Czym jest arachnofobia?

Czym jest arachnofobia i dlaczego lęk przed pająkami potrafi znacznie obniżyć jakość życia?

Dowiedz się jakie są charakterystyczne objawy arachnofobii, a także co stanowi przyczynę tak silnego lęku.

W artykule poruszamy również zagadnienie diagnozy, testów na arachnafobię, a także wskazujemy na metody leczenia tego zaburzenia lękowego.


 

Arachnofobia - definicja

Arachnofobia co to? Fobia to zaburzenie lękowe, które objawia się odczuwaniem panicznego strachu do nieadekwatnej sytuacji, przedmiotów czy zwierząt. Zaburzenia lękowe to zaburzenia psychiczne, które są obecnie najczęściej diagnozowane.
 

Arachnofobia jest to lęk przed pająkami i należy do grupy fobii specyficznych inaczej nazywanych - izolowanymi. Oznacza to, że irracjonalny lęk pojawia się nie tylko na widok pająka, ale również podczas zniekształconego wyobrażenia na jego temat.

 

Bardzo często osoby z arachnofobią ograniczają się społecznie, nie lubią opuszczać swoich bezpiecznych miejsc takich jak pokój, dom czy praca. Lęk przed pająkami może być na tyle silny, że z czasem pojawiają się objawy innych zaburzeń psychicznych takich jak nerwica czy depresja. Dlatego ważne jest, aby jak najwcześniej reagować na nietypowe objawy i zachowania. Bardzo często lekceważymy pogarszające się samopoczucie i nie szukamy odpowiedniej pomocy u specjalisty , a niestety nasilające się objawy utrudniają prawidłowe i komfortowe funkcjonowanie.

Zatem jak wyleczyć arachnofobię? Pierwszym krokiem jest zawsze postawienie odpowiedniej diagnozy, dzięki której proces leczenia będzie skuteczniejszy. Istnieje kilka docelowych terapii, które już po kilku sesjach poprawiają samopoczucie, a regularne uczęszczanie na spotkania z psychologiem owocują skutecznym wyleczeniem z lęku przed pająkiem.

Objawy arachnofobii?

Jakie możemy wyróżnić objawy arachnofobii? Chcąc uniknąć bliskiego spotkania z bodźcem wywołującym lęk, czyli pająkiem, osoba z fobią odmawia wyjścia do lasu, parku, a nawet na strych.
 

Dodatkowo doświadcza ona silnego stresu oglądając pająki w telewizji, dlatego też unika spotkania z nim nawet na ekranie. Arachnofobia objawy to między innymi:

• przyspieszone bicie serca,

• paraliżujący strach i drżenie całego ciała,

• gęsia skórka, nadmierne pocenie się

• zawroty głowy, których wynikiem mogą być omdlenia,

• może się pojawić obezwładniający strach, panika, niekontrolowane krzyki,

• często występują urojenia, że pajęczaki są pod łóżkiem, chodzą po naszym ciele, są we włosach czy w szafie,

• objawy arachnofobii to również koszmary nocne, które często wywołuje bodziec lękowy - spotkanie z pająkiem.
   

Oczywiście, każdy z nas często odczuwa lęk z różnym nasileniem na widok pająka, jednak nie musi oznaczać to od razu fobii. Arachnofobia objawy charakteryzują się panicznym strachem, przyspieszonym tętnem czy poceniem się.

Dodatkowo objawy arachnofobii występują dłuższy okres czasu, unikamy miejsc, w których możemy spotkać się z pająkiem. Paniczny silny lęk na widok pająków oraz strach przed spotkaniem z nimi może znacząco utrudniać codzienne, normalne funkcjonowanie.

 

Przyczyny lęku przed pająkami

Arachnofobia jest silnym lękiem na widok pająków i znajduje się w grupie zaburzeń lękowych, która zazwyczaj rozwijają się na skutek uczenia się tego lęku, czyli na drodze uwarunkowania. Przyczyny arachnofobii zazwyczaj upatruje się już w dzieciństwie. Często osoby, które panicznie boją się pająków zaczęły odczuwać obezwładniający strach na ich widok będąc pod presją, np. starszego rodzeństwa. Zdarza się również, że rodzice straszą swoje dzieci pająkami, co powoduje, że zaczynają się ich bać oraz odczuwają lęk.

Może mieć to również związek z doświadczaniem jakiś traumatycznych przeżyć z pajęczakami. Arachnofobia może pojawić się podczas dorastania, kiedy dziecko obserwuje reakcję, np.  swoich rówieśników na widok pająka - wówczas zaczyna kojarzyć pająka jako obiekt wywołujący strach oraz niosący zagrożenie i pojawia się u niego naturalny mechanizm obronny przed czymś niebezpiecznym, który z czasem przekształca się w fobię.

 

Testy i diagnozowanie arachnofobii

Osoba, która odczuwa lęk przed pająkami często może zastanawiać się czy paraliżujący strach na widok, a nawet na samą myśl o pajęczaku jest już wynikiem fobii? 

Arachnofobia co to?  Arachnofobia należy do fobii lękowych i często diagnozowanych zaburzeń lękowych. Bardzo często oprócz strachu towarzyszy jej obrzydzenie i wstręt. Przebywanie w pomieszczeniu, w którym mogą znajdować się pająki, np. strych czy piwnice, jest dla osoby cierpiącej na arachnofobię nie do zaakceptowania.
 

Bardzo często osoba, która diagnozuje u siebie arachnofobię wyobraża sobie, że w pokoju czy na łące może znajdować się pająk i chce ją zaatakować.

Oczywiście otrzymany wynik nie powinien stanowić diagnozy lecz być bodźcem do skorzystania z wizyty u psychologa oraz posłuży do wspólnego omówieniem problemu. Warto zaznaczyć, że arachnofobia test ułatwia diagnozę, jednak nie jest w stanie jej jednoznacznie postawić - w tym celu potrzebna jest konsultacja psychologiczna. Test na arachnofobię obejmuje takie zagadnienia jak reakcję na widok pająka, uczucia związane z widokiem pająka na zdjęciach lub w rzeczywistości czy też wyobrażenia na temat pajęczaków. Nawet nie korzystając z testu można spróbować sobie odpowiedzieć na kwestie związane z emocjami, czy wyobrażeniem w kwestii pająków.


Wystarczy przypomnieć sobie sytuacje związane z pojawieniem się pająka w mieszkaniu, czy też ze spotkań w środowisku naturalnym. I odpowiedzieć sobie na pytanie jakie mamy skojarzenia i jakie emocje u nas wywołują te małe stworzenia ? 

Jak leczyć arachnofobię?

Na podstawie przeprowadzanych badań leczenie arachnofobii jest możliwe i przynosi rezultaty. Właściwie postawiona diagnoza oraz systematyczne uczęszczanie na terapię jest kluczowym elementem rozpoczęcia leczenia. Zatem jak wyleczyć arachnofobię?
 

Jedną z podstawowych metod terapeutycznych stosowanych przez psychologów jest desensytyzacja inaczej odwrażliwianie. To metoda, która właściwie przeprowadzona powoduje stałe rezultaty, a osoby, które zmagały się z arachnofobią nie odczuwają lęku przed pająkami nawet kilkanaście miesięcy po jej zakończeniu. Desensytyzacja jest to stopniowe zmniejszanie i ograniczanie nadmiernej reakcji, którą wywołują obiekty wrażliwe, w tym wypadku pająki.

 

Inaczej można to porównać do terapii małych kroków, w której pacjent jest w stanie rozmawiać o pająkach, a później oswaja się przykładowo już nawet z ich zdjęciami. Podczas psychoterapii terapeuta również stara się przekonać pacjenta, że pająki są pożyteczne i nie ma potrzeby się ich obawiać, dzięki czemu można zbudować bardziej pozytywny obraz pająka. Równocześnie przez cały okres trwania terapii psychoterapeuta kwestionuje nieprawdziwe informacje o tym, że pająki mogą zagrażać jego życiu. Na dalszym etapie leczenia pacjent jest w stanie i wyraża chęci do spotkania z pająkiem w celu coraz większego oswajania się z nimi. Bardzo często końcowym elementem terapii jest dotknięcie bądź nawet trzymanie pająka na dłoni.

Leczenie arachnofobii może opierać się również na terapii implozywnej, inaczej zwaną szokową. Polega ona na niespodziewanym kontakcie z bodźcem wywołującym strach, w tym przypadku z pająkiem. Osobie, która wykazuje objawy arachnofobii z zaskoczenia kładzie się na przykład pająka na rękę, ma to na celu oswajanie się ze swoim lękiem. Bardzo często po kilku takich bliskich spotkaniach osoby z arachnofobią nabierają odwagi i pewności siebie, a reakcja na bodziec strachowy jest coraz słabsza.

Czy psychoterapia może być stosowana w leczeniu lęku przed pająkami?

Oczywiście kluczowym elementem, który psycholog powinien zaproponować, aby leczenie arachnofobii było skuteczne i przyniosło oczekiwane rezultaty jest odpowiednio dobrana psychoterapia. Psycholog prowadzący czy psychoterapeuta po odpowiednim zdiagnozowaniu oraz ocenie ogólnego stanu zdrowia psychicznego będzie w stanie dopasować właściwą formę terapii. Oczywiście zdarza się, że pacjenci zmagają się również z innymi zaburzeniami towarzyszącymi, takimi jak depresja, nerwica czy zaburzenia lękowe.

Wsparciem w psychoterapii, szczególnie w początkowej fazie leczenia arachnofobii może być leczenie farmakologiczne, szczególnie leki z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny lub inhibitory monoaminooksydazy. Oba medykamenty zwiększają ilość serotoniny w neuronach, co zmniejsza poziom odczuwania lęku i strachu przed pająkami. 

Podsumowanie

Doświadczanie strachu i lęku wydaje się być nieodłącznym elementem naszego życia i zazwyczaj jest normalną, wręcz pożądaną reakcją organizmu na różne zagrożenia. Niestety, kiedy paraliżujący strach pojawia się w sytuacjach względnie bezpiecznych, a bodźcem wywołującym irracjonalny lęk jest pająk to zdecydowanie utrudnia to człowiekowi normalne funkcjonowanie.

Arachnofobia jest często diagnozowanym lękiem fobicznym, który na szczęście można skutecznie leczyć. Leczenie arachnofobii powinno koncentrować się na odpowiednio dobranej formie psychoterapii. Zazwyczaj po kilku sesjach z terapeutą pacjent odczuwa znaczną poprawę i polepsza się jego komfort życia. Całkowite wyzbycie się lęku na widok pająka jest możliwe, jednak należy systematycznie uczęszczać na psychoterapię oraz stosować się do zaleceń terapeuty prowadzącego leczenie.
 

Literatura
 

Konopka A., Wroński M., Samochowiec J. Możliwości medycyny w zakresie leczenia lęku — historia i współczesność. Psychiatria 2013; 10: 55–62

Horecka-Lewitowicz A., Lewitowicz P., Springer M. Kontrowersje w psychiatrii 2010 — zaburzenia lękowe i lęk jako objaw. Studia Medyczne 2010; 20: 49–51

Dąbkowska M. Wybrane aspekty lęku u ofiar przemocy domowej. Psychiatria. 2008; 5: 91–98.Dąbkowska M. Wybrane aspekty lęku u ofiar przemocy domowej. Psychiatria. 2008; 5: 91–98.