Zaburzenia seksualne

Seksualność traktowana jest jako jedna z najintymniejszych sfer w życiu człowieka. Tym bardziej zaburzenia w sferze seksualności występują często w kategoriach tematów tabu.

Warto jednak wiedzieć, że zaburzenia seksualne to problem, który zasługuje na specjalistyczne wsparcie i dotyczy zarówno kobiet, jak również mężczyzn. Zaburzenia seksualne u kobiet, które pojawiają się najczęściej to zaburzone libido, trudności z pobudzeniem seksualnym, czy też problemy w osiąganiu orgazmu. Zaburzenia seksualne u kobiet obniżają jakość życia seksualnego i szacuje się, że występują aż wśród populacji 40 % kobiet na całym świecie. Kluczowa jest właściwa diagnostyka zaburzeń seksualnych, bowiem brak odpowiedniej wiedzy wśród specjalistów, czy też ukrywanie swoich zaburzeń seksualnych przed lekarzem wpływa na życie danej osoby w znaczny sposób.

 

Z artykułu dowiesz się do kogo udać się w celu uzyskania pomocy i czy możliwe jest leczenie dysfunkcji seksualnych, by prowadzić satysfakcjonujące życie seksualne.

Zaburzenia seksualne - definicja

 

Czym są dokładnie zaburzenia seksualne ? Chociaż paradoksalnie pojęcie to często wyświetla się w sieci to nasza wiedza wydaje się znikoma, bowiem generuje poczucie wstydu i ukrywanie problemu nawet przed partnerem w związku. 

Seks jest istotnym wyznacznikiem w związku, bowiem tworzy intymną więź między partnerami. Ponadto znacznie poprawia samopoczucie nie tylko fizyczne, ale również wpływa na zdrowie psychiczne. Seks wpływa na relację w związku i nie ważna jest jego częstotliwość, tylko poczucie spełnienia i zadowolenia u obu partnerów na takim samym poziomie. Jednak taka relacja jest idealna, natomiast życie nie raz pisze zupełnie inne scenariusze. Chociaż bardzo zależy nam na drugiej osobie w związku oraz chcemy rozwijać z nią tą szczególną, intymną więź seksualną to niestety czasami borykamy się z zaburzeniami w sferze intymnej.

 

Powracają jednak do definicji zaburzeń seksualnych warto zaznaczyć, iż pojęcie to jest obszernie opisywane w klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM-V. Ponadto nie dotyczy jedynie problemów seksualnych w związku, ale całościowo uwzględnia wszelkiego rodzaju zaburzenia w sferze seksualnej oraz tożsamości płci. W klasyfikacji pojawiają się również zaburzenia związane z płcią, zaburzenia identyfikacji płciowej czy też różne rodzaje patologii seksualnej. Podział zaburzeń seksualnych to zaburzenia funkcji seksualnych czyli tzw. dysfunkcje seksualne. Dysfunkcje seksualne charakteryzują się często występującą niezdolnością do interakcji seksualnych o charakterze powtarzającym się. W klasyfikacji występują różne zaburzenia seksualne, jednak kluczowe jest właściwe rozpoznanie zaburzeń seksualnych, a w konsekwencji odpowiednio dobrane leczenie.
 

Jakie można wymienić przyczyny zaburzeń seksualnych ? Może to być zarówno choroba organiczna, niepełnosprawność fizyczna, ale również problemy w obszarze zdrowia psychicznego. Uwzględniając podłoże psychologiczne warto podkreślić, że z zaburzeniem seksualnym mamy do czynienia w sytuacji braku pożądania lub braku zdolności do osiągnięcia satysfakcji seksualnej, mimo, iż fizycznie mamy ku temu możliwości.  Co to dokładnie oznacza ? Przede wszystkim może pojawić się problem w każdej fazie seksualnej w obszarze fizjologii reakcji seksualnych m.in w obszarze pożądania, podniecenia, zaburzenia orgazmu i odprężenia. Do tego nie ma gwarancji, że zaburzenie seksualne będzie występować tylko w jednej fazie, bardzo często dotyczy wielu obszarów, lub wzajemnie się przenika. Czynniki wpływające na zaburzenia seksualne to również różnego rodzaju uzależnienia, a także traumatyczne doświadczenia z okresu dzieciństwa. Przyczyny zaburzeń seksualnych u kobiet bardzo często związane są z gospodarką hormonalną, ale również oscylują wokół chorób somatycznych, leczenia farmakologicznego, przeżytych urazów, kompleksów, stresu czy też zaburzeń w zakresie zdrowia psychicznego. Charakterystyka zaburzeń seksualnych mężczyzn z kolei wskazuje na znaczenie takich czynników jak uzależnienia, leczenie farmakologiczne, stres, problemy w relacjach, czy zaburzenia psychiczne. Te czynniki wpływają znacznie na sprawność funkcji seksualnych, a w efekcie stają się przyczyną wielu trudności w codziennym funkcjonowaniu i obniżają znacznie jakość życia.

Ponadto definicja zaburzeń seksualnych dotyczy również zachowań seksualnych, które znacząco odbiegają od ogólnie akceptowanych norm. Celem tych zachowań jest uzyskanie satysfakcji seksualnej, jednak odbywa się to w patologicznej formie. Taka forma zaburzeń seksualnych również i przede wszystkim wymaga wsparcia specjalistów w obszarze seksuologii i psychoterapii, bowiem utrzymywanie tych zachowań wpływa negatywnie na funkcjonowanie człowieka, a także jego najbliższe otoczenie.

Kogo dotyczą zaburzenia na tle seksualnym?

Jakie są przyczyny występowania zaburzeń seksualnych oraz kogo problemy te dotyczą? Zaburzenia seksualności to bardzo powszechnie występujące trudności, jednak z powodu wielu ograniczeń temat ten dalej stanowi tabu w społeczeństwie. A to przecież rozpoznawanie zaburzeń seksualnych odgrywa kluczową rolę w procesie zdrowienia i powrotu do pełnej i satysfakcjonującej sprawności seksualnej. Przede wszystkim zaburzenia seksualne to nie jest tylko problem zaburzenia erekcji u mężczyzn, jak się powszechnie uważa.  Rozwój zaburzeń seksualnych jest bardzo obszernym zagadnieniem i podlega ciągłym badaniom naukowym.  

Mimo tego, że zaburzenia w większości dotykają kobiet i mężczyzn to jednak nieznacznie różnią się przyczyny ich występowania. Wynika to w dużej mierze z różnic hormonalnych oraz zdrowotnych z podziałem na płeć. Wpływ na rozwój zaburzeń seksualnych mają również czynniki społeczno-kulturowe. Omawiane w niniejszej publikacji przyczyny dotyczą zaburzeń w zakresie dysfunkcji utrudniających satysfakcję seksualną. Natomiast zaburzenia seksualne związane z parafilią lub zaburzeniem tożsamości płciowej zasługują na obszerniejsze opracowanie.
 

Przykładowe przyczyny zaburzeń seksualnych związanych z satysfakcją seksualną u kobiet to m.in:
 

• zaburzenia hormonalne,
• zaburzenia, choroby, infekcje układu moczowego,
• wady narządów płciowych,
• endometrioza,
• choroby narządów płciowych np. torbiele, mięśniaki, 
• farmakoterapia,
• alergia na lateks,
• przewlekły stres,
• niska wartość własnej osoby i brak pewności siebie,
• stresujące a nawet traumatyczne doświadczenia na tle seksualnym,
• zaburzenia w obszarze zdrowia psychicznego jak np. depresja, zaburzenia lękowe,
• światopogląd i związane z tym podejście do seksu,

Przykładowe przyczyny zaburzeń seksualnych związanych z satysfakcją seksualną u mężczyzn to m.in:
 

• nadużywanie substancji psychoaktywnych,
• radioterapia,
• otyłość,
• zaburzenia hormonalne,
• stres, 
• farmakoterapia ze szczególnym uwzględnieniem stosowania sterydów, 
• presja społeczna,
• obniżona aktywność fizyczna,
• uzależnienie od masturbacji,
• zaburzenia na tle fizycznym.
  
   

Jak objawiają się zaburzenia seksualne?

 

Zaburzenia seksualne to coraz bardziej znaczący problem w świecie mężczyzn, jak również i kobiet.  Zaburzenia seksualne to wszelkiego rodzaju odchylenia od normy w sferze seksualnej. Natomiast objawy zaburzeń seksualnych uzależnione są od ich rodzaju. Poniżej szczegółowo omawiamy rodzaje zaburzeń seksualnych wraz z szczegółowym uwzględnieniem charakterystycznych dla nich objawów. 

Rodzaje zaburzeń seksualnych

Jakie przykłady zaburzeń seksualnych w tym ujęciu podaje klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM-IV?

Zalicza do nich m.in takie zaburzenia jak:

• zaburzenia preferencji seksualnych (tzw. parafilie),
• dysfunkcje seksualne utrudniające satysfakcję seksualną, zaburzenia pożądania, zaburzenia psychoseksualne, 
• zaburzenia tożsamości płciowej, które polegają na doświadczaniu różnic między płcią fizyczną, a psychiczną. 

Zaburzenia preferencji seksualnych (tzw. parafilie) 

Omawiając zagadnienie wokół zaburzeń preferencji seksualnych warto wymienić kategorię taką jak: zaburzenia dotyczące obiektu zachowań seksualnych oraz nieprawidłowości aktu seksualnego. Ponadto czym charakteryzuje się parafilia czyli właśnie omawiane zaburzenie preferencji seksualnej ? Parafilia określana jest jako stan charakteryzujący się podnieceniem lub satysfakcją seksualną względem bodźca lub też zachowania seksualne, które zdecydowanie różnią się od tych ogólnie uznawanych np. różne dewiacje seksualne. 

Parafilie dotyczące obiektu zachowań seksualnych to:
 

• nekrofilia,
• pedofilia,
• zoofilia,
• fetyszyzm,
• fetyszyzm transwestycyjny.
   

Z kolei parafilie klasyfikowane w obszarze nieprawidłowości aktu seksualnego to:
 

• masochizm,
• sadyzm,
• ekshibicjonizm,
• wojeryzm czyli tzw. oglądactwo.

Niektóre z wyżej wymienionych rodzajów zaburzeń seksualnych w obszarze zaburzeń preferencji seksualnych są lepiej znane, inne pewnie wpędzają nas w zakłopotanie lub zaciekawienie. Na pewno nie ma potrzeby definiować przede wszystkich pedofilii, która jest powszechnie znana i niestety przy tym zaburzeniu seksualnym ofiarami dewiacji seksualnej są dzieci. Stanowią one nie tylko obiekt pożądania, ale zbyt często stają się ofiarami wykorzystania seksualnego. Pedofilia to wykorzystanie seksualne osób małoletnich i dzieci, która jest przede wszystkim okrutnym przestępstwem seksualnym.

Z kolei nekrofilia jest stanem, w którym bodźcem podniecenia seksualnego są zwłoki i to także jest w prawie polskim przestępstwo z kodeksu karnego, bowiem w tej dewiacji seksualnej często ma miejsce znieważenie ludzkich zwłok. 

Kolejną parafilią za którą obecnie grozi odpowiedzialność karna jest zoofilia, której bodźcem pożądania lub obiektem seksualnym stają się zwierzęta. Pedofilia, nekrofilia i zoofilia to szczególnie drastyczne zaburzenia preferencji seksualnych, które jednak mimo to często się pojawiają.

Z kolei fetyszyzm opiera się na odczuwania pociągu seksualnego spowodowanego przez określony przedmiot lub obiekt, a fetyszyzm transwestycyjny związany się ze skłonnością do przebierania się za płeć przeciwną. 

Dysfunkcje seksualne utrudniające satysfakcję seksualną
 

Przechodząc natomiast do zaburzeń seksualnych w obszarze nieprawidłowości aktu seksualnego, warto wyróżnić sadyzm, który związany jest z aktami przemocy względem partnera podczas inicjacji seksualnej. Masochizm z kolei wyzwala podniecenie z wykorzystaniem elementów przemocy przez partnera i opiera się na odczuwaniu bólu.  Ekshibicjonizm to rozbieranie się przed przypadkowymi ludźmi, a wojeryzm to podglądanie osób w intymnej sytuacji. 

Jakie są rodzaje zaburzeń seksualnych w klasyfikacji opierającej się na dysfunkcji seksualnej utrudniającej satysfakcję seksualną? Przede wszystkim zalicza się do nich takie zaburzenia seksualne jak:

• brak potrzeb seksualnych,
• zaburzenie erekcji,
• wytrysk przedwczesny, zaburzenia wytrysku,
• anargozmia,
• dyspareunia,
• zaburzenia orgazmu,
• zaburzenia wytrysku, 
• zaburzenia psychoseksualne, 
• nadmierny popęd seksualny, 
• brak pociągu seksualnego,
• brak pożądania seksualnego.

Zaburzenie erekcji, wytrysk przedwczesny i brak potrzeb seksualnych to najpowszechniejsze zaburzenia seksualne. Z kolei pochwica u kobiet jest to zaburzenie, które blokuje możliwość odbycia stosunku seksualnego w wyniku skurczu mięśni pochwy. Tak samo utrudnia przeprowadzenia badania ginekologicznego u kobiet. Dyspareunia z kolei pojawia się zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Ma w znaczącym stopniu podłoże psychiczne, jednak może być wynikiem także wad narządów lub chorób fizycznych.

Objawia się odczuwaniem silnego bólu podczas stosunku seksualnego. Z kolei zaburzenie w obszarze odczuwania orgazmu to anorgazmia. Występuje zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, natomiast niezdolność do osiągnięcia orgazmu pojawia się niestety mimo właściwego poziomu libido. 
 

Zaburzenia tożsamości płciowej 
 

Natomiast w obszarze zaburzeń seksualnych dotyczących zaburzenia tożsamości płciowej wymienić można transeksualizm . Pojawia się w momencie, w którym osoba transseksualna odczuwa różnice między płcią psychologiczną a biologiczną. Najogólniej rzecz ujmując, to osoba transseksualna czuje się fatalnie we własnym ciele i odrzuca swoją biologiczną płeć.  

Leczenie zaburzeń seksualnych

Strategia leczenia zaburzeń seksualnych zależna jest od rodzaju schorzenia, z którym boryka się człowiek oraz ewentualnych problemów współistniejących.  Każdy rodzaj wymaga trochę innej interwencji terapeutycznej i medycznej. Jednak najczęściej jest to farmakoterapia, psychoterapia czy leczenie seksuologiczne. Jeżeli problem dotyczy podłoża fizycznego konieczne są specjalistyczne badania i ewentualnie zabieg chirurgiczny lub leczenie farmakologiczne. Zaburzenia hormonalne bardzo często wymagają leczenia specjalistycznego i stosowania odpowiedniej diety oraz leków hormonalnych. Bardzo często zaburzenia seksualne mają podłoże psychiczne i konieczna jest psychoterapia. Po wykluczeniu fizycznych i zdrowotnych zaburzeń warto skorzystać z pomocy psychologa w zakresie seksuologii.

Psychoterapia zaburzeń seksualnych

Bardzo prężnie w leczeniu zaburzeń seksualnych rozwija się terapia psychodynamiczna, psychoterapia systemowa, psychoterapia integracyjna oraz terapia poznawczo-behawioralna. Psychoterapia składa się z wielu technik i metod, które koncentrują się na pozytywnej zmianie w obszarze postrzegania i zachowań.  Leczenie zaburzeń erekcji czy terapia dysfunkcji seksualnych wymaga czasem wsparcia farmakoterapii. Farmakoterapia zaburzeń seksualnych jednak jest możliwa do realizowania tylko przez lekarza seksuologa, i warto znać różnice między specjalizacjami takimi jak : psychoterapeuta - seksuolog, lekarz - seksuolog. Skuteczność leczenia w dużej mierze warunkowana jest holistycznym podejściem do problemu i odpowiednią pomocą psychologiczną. Bardzo często wskazana jest również spotkanie z psychoterapeutą par.  

Ponadto w ramach psychoterapii zaburzeń seksualnych warto uwzględnić kwestię psychoedukacji , która obszernie porusza zagadnienie mitów i błędnych przekonań o seksie. 

Terapia zaburzeń seksualnych obejmuje szereg strategii terapeutycznych takich jak np. 
 

• planowanie intymnego czasu, 
• redukcja lęku i strachu w sytuacjach intymnych, 
• komunikacja seksualna między partnerami, 
• dbałość o zainteresowanie i pobudzenie partnera, 
• wypracowanie korzystnego stylu życia, 
• przepracowanie negatywnych myśli związanych z seksem, 
• aktywność fizyczna,
• higiena snu.

ZAREZERWUJ WIZYTĘ



Literatura

Cysarz, D. (2012). Zaburzenia seksualne a terapia poznawczo-behawioralna. Seksuologia Polska, 10(1), 41-45.

Gapik, L. (2006). FUNKCJONOWANIE SEKSUALNE W NORMIE I PATOLOGII. Podstawy diagnostyki i terapii. Przegląd terapeutyczny, 1.

Klasa, K., Sobański, J., Műldner-Nieckowski, Ł., & Rutkowski, K. (2013). Dyskusja nad klasyfikacją zaburzeń seksualnych w DSM-5 a trendy badawcze w obszarze seksuologii w Polsce. Psychiatria Polska, 47(6).