Czym jest agorafobia - przyczyny i leczenie

Czym charakteryzuje się agorafobia i jakie są jej przyczyny ?

W jaki sposób skutecznie leczyć agorafobię i na ile psychoterapia może być skuteczna?

Znacznie więcej o agorafobii, jej symptomach i konsekwencjach w niniejszej publikacji. 
 

Agorafobia - definicja

Każdy z nas się czegoś boi czy obawia. Strach jest naturalnym i uzasadnionym uczuciem, ma nas chronić przed niebezpieczeństwami. Jeśli jednak odczuwamy strach tak silny, że wręcz nas paraliżuje, a jednocześnie nie można go uzasadnić racjonalnymi argumentami, możemy wówczas mówić o fobii. Fobia to rodzaj zaburzenia lękowego, charakteryzujący się występowaniem silnego, irracjonalnego lęku lub unikaniem określonego przedmiotu, sytuacji lub działań. Jednym z rodzajów fobii może być agorafobia.
 

Agorafobia - fobia specyficzna czy fobia społeczna? Agorafobia jest rodzajem fobii specyficznej, gdyż dotyczy lęku związanego z konkretnymi sytuacjami lub miejscami. Z kolei fobia społeczna koncentruje się na lęku związanym z sytuacjami społecznymi i obawą przed oceną innych ludzi.
 

W niniejszym artykule staramy się odpowiedzieć na kluczowe pytanie czego boją się osoby cierpiące na agorafobię? Jakie ma agorafobia objawy, jakie ma agorafobia leczenie, czy ma agorafobia test, który może ją wykluczyć lub potwierdzić, oraz ile osób odczuwa chorobliwy lęk z powodu agorafobii? Zacznijmy więc od tego, czym konkretnie jest agorafobia odpowiadając na pytanie agorafobia co to?

 

Osoby z agorafobią unikają tłumów, centrów handlowych, transportu publicznego lub miejsc, które mogą wydawać się trudne do opuszczenia w przypadku wystąpienia lęku. Czują lęk przed otwartą przestrzenią i publicznym upokorzeniem. To unikanie prowadzi do ograniczenia różnych aktywności, a więc może znacząco wpływać na jakość życia i codzienne funkcjonowanie.


 

W skrócie, osoby cierpiące na agorafobię odczuwają paraliżujący strach przed wyjściem z domu.

Jakie są przyczyny agorafobii?

Przyczyny agorafobii są złożone i mogą wynikać z kombinacji różnych czynników. Dodatkowo każdy przypadek agorafobii jest indywidualny, a przyczyny mogą się różnić w zależności od osoby i jej indywidualności. Na pewno na rozwój agorafobii wpływ ma genetyka i czynniki biologiczne.

 

Dodatkowo osoby z zaburzeniem paniki mają większe ryzyko rozwoju agorafobii. Występowanie powtarzających się ataków paniki w określonych miejscach lub sytuacjach może prowadzić do lęku przed ponownym wystąpieniem tych objawów i w konsekwencji unikania tych miejsc.
 

Jakie są jeszcze przyczyny agorafobii? Może się zdarzyć, że agorafobia rozwinie się w wyniku tzw. nauki przez obserwację. Jeśli ktoś w otoczeniu danej osoby wykazuje lęk lub unika określonych miejsc lub sytuacji, może to powodować podobne obawy u tej osoby.
 

Stres czy trudności życiowe takie jak utrata bliskiej osoby, rozwód, utrata pracy lub inne  negatywne przeżycia, mogą zwiększać podatność na rozwój agorafobii. Jak widać przyczyn agorafobii może być wiele, ale warto zaznaczyć, że nie u każdej osoby czynniki te wpłyną na pojawienie się agorafobii.

Jakie są najczęstsze objawy agorafobii?

Objawy psychiczne agorafobii i ich nasilenie mogą się różnić w zależności od osoby i indywidualnej sytuacji.  Zastanawiasz się, czy agorafobia dotyczy Ciebie? Przeczytaj poniższy test i spróbuj odpowiedzieć sobie, czy również doświadczasz wymienionych w nim objawów. Może się to okazać pomocne w późniejszej diagnozie.

Jakie mają osoby z agorafobią objawy? Agorafobia test zakłada wykorzystanie takich wskaźników jak:
 

• lęk przed opuszczeniem bezpiecznego miejsca - osoby z agorafobią często odczuwają silny lęk przed opuszczeniem swojego domu lub innego miejsca, które uważają za bezpieczne - to główny i typowy objaw agorafobii,
   

• unikanie miejsc lub sytuacji -  osoby z agorafobią starają się unikać miejsc, w których obawiają się, że mogą doświadczyć lęku, paniki lub utraty kontroli. Mogą to być tłoczne miejsca, centra handlowe, transport publiczny czy otwarte przestrzenie,
   

• obawy związane z ucieczką lub uzyskaniem pomocy - jakie jeszcze mają osoby z agorafobią objawy? Osoby z agorafobią często czują strach, że w przypadku wystąpienia lęku lub ataku paniki nie będą w stanie uciec lub uzyskać odpowiedniej pomocy. Mogą obawiać się utraty kontroli nad sobą, utraty przytomności w miejscach publicznych, odczuwają lęk przed publicznym upokorzeniem,
   

• zależność od towarzystwa - to również objaw agorafobii. Niektóre osoby z agorafobią mogą czuć potrzebę towarzystwa innych osób, które dają im poczucie bezpieczeństwa. Samotne wychodzenie z domu lub poruszanie się w miejscach publicznych może wywoływać u nich lęk,
   

• zmniejszenie zaangażowania społecznego -  agorafobia może prowadzić do ograniczenia codziennych aktywności. Osoby z agorafobią mogą unikać spotkań, wyjść towarzyskich lub innych aktywności, które wymagają poruszania się w publicznych miejscach.

A czy ma agorafobia objawy fizyczne, które pojawiają się po opuszczeniu “bezpiecznego miejsca”? Owszem, poniżej znajdziesz główne objawy fizyczne agorafobii:

• przyspieszone bicie serca, kołatanie serca,

• duszności, trudności z oddychaniem, jakby powietrze nie docierało do płuc w wystarczający sposób. Osoba może mieć wrażenie, że musi zaczerpnąć głęboki oddech,

• zawroty głowy, uczucie utraty równowagi,

• uczucie zaciskania w gardle,

• uczucie drętwienia kończyn,

• drżenie kończyn i drżenie ciała,

• uderzenia gorąca, pocenie się, zwłaszcza w okolicach dłoni, pach i czoła,

• nudności, ból brzucha lub inne dolegliwości żołądkowo jelitowe,

• suchość w ustach, 

• problemy z oddawaniem moczu - w niektórych przypadkach osoba z agorafobią może doświadczać trudności z oddawaniem moczu ze względu na napięcie mięśniowe lub uczucie napięcia,

• uczucie strachu przed śmiercią.

Diagnozowanie lęku przed otwartą przestrzenią

W diagnozowaniu lęku przed otwartą przestrzenią i agorafobii uwzględnia się różne czynniki, takie jak:
 

• wywiad kliniczny - specjalista przeprowadzi wywiad z pacjentem, aby uzyskać informacje na temat objawów, które występują w obecności otwartej przestrzeni oraz sytuacji, które wywołują lęk. Ważne jest ustalenie, czy lęk jest nieproporcjonalny do rzeczywistego zagrożenia i jak bardzo wpływa na codzienne funkcjonowanie badanej osoby,
   

• kryteria diagnostyczne -  terapeuta oceni, czy objawy lękowe zgadzają się z kryteriami diagnostycznymi dla agorafobii, które są określone w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-11),
   

• ocena objawów -  lekarz oceni charakterystyczne objawy agorafobii oraz wpływ tych objawów na codzienne funkcjonowanie i jakość życia badanej osoby,

• wykluczenie innych przyczyn -  specjalista wykluczy inne możliwe przyczyny objawów, takie jak problemy zdrowotne, zaburzenia lękowe lub zaburzenia natury psychicznej,
   

• współwystępujące zaburzenia - specjalista oceni, czy istnieją inne współwystępujące zaburzenia, takie jak zaburzenie paniki, zaburzenia nerwicowe, depresja lub inne zaburzenia lękowe, które mogą towarzyszyć agorafobii.
   

Jak leczyć agorafobię?

Myślisz “agorafobia jak leczyć?” Jak wyleczyć lęk, który paraliżuje i obezwładnia, kiedy trzeba wyjść z domu? Jakie ma agorafobia leczenie? Leczenie agorafobii obejmuje zazwyczaj kombinację terapii psychologicznej i ewentualnie leków. Najbardziej skuteczną formą leczenia agorafobii jest psychoterapia.

 

Czy w przypadku agorafobii wykorzystuje się również leczenie farmakologiczne? Oczywiście w niektórych, trudniejszych przypadkach, aby zmniejszyć objawy lęku, lekarz psychiatra może zalecić też leki przeciwdepresyjne, takie jak selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) lub benzodiazepiny. Leki nie są jednak zalecane jako jedyny sposób leczenia agorafobii i zwykle są stosowane w połączeniu z terapią psychologiczną jako leczenie uzupełniające.

Agorafobia i choroby współistniejące

Zdarza się, że agorafobia współwystępuje z innymi zaburzeniami psychicznymi lub problemami zdrowotnymi. Jakie choroby współistniejące mogą pojawiać się u osób z agorafobią?:
 

• ataki paniki,

• depresja,

• inne zaburzenia lękowe jak przykładowo zaburzenie lękowe uogólnione (GAD) czy zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (OCD),

• zaburzenia lękowe związane z separacją - u niektórych osób z agorafobią obserwuje się również zaburzenia lękowe związane z separacją, które objawiają się silnym lękiem przed oddzieleniem się od ważnych osób lub miejsc,

• zaburzenia snu - problemy ze snem, takie jak bezsenność czy koszmary senne,

• chroniczny stres, 

• choroby somatyczne - osoby z agorafobią mogą również cierpieć na różne choroby somatyczne, takie jak problemy układu sercowo-naczyniowego, nadciśnienie tętnicze, astma lub inne schorzenia, które mogą być związane z objawami lękowymi.

Psychoterapia w leczeniu agorafobii

Jak już zostało wyżej wspomniane, psychoterapia jest najskuteczniejszą formą leczenia agorafobii. Najczęściej stosowaną formą terapii jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT) skupiająca się na zmianie myśli i zachowań związanych z agorafobią lub terapia integratywna łącząca wiele podejść w psychoterapii.

Jak wygląda psychoterapia w leczeniu agorafobii i jakie aspekty są wówczas uwzględniane? 

Poniżej przedstawiamy jak wygląda leczenie agorafobii w formie psychoterapii. Wykorzystanie tych wskazówek będzie również przydatne, kiedy zadajesz sobie pytanie i szukasz odpowiedzi na  - agorafobia jak sobie radzić samemu?.

• edukacja i świadomość - terapeuta pomaga osobie z agorafobią zrozumieć naturę tego zaburzenia oraz wpływ, jaki ma ono na życie. Edukacja na temat lęku i agorafobii może pomóc w zmniejszeniu niepokoju i zwiększeniu świadomości własnych reakcji,
   

• eksponowanie się na lękowe sytuacje - terapeuta stopniowo eksponuje osobę na sytuacje, które wywołują lęk, począwszy od tych najmniej dla niego trudnych. Proces ten nazywa się stopniową ekspozycją. Pozwala to na stopniowe przystosowanie się i zdobywanie pewności wobec sytuacji, które wcześniej wywoływały lęk,
   

• techniki relaksacyjne - terapeuta może nauczyć technik relaksacyjnych, takich jak techniki oddechowe, trening relaksacyjny lub medytacja, które pomagają w zmniejszaniu lęku i napięcia,
   

• zmiana myśli i przekonań - część terapii poznawczo-behawioralnej skupia się na identyfikowaniu i zmienianiu negatywnych myśli, przekonań, które podtrzymują lęk i unikanie. Terapeuta pomaga osobie z agorafobią w spojrzeniu na sytuację w sposób bardziej realistyczny i pozytywny,
   

• umiejętności radzenia sobie z lękiem i stresem. 

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest uważana za skuteczną w leczeniu agorafobii i może być stosowana samodzielnie lub w połączeniu z innymi terapiami. 

Podsumowanie

 

Agorafobia jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych zaburzeń lękowych. Według danych statystycznych, występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn. Chociaż dokładne statystyki mogą się różnić w zależności od źródeł i populacji badanej, szacuje się, że z powodu agorafobii cierpi około 1-2% populacji ogólnej. Warto wiedzieć, że objawy agorafobii nie ustąpią same. Choć niektóre osoby mogą doświadczać poprawy w wyniku naturalnego przebiegu lub poprzez własne próby radzenia sobie z agorafobią, większość osób wymaga profesjonalnego wsparcia terapeutycznego w postaci psychoterapii.


 

Agorafobia jest przewlekłym zaburzeniem lękowym, które wymaga profesjonalnej interwencji i leczenia terapeutycznego. Jeśli nie otrzyma się odpowiedniej pomocy, objawy mogą się nasilać i prowadzić do ograniczenia funkcjonowania i jakości życia.

Literatura

Pietruszewski P., Wrześniewski K., Rybakowski J. Agorafobia - diagnoza i leczenie. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2011.

Strelau J. Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 3. GWP, 2014.

Śliwerski A. Agorafobia. W: Śliwerski A. (red.) Psychopatologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2016.

Antony M.M., Craske M.G., Barlow D.H. Phobic Disorders and Panic in Adults: A Guide to Assessment and Treatment. American Psychological Association, 2006.