Niskie poczucie własnej wartości - jak sobie z nim radzić?

Czym charakteryzuje się niskie poczucie własnej wartości ?


Dlaczego kobiety i mężczyźni inaczej postrzegają poczucie własnej wartości ?


W niniejszym artykule o przyczynach niskiego poczucia własnej wartości, objawach, skutkach i metodach terapeutycznych.

Skąd bierze się niskie poczucie własnej wartości?

Poczucie własnej wartości to coś, co buduje się u nas już od wczesnego dzieciństwa. Główna jego część pochodzi od tego, jak byliśmy wychowywani i traktowani jako dzieci przez naszych rodziców. Później dokłada się do tego relacja z rówieśnikami i cały etap życia szkolnego. Jeśli na tym etapie nie mamy zdrowej samooceny, może być nam jako dorosłym bardzo ciężko osiągać sukcesy, budować związki czy zakładać rodziny.
 

Dodatkowo odpowiemy na pytanie czy istnieje na niskie poczucie własnej wartości test i jak bardzo negatywne doświadczenia i porównania społeczne wpływają na nasze postrzeganie samych siebie.

Niskie poczucie własnej wartości przyczyny ma następujące:

doświadczenia wczesnego dzieciństwa, takie jak:
 

• ​niezdolność do spełnienia oczekiwań rodziców,

• doświadczanie ciągłego krytykowania lub ignorowania ze strony opiekunów,

• ciągłe porównywanie przez rodziców z rodzeństwem czy rówieśnikami,

• częste karanie, upominanie, niezadowolenie ze strony rodziców,

• obdarzanie dziecka czułością tylko wtedy, kiedy na to “zasłużyło”,

• obarczanie dziecka zbyt wielkimi jak na niego wiek problemami,

• wyśmiewanie przez rodziców w towarzystwie innych osób,

• negatywne doświadczenia z rówieśnikami;  wyśmiewanie, brak akceptacji, hejt w internecie czy nawet przemoc to sytuacje, które bardzo mocno burzą w dziecku poczucie własnej wartości i skutkują niską samooceną,
   

• niskie poczucie własnej wartości przyczyny swoje ma również w traumatycznych wydarzeniach takich jak przemoc fizyczna lub psychiczna, molestowanie seksualne, wypadki, choroby lub utrata bliskiej osoby,
   

• trudne, toksyczne związki w których występować może gaslighting, wyśmiewanie, porównywanie z byłymi partnerami, obarczanie winą czy zdrada,
   

• porównywanie się z innymi przykładowo z gwiazdami kina, z celebrytami czy z influencerami - niskie poczucie wartości może być wynikiem negatywnych przekonań o swoim ciele, wyglądzie czy umiejętnościach przez porównywanie z różnymi kanonami piękna czy sukcesu.

Do czego prowadzi niskie poczucie własnej wartości?

Niskie poczucie wartości może prowadzić do różnych problemów emocjonalnych, społecznych i psychologicznych.
 

Jakie są konsekwencje niskiego poczucia własnej wartości?:

• depresja, depresja lękowa - niska samoocena może prowadzić do depresji lub innych problemów emocjonalnych, takich jak lęk, smutek lub poczucie beznadziei,
   

• wchodzenie w niezdrowe, toksyczne związki - obniżone poczucie własnej wartości skutkuje skłonnością do wikłania się w toksyczne relacje przez podświadomie myślenie, że nie zasługuje się na zdrowy, normalny związek,
   

• brak rozwoju osobistego poprzez unikanie wyzwań np. zawodowych,
   

• podejmowanie prac poniżej swoich kwalifikacji przez brak wiary w swoje możliwości, a co za tym idzie brak starań o awans czy o podwyżkę (gdyż osoby z niskim poczuciem swojej wartości uważają, że na to nie zasługują),

• zaburzenia lękowe: fobia społeczna czy zaburzenie obsesyjno-kompulsywne,
   

• uzależnienia: szukanie pocieszenia i ucieczki w uzależniających zachowaniach, takich jak alkohol, narkotyki, jedzenie czy hazard.

Jakie są objawy niskiego poczucia wartości?

Chcesz wiedzieć czy istnieje na niskie poczucie własnej wartości test? Jakie są cechy charakteru osób z niską samooceną? Sprawdź, czy masz objawy niskiego poczucia własnej wartości.
 

Niskie poczucie własnej wartości objawy to między innymi:

• negatywne myśli o sobie: osoby z niskim poczuciem własnej wartości często postrzegają siebie jako nieatrakcyjne, bezwartościowe lub jako nieudaczników,
   

• komponent intelektualny niskiego poczucia własnej wartości obejmuje przekonanie, że nie posiada się wystarczającej wiedzy, umiejętności lub inteligencji, aby osiągnąć sukces w życiu,
   

• unikanie wyzwań poprzez strach przed niepowodzeniami lub krytyką,
   

• trudności w podejmowaniu decyzji poprzez obawę przed popełnieniem błędu lub podjęciem złej decyzji,
   

• niskie poczucie własnej wartości objawy to również krytyczne zachowania wobec siebie (samokrytycyzm, złe znoszenie uwag),
   

• poczucie winy i wstydu -  obawa przed zostaniem wyśmianym lub zlekceważonym,
   

• unikanie kontaktów społecznych z obawy przed krytyką lub brakiem akceptacji,
   

• nadmierny perfekcjonizm poprzez strach przed porażką,
   

• niska samoocena wiąże się z niskim poczuciem kontroli nad własnym życiem,
   

• negatywny stosunek do otoczenia, postrzeganie świata w czarnych barwach.

Wiek a niskie poczucie własnej wartości

U dzieci, niskie poczucie wartości może objawiać się przez niepewność, niezdolność do wyrażania swoich potrzeb. Dzieci te są krytyczne wobec siebie samych, uważają, że nie zasługują na miłość i szacunek, bo nie są wystarczająco dobre. Często przepraszają, wycofują się, nie nawiązują dyskusji. Często też niestety stają się ofiarami, nie umieją się sprzeciwić czy wyznaczyć granice. Dodatkowo dzieci z niskim poczuciem własnej wartości izolują się, nie umieją nawiązywać przyjaźni. Komponent emocjonalny niskiego poczucia własnej wartości u dzieci często obejmuje poczucie lęku, smutku i bezwartościowości.

 

U nastolatków, niskie poczucie własnej wartości może prowadzić do unikania wyzwań, braku zaangażowania w szkole lub innych dziedzinach życia, niezdolności do podejmowania decyzji i związanego z tym strachu przed porażką. Nastolatkowie z niskim poczuciem własnej wartości mogą również mieć problemy z tożsamością oraz trudności w nawiązywaniu pozytywnych relacji z rówieśnikami. Dodatkowo widzą wszystko w czarnych barwach, uważają, że są gorsi, mniej zdolni i mniej ładni od innych. Niskie poczucie własnej wartości u nastolatków często skutkuje depresją.

Płeć a niskie poczucie własnej wartości
 

Kobiety

Niskie poczucie własnej wartości może się różnić u kobiet i u mężczyzn. Kobiety często definiują je na podstawie swojej atrakcyjności lub porównują się do aktualnych kanonów piękna. Dodatkowo, przez kulturowe normy wychowania, kobiety w znacznej części zostały wychowane na posłuszne, uczynne i grzeczne. Przez to często odczuwają brak pewności siebie w kontaktach z innymi ludźmi, nie umieją stawiać jasnych granic, a to przekłada się również na ich życie zawodowe. Kobiety z niskim poczuciem własnej wartości często aplikują na mniej znaczące i wymagające stanowiska przez obawę, że na wyższe stanowiska bardziej nadają się inni. Nie wierzą też, że są atrakcyjne i wartościowe dla innych, mają skłonność do samokrytyki. Taka postawa kobiec może skutkować niemożnością stworzenia dobrych relacji z innymi, ale też trudnością w zbudowaniu dobrego związku opartego na szacunku i wzajemnym zaufaniu. 
 

Mężczyźni

Kulturowe oczekiwania równie mocno odbijają się także na mężczyznach. W wyniku oddziaływania kultury na postrzeganie danej osoby ze względu na płeć warto zaznaczyć, że mężczyźni swoją wartość często określają na podstawie pozycji społecznej i sukcesu, jaki osiągnęli. 

Natomiast co może towarzyszyć niskiemu poczuciu własnej wartości u mężczyzn?:

• trudności w wyrażaniu emocji - stereotypy płciowe nakładają na mężczyzn oczekiwanie, że powinni być silni i unikać wyrażania emocji,
   

• skłonność do porównywania się z innymi - mężczyźni z niskim poczuciem wartości mogą porównywać się z innymi mężczyznami, którzy według nich są bardziej atrakcyjni, odnoszą większe sukcesy i są bardziej popularni, a to może prowadzić do zwiększenia poczucia niższości,
   

• trudności z zaakceptowaniem swoich słabości - stereotypy płciowe nakładają na mężczyzn oczekiwanie, że powinni być silni, co może prowadzić do trudności z zaakceptowaniem swoich słabości. To może powodować wstyd i lęk przed przyznaniem się do swoich błędów, słabości i uczuć,
   

• skłonność do rywalizacji i agresywności - mężczyźni z niskim poczuciem wartości mogą próbować zwiększyć swoją samoocenę przez rywalizację z innymi i agresywne zachowania. To podejście może jednak prowadzić do jeszcze większej izolacji społecznej i niskiej samooceny.

Niskie poczucie własnej wartości a psychoterapia

Nieadekwatna samoocena to częsty problem, który wymaga wsparcia psychoterapeuty. Pytanie czy istnieje na niskie poczucie własnej wartości terapia? Oczywiście, a nawet jest zalecana, bowiem z tym problemem warto skorzystać z psychoterapii.
 

Jak może pomóc psychoterapia, by odzyskać poczucie własnej wartości?:

 

• zidentyfikowanie źródeł niskiego poczucia własnej wartości - psychoterapia identyfikuje przyczyny niskiego poczucia własnej wartości, takie jak traumy, wychowanie czy wydarzenia z przeszłości,
   

• uczenie się nowych umiejętności takich jak radzenie sobie ze stresem i wyrażanie emocji,
   

• zmiana myślenia o sobie - terapeuta może pomóc pacjentowi zauważyć swoje pozytywne cechy i sukcesy oraz nauczyć właściwych i przydatnych technik pozytywnego myślenia,
   

• zwiększenie samoakceptacji - psychoterapia pomoże zaakceptować siebie i swoje wady. Pomoże pacjentowi zrozumieć, że nikt nie jest doskonały i że każdy ma swoje słabe strony,
   

• przezwyciężanie niskiego poczucie własnej wartości poprzez uczenie się technik relaksacyjnych takich jak medytacja czy głębokie oddychanie. Te techniki mogą pomóc zmniejszyć poziom stresu i lęku.

Ważne jest, aby znaleźć terapeutę, który ma doświadczenie w pracy z osobami z niskim poczuciem własnej wartości i który wykorzystuje metody terapeutyczne, które są najbardziej skuteczne dla danej osoby.

Literatura

Ryś, M. (2011). Kształtowanie się poczucia własnej wartości i relacji z innymi w różnych systemach rodzinnych. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(6), 64-83.

Góralewska-Słońska, A. (2011). Poczucie własnej wartości jako potencjał jednostki. Problemy Profesjologii, 2, 97-112.

Gerc, K. (2019). Kształtowanie poczucia własnej wartości u dziecka. Hejnał Oświatowy, (10 (186)).