Asertywność - czym jest? Zobacz, jak się jej nauczyć

Rozwój osobisty tak modny w ostatnich czasach stawia na naukę wielu cech i umiejętności, które pozwalają nam lepiej i efektywniej żyć.

Do jednej z pożądanych w życiu cech jest właśnie zaliczana asertywność. Asertywność kojarzona jest ze sztuką odmawiania i mówienia „NIE”, ale co dokładnie oznacza być asertywnym ?

W jaki sposób nauczyć się tej umiejętności i czy warto ją posiadać? Czy egoizm, a asertywność mają ze sobą coś wspólnego? Więcej na temat asertywności w niniejszym artykule.

Co to jest asertywność?

Według wielu osób, a może nawet według większości, asertywność to umiejętność odmawiania. Z byciem asertywnym kojarzy się mówienie “nie”. Jednak nie zawsze jest to prawdą, ponieważ asertywność to pojęcie dużo szersze, a posiadanie tej umiejętności jest dla człowieka bardzo istotne dla codziennego funkcjonowania. Umiejętność odmawiania kojarzy się raczej negatywnie, może z egoizmem, z poczuciem wyższości, czy z brakiem szacunku dla drugiej osoby. Tymczasem asertywność to cecha pozytywna i dobra.

 

Czy istnieje asertywność doskonała, a może jest coś takiego jak nadmierna asertywność? Jak wypracować w sobie postawę asertywną, jeśli z natury jesteśmy osobami niepewnymi siebie i uległymi? Asertywność definicja to w dużym uproszczeniu umiejętność mówienia i wyrażania własnej opinii, własnego zdania w sposób jasny, otwarty, nienaruszający przy tym uczuć innych osób. Zachowania asertywne to postawa, która cechuje się szacunkiem do swoich przekonań, ale też uwzględnia uczucia drugiej osoby. To posiadanie umiejętności miękkich w kontaktach międzyludzkich, bycie pewnym siebie, ale nie w sposób agresywny, lecz w sposób, który nie powoduje cierpienia innych i nie narusza ich granic. Asertywność charakterystyczna jest dla osób posiadających adekwatny do rzeczywistości obraz własnej osoby, wyznaczających sobie osiągalne cele i potrafiących korzystać ze swoich możliwości, a także potencjału.

 

Z kolei ludzie asertywni to ludzie wrażliwi na potrzeby innych, ale w sposób, który nie narusza ich własnych granic i przekonań. Osoby asertywne są dużo bardziej zadowolone z życia, mają lepsze zdrowie psychiczne i cieszą się z lepszych relacji międzyludzkich. Dodatkowo, są bardziej cenione i szanowane przez innych. 

Na czym polega bycie asertywnym?

Jakie są przykłady asertywności i jakie są cechy osoby asertywnej? Jak zostało wyżej wspomniane, asertywność polega na umiejętności wyrażania swoich potrzeb i uczuć w sposób jasny, stanowczy, jednocześnie uwzględniając potrzeby i granice drugiej osoby.  

Bycie asertywnym jest tak bardzo ważne, ponieważ ludzie żyją pod ciągłą presją ze strony otoczenia. Oczekiwania innych wobec nas samych, a także stawiane przez nas samych wymagania sprawiają, że z każdej strony otacza nas presja. Postawę asertywną można wypracować i efektywnie rozwijać.

Jeśliby więc podsumować na czym polega bycie asertywnym i co to są postawy asertywne, to na pewno należy wymienić:

• umiejętność wyrażania własnych potrzeb, życzeń, myśli i uczuć w sposób jasny, bez obaw o bycie skrytykowanym,

• zachowania asertywne to stawianie granic, umiejętność odmówienia, jeśli oczekiwania innych wobec nas nie zgadzają się z tym co czujemy i czego my chcemy,

• asertywne zachowania to również umiejętność proszenia o pomoc,

• postawy asertywne to też umiejętność przyjmowania krytyki i dostrzeganie swoich porażek,

• umiejętność mówienia i słuchania z szacunkiem wobec opinii i przekonań drugiej osoby,

• osoby asertywne umieją kontrolować swoje emocje tak, tak by nie naruszać komfortu drugiej osoby,

• asertywne zachowania to zgadzanie się z innymi wtedy, kiedy jest to zgodne z naszymi przekonaniami,

• cechy osoby asertywnej to też umiejętność wypracowania kompromisów w sposób zadowalający dla obu stron,

• mocne strony osoby asertywnej to umiejętność przyjmowania pochwał, dostrzegania swoich sukcesów i osiągnięć,

• zachowanie asertywne to bycie pewnym siebie i przekonanie o własnej wartości.

Co daje asertywność i jak ją rozwijać?

Asertywność daje satysfakcję i zadowolenie z życia. Osoba asertywna jest lubiana i ceniona przez otoczenie. Umie wyrazić swoje zdanie, przez co inni darzą ją szacunkiem. Osoba asertywna jasno wyraża to, co czuje i myśli, można obdarzyć ją zaufaniem. Człowiek asertywny buduje swoje życie tak jak chce, spędza swój wolny czas tak jak lubi, z ludźmi, których lubi. Nikogo nie udaje, a przy okazji jest otwarty na uczucia innych i na ich opinie. Trudno więc zaprzeczyć temu, że nauka asertywności to czynność bardzo pomocna w życiu.

Co daje asertywność i jak się jej nauczyć?
 

• asertywność daje możliwość swobodnego wyrażania siebie, bez obaw o krytykę,

• szacunek wśród innych,

• zdobywanie wartościowych informacji poprzez umiejętne przyjmowanie krytyki,

• nauka asertywności pozwala na otaczanie się ludźmi, którymi chcemy się otaczać, i którzy nas cenią,

• zachowanie asertywne to spędzanie czasu tak jak chcemy go spędzać,

• umiejętność chodzenia na kompromisy z uwzględnieniem swoich potrzeb, ale też biorąc pod uwagę potrzeby innych,

• szeroko pojętą satysfakcję z życia.

Asertywność na co dzień, czy można się jej nauczyć?

Czy istnieje coś takiego jak trening asertywności? Z asertywnością się nie rodzimy, jest to umiejętność, której można się nauczyć. Jak nauczyć się asertywności? Jeśli na co dzień jesteśmy osobami uległymi, przez co czujemy się wykorzystywani i nieszczęśliwi, lub często robimy coś nie w zgodzie ze sobą i potem czujemy się źle, warto skorzystać z pomocy psychoterapeuty czy psychologa. Odpowiednie techniki terapii pozwolą nam nauczyć się asertywności, a co za tym idzie, być osobami zadowolonymi z życia i szanowanymi przez otoczenie. By nabyć lub lepiej rozwijać umiejętność asertywności można również korzystać z możliwości udziału w tzw. treningu asertywności.  W internecie lub księgarniach jest dostęp również do literatury, poradników, które pomogą nam stać się bardziej asertywnymi. 
 

Jak rozwijać asertywność na co dzień? Po pierwsze warto przeanalizować, co sprawia, że mamy trudności w wyrażaniu swoich potrzeb. Czy jest to może przyczyna w wychowaniu i dzieciństwie, np. w wyniku tego, że byliśmy karani za wyrażanie swoich emocji? A może byliśmy uczeni, że myśląc o sobie jesteśmy egoistami i nie będziemy mieć w ten sposób przyjaciół? Jeśli byliśmy uczeni, że powinniśmy się dostosowywać do innych, to nasze potrzeby zostaną niezauważone i nieuszanowane. Z kolei, jeśli byliśmy uczeni, że bycie asertywnym to bycie egoistą, również będzie nam trudno zmienić to myślenie.

 

Rozwijanie asertywności u dorosłych

Owszem, trudno być asertywnym dorosłym, jeśli w dzieciństwie było się uczonym postawy uległej i posłusznej. Postawa asertywna wymaga treningu, jednak można nad nią pracować i odpowiednio ją rozwijać. 

Jak można rozwijać postawę asertywną ?

• jeśli coś budzi twój wewnętrzny sprzeciw, źle czujesz się z tym, co oczekują od ciebie inni, lub jeśli nie masz ochoty czegoś zrobić - zakomunikuj to jasno

• nie bój się sprzeciwu lub krytyki innych, nawet jeśli czujesz presję,

• nie pozwalaj na to, by druga osoba wpędzała Cię w poczucie winy; życie w zgodzie ze sobą nie jest postawą złą czy egoistyczną,

• naucz się prosto i jasno komunikować swoje potrzeby oraz oczekiwania,

• przykłady asertywności to też szacunek wobec zdania i opinii innych,

• rób to, co powiedziałeś, że zrobisz, nie rzucaj słów na wiatr- jeśli np.: ktoś powtarza wobec ciebie pewne zachowanie, a ty wcześniej mu powiedziałeś, że kolejna taka sytuacja skończy się w pewien sposób - zrób to. Tylko w ten sposób zyskasz wiarygodność,

• doceniaj siebie, naucz się pewności siebie, ciesz się ze swoich osiągnięć i sukcesów,

• naucz się przyjmować krytykę, z porażek wyciągaj lekcje,

• naucz się przyjmować pochwały i komplementy.

Rozwijanie asertywności u dzieci

Asertywne dziecko to asertywny dorosły, a człowiek asertywny to człowiek szczęśliwy, zadowolony z życia, szanowany w swoim otoczeniu. Jak więc kształtować u dziecka asertywność i jak ją rozwijać?

• pozwalaj dziecku podejmować samodzielne decyzje- jeśli dziecko nie chce uczęszczać na lekcje angielskiego, a zamiast tego woli lekcje tańca - pozwól mu na to. Niech to będzie jego decyzja,
   

• dawaj dziecku wybór - może zamiast owsianki dziecko woli zjeść dziś jajecznicę? Daj dziecku wybór w codziennych sytuacjach, nawet jeśli chodzi o drobne sprawy,
   

• pozwól na popełnianie błędów - z błędów można wyciągnąć wiele lekcji, dzięki porażkom możemy się dużo nauczyć. Bez prawa do popełniania błędów dziecko nigdy nie będzie umiało samo zdecydować, a co za tym idzie ponosić konsekwencji swoich decyzji,
   

• respektuj, jeśli dziecko mówi “nie”- nie namawiaj, nie zmuszaj jeśli dziecko nie chce czegoś zrobić. W ten sposób pokażesz mu, że jego potrzeby są tak samo ważne i trzeba się z nimi liczyć,
   

• zachęcaj dziecko do szczerej rozmowy - nie lekceważ ani nie wyśmiewaj jego uczuć czy emocji. Odpowiadaj jeśli pyta, nawet jeśli odpowiedź może wydawać ci się krępująca. Nie ma tematów tabu, dziecko ma prawo chcieć wiedzieć, a ty powinieneś mu tych informacji udzielić. Zrozumienie, szczera rozmowa budują zaufanie,
   

• zachęcaj dziecko do dyskusji - to bardzo ważne jeśli dziecko uczy się wyrażać swoje zdanie, uczy się rozpoznawać i nazywać emocje. Nie we wszystkim musi mieć takie samo zdanie jak ty, ma do tego prawo,
   

• ucz przyjmować pochwały, ale też krytykę - jeśli dziecko włożyło w coś wiele wysiłku i dzięki temu osiągnęło sukces - pochwal go za to i naucz go przyjmować pochwały. Z kolei jeśli popełniło błąd, naucz go, że może ono z niego wyciągnąć cenną lekcję na przyszłość,
   

• szanuj jego uczucia i granice - jeśli dziecko nie ma ochoty na przytulanie się do innych, albo po prostu w tym dniu nie chce “dać buzi” babci, nie namawiaj go do tego. Jego emocje i uczucia się ważne.
  
   

Asertywność a krytyka

Asertywność to umiejętność wyrażania krytyki w sposób szanujący uczucia innych osób. Krytyka taka powinna być wyrażona konstruktywnie, bez obrażania drugiej osoby, ani bez wyśmiewania jej. Z drugiej strony asertywność to też umiejętność przyjmowania zarówno krytyki, jak i pochwał. Jeśli włożyliśmy w coś dużo pracy, lub osiągnęliśmy jakiś sukces, musimy umieć docenić go, a więc też przyjąć pochwałę.

Jeśli z kolei popełniliśmy jakiś błąd i ktoś konstruktywnie nas skrytykuje, nie możemy się obrażać, a porażkę powinniśmy przekuć w lekcję na przyszłość.  Czasem zdarza się, że bezpodstawną krytyką nie powinniśmy się przejmować. Jeśli ktoś wyśmieje nasze zdanie na jakiś temat, powinniśmy umieć je obronić. Jeśli z kolei komuś nie podoba się sposób naszego ubioru, a dla nas jest on odpowiedni, również nie powinniśmy nad tym rozmyślać. Mamy prawo być sobą, a postawa asertywna i tak będzie ceniona przez odpowiednich dla nas ludzi.  Osoba asertywna ma świadomość siebie, swoich słabych i mocnych stron, nie przejmuje się chwilowymi potknięciami czy małymi błędami. Przeciwnie, pozwala sobie na nie i wyciąga z nich cenną lekcję na przyszłość. 

Literatura
 

Król-Fijewska M., Stanowczo, łagodnie, bez lęku, „W.A.B.”, Warszawa 2007, ISBN 978-83-7414-157-4.
Pogorzelski W., Od asertywności do dojrzałości. Inspiracja optymalnym, Wyd. Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 1999, ISBN 83-7230-017-8.