Tanatofobia - jak wyleczyć strach przed śmiercią?

W naszym życiu miewamy różne lęki i boimy się rozmaitych rzeczy, sytuacji, stanów czy też zjawisk.

Psychologia wymienia nawet kilkadziesiąt rodzajów różnych fobii, wśród których pojawia się tanatofobia. Czym więc jest tanatofobia i jakiego obszaru życia dotyczy?

Czy słyszeliście o panicznym lęku przed śmiercią? Czym różni się normalny i naturalny strach przed śmiercią, od fobicznego lęku? Czy tanatofobię można leczyć? Koniecznie czytajcie dalej, aby znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące lęku przed śmiercią.
 

Czym jest tanatofobia - definicja

W tekście odpowiemy na pytanie “tanatofobia co to?”, czy fobia przed śmiercią jest tym samym co strach przed śmiercią, jak pokonać lęk przed śmiercią, czy paniczny strach przed śmiercią może przeszkadzać w codziennym funkcjonowaniu oraz czy fobia śmierci może dawać objawy somatyczne. Przyjrzymy się również temu skąd się bierze fobia śmierci i zastanowimy się dlaczego boimy się śmierci.
 

Zacznijmy od początku, bo to właśnie śmierć jest naturalnym elementem życia. Wizja nieuchronności śmierci towarzyszy każdemu z nas. Dużo ludzi myśli lub mówi “boję się śmierci”. Śmierć przychodzi bowiem do każdego bez wyjątku, zazwyczaj po okresie starości, i choć każdy zdaje sobie sprawę, że w końcu kiedyś nadejdzie, to jednak większość nie myśli o niej na co dzień. Są ludzie pogodzeni ze śmiercią, albo tacy, co się na nią przygotowują. Jednak są też tacy, u których myśl o śmierci wywołuje bardzo silny niepokój, a wręcz chorobliwy lęk. A więc tanatofobia co to?
 

Tanatofobia zaliczana jest w kategorii paniczny lęk przed śmiercią.  Termin tanatofobia pochodzi z języka greckiego, a ten rodzaj fobii jest jedną z dziesięciu najczęściej występujących zaburzeń lękowych. Ludzie cierpiący na tanatofobię boją się nie tylko wizji nieuchronności śmierci swojej, ale także i swoich bliskich. Czują chorobliwy lęk przed wszelkimi sytuacjami, które niosą według nich jakiekolwiek ryzyko utraty życia. Dodatkowo, przeraża ich wszystko to, co ze śmiercią się wiąże, a więc nawet wizyty na cmentarzach, pogrzeby, czy obchodzenie świąt zmarłych. Chorzy cierpiący na tanatofobię doświadczają również wielu objawów emocjonalnych, psychicznych i fizycznych. Strach przed chorobami i śmiercią sprawia, że nieustannie myśl o śmierci znacznie obniża  komfort życia. Warto tu zaznaczyć, że strach przed śmiercią jest całkowicie normalny. Ludzie boją się tego, co następuje po śmierci, lub boją się bólu, który może śmierci towarzyszyć. Jednak strach, a paniczny lęk to coś innego. Jeśli myśli o śmierci paraliżują nasze życie i sprawiają, że nie potrafimy przestać o tym myśleć, a wręcz unikamy w ogóle prowadzenia jakiegokolwiek życia poza przykładowo pracą z obawy o ryzyko śmierci, oznacza to, że możemy cierpieć na tanatofobię, a to już wymaga leczenia, bowiem jest w stanie całkowicie zaburzyć nasze codzienne funkcjonowanie. 

Przyczyny tanatofobii

 

Jakie są przyczyny tanatofobii, a więc dlaczego boimy się śmierci? 

Główne przyczyny tanatofobii, czyli coś co wywołuje paniczny strach przed śmiercią to przede wszystkim:

• strach przed bólem i perspektywa cierpienia -  jeśli pada pytanie dlaczego boimy się śmierci, to często można usłyszeć odpowiedź, że boimy się bólu, który może wystąpić przed śmiercią. Dla osób cierpiących na tanatofobię wyobrażenie o chorobie, która niszczy ciało, lub co gorsza sprawia, że człowiek przestaje nad nim panować, jest bardzo poważnym powodem do odczuwania lęku przed śmiercią,
   

• przeżycie traumatycznych wydarzeń związanych ze śmiercią - wydarzenia takie jak udział w jakiejś katastrofie, napadzie czy wypadku, lub doświadczenie u siebie lub u kogoś z bliskich poważnej choroby może powodować paraliżujący strach przed śmiercią,
   

• bycie świadkiem śmierci bliskiej osoby - już samo patrzenie na proces umierania będąc świadomym, że nic nie można zrobić, może być dla wielu osób traumatycznym przeżyciem. Co gorsza, jeśli dotyczy to osoby, którą bardzo kochaliśmy, doświadczenie to potęguje się mogąc doprowadzić do fobii takiej jak tanatofobia,
   

• strach przed samotnością - jeśli kogoś bardzo kochamy i źle znosimy samotność, wyobrażenie śmierci tej osoby może doprowadzić do tanatofobii. Pozostawienie bliskich będzie bardzo dręczącą wizją,
   

• strach o rodzinę - wiele osób boi się, że po ich śmierci ich bliscy sobie nie poradzą bez ich pomocy, a perspektywa cierpienia bliskich również jest nie do zniesienia. Pozostawienie bliskich również może prowadzić do tanatofobii,
   

• niepewność, niewiedza co do przyszłości - tak naprawdę nikt nie wie, co dzieje się po zakończeniu życia. Wiele osób nie umie pogodzić się z tą niepewnością, a odczuwany lęk i niepewność prowadzi do tanatofobii.

Czym się objawia lęk przed śmiercią

Jakie ma tanatofobia objawy, a więc czym objawia się strach przed śmiercią? Czy odczuwany lęk przed śmiercią daje objawy somatyczne? Tanatofobia, jak każda inna fobia, wpływa na codzienne życie, skutecznie obniżając jego jakość. Bywa, że cierpiący na tanatofobię unika wychodzenia z domu z obawy przed ryzykiem śmierci. Obawy te wpływają na zdrowie psychiczne i fizyczne. Ludzie cierpiący na tanatofobię unikają wszelkich sytuacji, które są jakkolwiek, według nich związane ze śmiercią, a więc np.: wizyt na cmentarzu czy uczestnictwa w uroczystościach pogrzebowych. 

Jak każda inna fobia, tanatofobia daje również szereg objawów somatycznych, które występują w czasie występowania u cierpiącego na fobię myśli o śmierci.

Tanatofobia objawy somatyczne:

• ucisk w gardle, gula w gardle,

• nadmierne pocenie,

• przyspieszone tętno i bicie serca,

• przyspieszony oddech,

• objawy fizyczne to również drżenie mięśni, rąk,

• zawroty głowy i omdlenia,

• duszności,

• kołatanie serca,

• nudności,

• fale gorąca,

• paniczny strach przed śmiercią wywołuje również często suchość w ustach.

A jakie zachowania mogą świadczyć o problemie, jakim jest tanatofobia?

Tanatofobia objawy w zachowaniu ma następujące:

• niechęć do wychodzenia z domu z obawy przed ryzykiem utraty życia,

• unikanie prowadzenia samochodu, latania samolotem czy korzystania z innych form transportu publicznego,

• unikanie pogrzebów, cmentarzy,

• ciągłe myślenie o śmierci, nawet jeśli nic nie powinno przywoływać na myśli tego tematu,

• paniczny strach przed śmiercią to również unikanie jakichkolwiek tematów związanych z chorobami czy śmiercią,

• ukrywanie swoich obaw przed bliskimi.

Tanatofobia to również objawy emocjonalne. Są nimi:

• hipochondria, a więc irracjonalny strach przed chorobami i śmiercią,

• zamartwianie się, przerażające myśli i wizje,

• strach przed jakąkolwiek wizytą na cmentarzu czy nawet w szpitalu,

• depresja lub wahania nastroju,

• ciągły smutek lub gniew,

• wszechogarniający niepokój, dręczące myśli,

• paniczny strach przed śmiercią to też reakcje, których chory nie może kontrolować, a które to są związane ze stresującymi go sytuacjami,

• wrażenie utraty kontroli nad swoim życiem.

Większość z nas odczuwa strach przed śmiercią. Jest ona czymś nieznanym, do końca niezbadanym, a nikt nie potrafi z całą pewnością powiedzieć co dzieje się po zakończeniu życia. Jeśli myślisz czy ma tanatofobia test, spróbuj przyjrzeć się wyżej wymienionym objawom. Jeśli doświadczasz większości z nich, skonsultuj się ze specjalistą, psychologiem, psychoterapeutą lub lekarzem psychiatrą, aby uzyskać odpowiednią pomoc w diagnozie swoich lęków. 

 

Jak rozróżnić tanatofobię od zwykłego strachu

Tanatofobia to nie jest zwykły strach przed śmiercią. Normalny strach przed śmiercią, jest zjawiskiem naturalnym. Nikt z nas nie wie, co następuje po śmierci, a niewiedza jest często dużo gorsza od prawdy. Można mówić “boję się śmierci”, a nie cierpieć na tanatofobię. Jednak kiedy strach przybiera formę patologiczną, a więc wymyka się spod kontroli, wówczas tanatofobia jest bardziej prawdopodobna. Jeśli myślenie o śmierci zaczyna mieć charakter obsesji, nie potrafimy przestać o niej myśleć, lub co gorsza utrudnia nam to codzienne funkcjonowanie na tyle, że rezygnujemy ze zwykłych aktywności, prawdopodobnie cierpimy na ten rodzaj fobii. 

Zwykły strach przed śmiercią jest naturalnie połączony z naszym życiem, ale nie blokuje go oraz nie sprawia, że zaczynamy unikać wszelkich sytuacji, które wiążą się ze śmiercią lub z chorobami. Co więcej, fobia występuje wtedy, kiedy strach jest irracjonalny i tak naprawdę nie powinien występować w danej sytuacji. Jeśli przykładowo zalewamy się potem na samą myśl o skorzystaniu z transportu publicznego, lub nie wychodzimy z domu, kiedy pada tłumacząc to sobie ryzykiem utraty życia, to z dużym prawdopodobieństwem jest to fobia przed śmiercią. 

Jak sobie radzić z lękiem przed śmiercią?

Cierpiący na ten rodzaj fobii pyta “tanatofobia jak sobie radzić?” lub myśli jakie ma tanatofobia leczenie? Tak samo jak w przypadku jakiejkolwiek innej fobii, tak samo i z tanatofobią, bardzo trudno będzie poradzić sobie samemu. Jak pokonać strach przed śmiercią? Owszem, można wprowadzić takie metody radzenia sobie ze stresem jak joga, medytacja, aktywność fizyczna czy odpowiedni sen, jednak będą to metody jedynie pomocne przy głównej formie leczenia jaką jest psychoterapia.
 

Można również uczestniczyć w grupach wsparcia dla osób z podobnym problemem. Wymiana doświadczeń na pewno pomoże kontrolować lęk. Techniki relaksacyjne, ćwiczenia oddechowe również pomogą, jednak nie warto zwlekać ze zgłoszeniem się do specjalisty - psychologa, psychoterapeuty lub lekarza psychiatry.  Dla osób wierzących, dużo znaczyć będą również konsultacje religijne, a więc rozmowy z osobą duchowną. Pomoże im to zrozumieć zarówno sens życia, jak i sens śmierci. 

Jak leczyć tanatofobię?

Jakie ma tanatofobia leczenie i czy jest to leczenie skuteczne? Myślimy “tanatofobia jak sobie radzić?” Tak jak i inne zaburzenia lękowe, tanatofobię należy przede wszystkim leczyć, bowiem może prowadzić do wielu innych zaburzeń. Pierwszym krokiem będzie uświadomienie sobie doświadczanego problemu. Jeśli lęk przed śmiercią paraliżuje nasze życie i sprawia, że nie możemy normalnie funkcjonować, potrzebna będzie nam specjalistyczna pomoc psychologiczna.

Tanatofobia terapia - kluczowe informacje na temat tanatofobia leczenie:
 

• Do leczenia tanatofobii wykorzystywana jest psychoterapia, szczególnie terapia poznawczo behawioralna i terapia integratywna. Terapia ta ma na celu dotarcie do przyczyn wywołujących paraliżujący lęk przed śmiercią, rozpracowanie emocji towarzyszących choremu podczas myślenia o śmierci, oraz pomoc w zrozumieniu co wywołuje, nasila, lub utrwala tę fobię. Terapia poznawczo behawioralna ma za zadanie również oswoić wszystko to, co wpływa na pojawienie się lęku.

• Bardzo dobre rezultaty w leczeniu lęku przed śmiercią ma połączenie kilku technik terapii, m.in indywidualnych sesji terapeutycznych oraz spotkań grupowych. Na sesjach indywidualnych często stosuje się jak już zostało wspomniane wyżej terapię poznawczo - behawioralną, ale też wykorzystuje się nurt psychodynamiczny, który to ma pomóc cofnąć się do wczesnego dzieciństwa i w nim szukać przyczyn fobii. Z kolei spotkania grupowe pozwalają na wymianę doświadczeń i metod radzenia sobie z lękiem przez osoby, które również doświadczają tanatofobii.
   

• Dodatkowo, by wyjść z tej fobii, może być równolegle wdrożone leczenie farmakologiczne, a szczególnie lekkie leki uspokajające czy leki antydepresyjne. 

Odpowiednią metodę leczenia dobierze do naszych potrzeb i problemu specjalista, ale nie warto zwlekać z udaniem się na taką konsultację do psychologa. Nieleczone fobie utrudniają życie, nie pozwalają się z niego w pełni cieszyć. Co więcej wpłynąć mogą negatywnie na nasze relacje partnerskie, rodzinne czy zawodowe, niszczą całą radość życia. Zaburzenia lękowe, a do takich właśnie zalicza się tanatofobia, należy leczyć i odpowiednio szybko na problem zareagować zgłaszając się po pomoc psychologiczną.

Literatura

Guzowski Andrzej, Czartoszewski Arkadiusz, Łukaszuk Cecylia Regina, Lewko Jolanta, Sarnacka Emilia, Van Damme-Ostapowicz Katarzyna, Cybulski Mateusz, Kowalczuk Krystyna, Kondzior Dorota, Szyszko-Perłowska Agnieszka, Jankowiak Barbara, Rolka Hanna, Krajewska-Kułak Elżbieta, Postawy wobec śmierci [w:] Kultura śmierci, kultura umierania, Białystok 2016.

Woźniewicz Agnieszka, Sposoby klasyfikowania zaburzeń psychosomatycznych, Psychiatr Psychol Klin 2018, 18 (3), p. 283–289.