawie kryteriów diagnostycznych określonych w klasyfikacjach medycznych, takich jak DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) lub ICD-10 (Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych). Osoba badana musi spełniać określony zestaw kryteriów, aby otrzymać diagnozę nerwicy lękowej.

Oczywiście, by możliwe było leczenie zaburzeń nerwicowych, najpierw należy wykluczyć inne zaburzenia lękowe lub inne stany psychiczne, które mogą wywoływać podobne objawy. By możliwe było potwierdzenie nerwicy lękowej, objawy lękowe muszą być zarówno obecne przez określony czas (zazwyczaj co najmniej 6 miesięcy), jak i znacząco wpływać na funkcjonowanie i jakość życia osoby. Co ważne, specjalista może użyć specjalnych testów psychologicznych lub kwestionariuszy, aby ocenić nasilenie objawów lękowych i monitorować postępy w leczeniu.

Jak leczyć nerwicę lękową

Myślisz jak wyleczyć nerwicę lękową? Jakie ma w ogóle nerwica lękowa leczenie? Leczenie nerwicy lękowej może obejmować różne podejścia terapeutyczne i strategie, które pomagają osobie radzić sobie z objawami i poprawić jakość życia. Wybór metody leczenia jest oparty na wiedzy i doświadczeniu specjalisty, oraz uwzględnia indywidualne potrzeby i preferencje osoby dotkniętej nerwicą lękową. 

Leczenie farmakologiczne

Jak leczyć nerwicę lękową wykorzystując farmakoterapię? Farmakoterapia, czyli stosowanie leków, jest jednym z podejść terapeutycznych w leczeniu nerwicy lękowej. Decyzja o włączeniu farmakoterapii oraz wybór odpowiednich leków zależą od indywidualnej sytuacji pacjenta, nasilenia objawów i ewentualnych innych chorób czy stanów zdrowotnych. 

Nerwica lękowa leczenie farmakologiczne:

• leki przeciwlękowe: leki takie jak selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) i benzodiazepiny mogą być przepisane w celu złagodzenia objawów lękowych,

• leki przeciwdepresyjne: niektóre leki przeciwdepresyjne, takie jak SSRI lub leki trójpierścieniowe również mogą być skuteczne w leczeniu nerwicy lękowej.

Na czym polega psychoterapia nerwicy lękowej

Psychoterapia odgrywa kluczową rolę w leczeniu nerwicy lękowej i jest wykorzystywana najczęściej, bowiem charakteryzuje się również sporą skutecznością w leczeniu objawów nerwicy lękowej. Na czym polega psychoterapia nerwicy lękowej i jak wyleczyć nerwicę lękową wykorzystując szeroko pojętą psychoterapię oraz różne podejścia i praktyki?  Przyjrzyjmy się temu niżej.

Psychoterapia w leczeniu nerwicy lękowej to na ogół :

• terapia poznawczo-behawioralna (CBT): jest to jedno z najskuteczniejszych podejść terapeutycznych. Pomaga zmieniać myśli i zachowania, które przyczyniają się do lęku. Techniki CBT pomagają zidentyfikować i zmienić negatywne wzorce myślowe oraz nauczyć skutecznych strategii radzenia sobie. Często terapia CBT obejmuje również ekspozycję, czyli stopniowe narażanie się na sytuacje wywołujące lęk w kontrolo­wanych warunkach, co pomaga oswoić się z tymi reakcjami,
   

• terapia poznawcza: koncentruje się na identyfikowaniu i zmienianiu myśli, które utrzymują lęk,
   

• terapia behawioralna: skupia się na modyfikacji zachowań i nawyków, które mogą przyczyniać się do lęku,
   

• terapia poznawczo-behawioralna oparta na uważności (MBCT): komponuje techniki CBT z praktykami uważności, aby pomóc w radzeniu sobie ze stresem i lękiem.

Oprócz tradycyjnych terapii, w ramach psychoterapii mogą być stosowane różne praktyki i podejścia:

• techniki relaksacyjne: w ramach psychoterapii osoby z nerwicą lękową uczą się różnych technik relaksacyjnych, takich jak ćwiczenia oddechowe, medytacja, relaksacja mięśniowa czy joga. Te techniki pomagają zmniejszyć napięcie fizyczne i emocjonalne oraz regulować reakcje na stres,
   

• uważność (mindfulness): integracja praktyk uważności w terapii może pomóc osobom z nerwicą lękową w radzeniu sobie z natrętnymi myślami i uczuciami lękowymi. Uważność polega na skupieniu się na teraźniejszości, akceptacji swoich myśli i emocji oraz unikaniu osądzania,
   

• terapia ekspozycji i reakcji wstrzemięźliwej (ERP): to specyficzna forma terapii często stosowana w przypadku nerwicy obsesyjno-kompulsywnej, ale również przy niektórych typach nerwicy lękowej. Polega na stopniowym narażaniu się na obawy lub sytuacje wywołujące lęk, jednocześnie zwracając uwagę na kontrolowanie reakcji kompulsywnych,
   

• terapia interpersonalna: skupia się na poprawie relacji międzyludzkich i komunikacji, co może pomóc w redukcji lęku społecznego oraz związanego z relacjami,
   

• terapia grupowa: sesje terapeutyczne w grupie osób z podobnymi doświadczeniami mogą pomóc w dzieleniu się problemami, zdobywaniu wsparcia i nauce od innych sposobów radzenia sobie.

Nerwica lękowa - test

Zastanawiasz się czy ma nerwica lękowa test diagnostyczny? Jednym z powszechnie używanych narzędzi do oceny objawów nerwicy lękowej jest Kwestionariusz Lęku i Depresji Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS). Poniżej przedstawiamy przykład kilku pytań z tego kwestionariusza. Pamiętaj, że to tylko wstępne narzędzie i nie stanowi diagnozy. Jeśli masz podejrzenia co do nerwicy lękowej lub innych stanów zdrowia psychicznego, warto skonsultować się z profesjonalnym specjalistą - psychologiem, czy psychoterapeutą. 

Przykładowe pytania z Kwestionariusza HADS:

Lęk (HADS-A):

1. Czy odczuwasz stan napięcia lub niepokoju?

2. Czy jesteś zdenerwowany/a lub spięty/a?

3. Czy odczuwasz spokój lub cierpliwość?

Depresja (HADS-D):

1. Czy jesteś smutny/a lub przygnębiony/a?

2. Czy tracisz zainteresowanie swoim życiem codziennym?

3. Czy jesteś zadowolony/a z życia?

Odpowiedzi na te pytania oceniane są na skali punktowej, na przykład od 0 do 3, gdzie 0 oznacza "nie", a 3 "bardzo". Wyniki na obu skalach są sumowane, a wynik 0-7 punktów może sugerować brak obecności lęku lub depresji, 8-10 punktów wskazuje na możliwość występowania lęku lub depresji, a wynik powyżej 11 punktów może sugerować obecność lęku lub depresji.
 

Oczywiście, należy podkreślić, że to tylko przykład jednego z testów i nie zastępuje profesjonalnej oceny przeprowadzonej przez lekarza lub terapeutę. 

Podsumowując, nerwica lękowa jest zaburzeniem, które może znacząco wpływać na życie jednostki, ale z odpowiednią diagnozą i leczeniem w formie psychoterapii można ją skutecznie zarządzać. Ważne jest, aby szukać pomocy od wykwalifikowanych specjalistów.
 

Nie ma konkretnych środków zapobiegawczych, by nie dopuścić do wystąpienia nerwicy lękowej, ale wczesna identyfikacja i leczenie lęku mogą pomóc w zapobieganiu długotrwałym konsekwencjom i poprawie jakości życia pacjenta. Również w leczeniu nerwicy lękowej zalecana jest psychoterapia online, której skuteczność w leczeniu jest udowodniona na takim samym poziomie jak w terapii stacjonarnej. 

 

Literatura

"Leczenie nerwicy lękowej i zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych" - autor: Jerzy Landowski

"Psychoterapia nerwic lękowych" - autor: Jan Ilkowski

"The Anxiety and Phobia Workbook" - autor: Edmund J. Bourne

"Dare: The New Way to End Anxiety and Stop Panic Attacks" - autor: Barry McDonagh

"The Mindfulness and Acceptance Workbook for Anxiety" - autorzy: John P. Forsyth i Georg H. Eifert