Zaburzenia więzi

Czym są zaburzenia więzi?

Termin "zaburzenia więzi" inaczej RAD (reactive attachment disorder) oznacza reaktywne zaburzenie przywiązania. Odnosi się do problemów w nawiązywaniu, utrzymywaniu i rozwijaniu zdrowych relacji interpersonalnych. Może to obejmować trudności w tworzeniu bliskich relacji z innymi ludźmi, w komunikowaniu się, rozumieniu emocji i potrzeb innych osób oraz w radzeniu sobie z konfliktami w relacjach.

Zaburzenia więzi mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie psychiczne i emocjonalne, prowadzić do uczucia samotności, niskiej samooceny, depresji i innych problemów emocjonalnych.
 

Jakie są formy zaburzeń przywiązania, jak zespół zaburzenia więzi wpływa na zachowania dziecka i dorosłych oraz czym są zaburzenia selektywności przywiązania; odpowiemy na wszystkie te pytania w niniejszej publikacji.

Ponadto przyjrzymy się temu jak wygląda terapia zaburzeń więzi i jakie zachowania opiekunów mają ścisły związek z zaburzeniem przywiązania u dzieci.

Jak powstają zaburzenia więzi?

Aby mózg nowo narodzonego dziecka mógł rozwijać się w sposób prawidłowy, oprócz zaspokojenia podstawowych potrzeb fizjologicznych, konieczny jest dla niego bliski kontakt emocjonalny ze swoim opiekunem.

Jeśli opiekun noworodka zapewnia mu bliskość, dostępność emocjonalną oraz daje mu wystarczającą ilość poczucia bezpieczeństwa, potrzeby dziecka zaspokajane są adekwatnie do jego oczekiwań i dzięki temu w jego przestrzeni psychicznej wytwarza się więź z opiekunem.

Więź ta wpływa na wszystkie jego późniejsze relacje, a rozwój psychiczny i fizyczny dziecka przebiega prawidłowo. Jeśli jednak we wczesnym dzieciństwie, a szczególnie przez pierwsze 3 lata życia dziecko nie doświadcza miłości, troski i bezpieczeństwa, może rozwinąć się u niego RAD (czyli reaktywne zaburzenie przywiązania).
 

Dzieci doświadczające emocjonalnego zaniedbania ze strony opiekunów często nie wykształcają ufnej więzi i przywiązania, a to rzutuje na wszelkie ich relacje.RAD nie jest jedynie charakterystyczne dla dzieci i młodzieży, bowiem odciska swoje piętno także w dorosłym życiu i przejawia się przede wszystkim w izolacji społecznej i nieufności, dotyka problemu tożsamości, a także powoduje brak empatii i problemy emocjonalne.

 

Przyczyny powstawania zaburzenia przywiązania?

Zespół zaburzenia więzi może mieć różnorodne przyczyny i często wynika ze złożonych interakcji między czynnikami biologicznymi, psychologicznymi, społecznymi i środowiskowymi. Nie każde dziecko doświadczające emocjonalnego zaniedbania w dzieciństwie rozwinie u siebie zaburzenie przywiązania.

Poniżej znajduje się kilka kluczowych czynników, które mogą przyczynić się do powstawania zaburzeń więzi:

• doświadczenia wczesnego dzieciństwa: jak opisane zostało powyżej traumatyczne lub negatywne doświadczenia w dzieciństwie, takie jak zaniedbanie, przemoc, utrata bliskiej osoby lub separacja od opiekunów to główny czynnik wykształcenia się zaburzeń więzi. Wczesne doświadczenia dziecka jak braki w opiece i emocjonalnym wsparciu mogą prowadzić do trudności w budowaniu zaufania i wyrażaniu uczuć,
   

• stres i trudności życiowe: długotrwały stres, traumy lub trudności życiowe mogą wpłynąć na zdolność osoby do nawiązywania i utrzymywania relacji. Ciężkie doświadczenia mogą prowadzić do izolacji społecznej i trudności w wyrażaniu emocji,
   

• modelowanie zachowań: osoby uczą się zachowań interpersonalnych na podstawie obserwacji i interakcji z innymi ludźmi w swoim otoczeniu. Jeśli w otoczeniu brakuje zdrowych wzorców relacyjnych, dana osoba może przejąć negatywne wzorce, które wpłyną na jej zdolność do nawiązywania zdrowych relacji,
   

• czynniki genetyczne i biologiczne: istnieje pewien stopień wpływu genetyki na zachowanie interpersonalne. Osoby z historią zaburzeń zdrowia psychicznego w rodzinie mogą być bardziej podatne na problemy w nawiązywaniu relacji,
   

• brak umiejętności społecznych: osoby, które nie rozwijały umiejętności komunikacyjnych i społecznych, mogą mieć trudności w interpretowaniu sygnałów społecznych, wyrażaniu uczuć i rozwiązywaniu konfliktów, co może wpłynąć na zdrowe relacje.

Jakie są objawy zaburzeń więzi?

Objawy zaburzeń więzi mogą być różnorodne i zależą od konkretnego typu zaburzenia oraz indywidualnych cech jednostki. Dodatkowo nie każdy z wymienionych objawów musi występować u każdej osoby z zaburzeniem przywiązania, a symptomy te mogą mieć różny stopień nasilenia.

Zaburzenia więzi objawy to przede wszystkim:

• trudności w nawiązywaniu relacji: trudności w nawiązywaniu relacji interpersonalnych, unikanie nowych kontaktów, unikanie kontaktu wzrokowego,  nieśmiałość lub niechęć do otwierania się na innych,

• trudności w wyrażaniu emocji: trudności dotyczące wyrażania uczuć w sposób otwarty i adekwatny. Ukrywanie emocji lub wyrażanie ich w sposób wyolbrzymiony lub nieadekwatny do sytuacji,
   

• problemy w komunikacji: trudności w komunikowaniu się z innymi, niezdolność do wyrażenia swoich myśli, potrzeb lub emocji w sposób jasny i zrozumiały dla innych,
   

• unikanie bliskości emocjonalnej: unikanie bliskości z innymi, lęk przed odrzuceniem lub zranieniem, dystans emocjonalny,
   

• lęk przed zaufaniem: problemy z zaufaniem, podejrzliwość wobec intencji innych osób, obawa przed zranieniem,
   

• niskie poczucie własnej wartości: zespół zaburzenia więzi objawy to również niska samoocena, brak pewności siebie w relacjach społecznych,
   

• trudności w utrzymywaniu relacji: trudności dotyczące relacji czy bliskich znajomości,
   

• chroniczne uczucie samotności: osoby cierpiące na zaburzenia więzi mogą odczuwać silne uczucie samotności, nawet jeśli otaczają ich ludzie,
   

• trudności w rozwiązywaniu konfliktów: pojawią się często problemy w radzeniu sobie z konfliktami  w relacjach. Może występować postawa unikająca konfrontacji lub reagowanie w sposób nadmiernie agresywny.

Zaburzenia więzi u dzieci

Wczesne interakcje mają ogromne znaczenie dla prawidłowego rozwoju emocjonalnego, społecznego i psychologicznego dziecka. Jeśli dziecko tworzy więź z opiekunem, jego rozwój będzie przebiegał w sposób zdrowy i prawidłowy.

Reaktywne zaburzenia przywiązania w dzieciństwie oraz zaburzenia selektywności przywiązania w dzieciństwie to dwie różne formy zaburzeń przywiązania związane z więzami emocjonalnymi i relacjami między dzieckiem a opiekunami. 

Reaktywne zaburzenia przywiązania w dzieciństwie

Reaktywne zaburzenia przywiązania w dzieciństwie to termin używany do opisania trudności w nawiązywaniu zdrowych więzi emocjonalnych, występujących u dzieci, które doświadczyły traumy lub poważnych zaniedbań we wczesnym dzieciństwie.

Dzieci z reaktywnymi zaburzeniami przywiązania mogą wykazywać niezdolność do wytworzenia bezpiecznych  więzi z opiekunami. Mogą być nadmiernie podejrzliwe, unikać bliskości lub wykazywać ekstremalne wahania w zachowaniu emocjonalnym. W skrajnych przypadkach, dzieci te mogą również wykazywać nadmierną więź z nieznajomymi lub wykazywać problemy w regulacji emocji.

Zaburzenia selektywności przywiązania w dzieciństwie

 

Zaburzenia selektywności przywiązania w dzieciństwie odnoszą się do sytuacji, w których dziecko wykazuje nadmierne przywiązanie lub silne preferencje w stosunku do jednej osoby, zazwyczaj opiekuna. Dziecko z takim zaburzeniem może być wyjątkowo niechętne lub oporne w nawiązywaniu więzi z innymi osobami poza tą jedną ważną postacią. To może prowadzić do trudności w socjalizacji i interakcjach społecznych z rówieśnikami oraz innymi osobami.

Oba te zagadnienia dotyczą trudności w nawiązywaniu zdrowych i zrównoważonych relacji emocjonalnych w dzieciństwie, ale różnią się swoim charakterem i źródłami.

Reaktywne zaburzenia przywiązania często wynikają z traumatycznych doświadczeń lub zaniedbań, podczas gdy zaburzenia selektywności przywiązania skupiają się na nadmiernym przywiązaniu do jednej osoby lub problemach w nawiązywaniu więzi z innymi.

Zaburzenia więzi u dorosłych

Zaburzenia więzi u dorosłych, podobnie jak u dzieci, mogą wpływać na zdolność do nawiązywania, utrzymywania i rozwijania zdrowych relacji społecznych i interpersonalnych.
 

Osoby dorosłe z RAD mogą unikać bliskości emocjonalnej i intymności ze względu na lęk przed odrzuceniem lub zranieniem. Mają trudności w otwieraniu się na innych, ograniczają swoje kontakty społeczne.
 

Dorośli z reaktywnym zaburzeniem więzi mogą przejawiać silne emocje i trudności w regulacji nastroju w relacjach. Mogą być nadmiernie związani emocjonalnie z innymi, wykazywać nadreaktywność emocjonalną lub trudności w zaufaniu.
 

Dorośli, którzy przeżyli traumę w przeszłości, mogą mieć trudności w budowaniu zaufania do innych ludzi i otwieraniu się na nowe znajomości i relacje. Mogą wykazywać nadmierną podejrzliwość czy trudności w wyrażaniu uczuć.
 

Osoby z zaburzeniami przywiązania mogą wchodzić w trudne, toksyczne relacje, w których występują nadużycia emocjonalne lub fizyczne. Mimo, że zdają sobie sprawę z ich destrukcyjnego charakteru to nie umieją z nich wyjść, lub nawet jeśli im się to uda, mają tendencję do ponownego wchodzenia w podobne relacje.

Jak i gdzie diagnozować zaburzenia przywiązania?

Diagnozowanie zaburzeń przywiązania, zwłaszcza u dzieci, jest procesem złożonym i wymagającym współpracy różnych specjalistów z dziedziny zdrowia psychicznego oraz opieki społecznej. Wczesne rozpoznanie i interwencja są kluczowe, aby zapewnić dziecku odpowiednie wsparcie i terapię. Diagnoza obejmuje ocenę psychologiczną, obserwacje, wywiady oraz ewentualne badania psychologiczne.

Jeśli masz podejrzenia, że twoje dziecko ma problemy z przywiązaniem, warto rozpocząć od wizyty u pediatry lub lekarza pierwszego kontaktu. Lekarz może wykluczyć ewentualne problemy zdrowotne, które mogą wpływać na zachowanie i funkcjonowanie dziecka.
 

Warto również skonsultować swoje obawy z psychoterapeutą lub psychologiem dzieci i młodzieży. Mogą oni przeprowadzić ocenę psychologiczną dziecka, która obejmuje rozmowy z dzieckiem, ocenę jego zachowania i obserwację interakcji z opiekunami.
 

W przypadku dzieci w wieku szkolnym, nauczyciele i inni specjaliści mogą dostarczyć ważnych informacji na temat zachowania dziecka w szkole lub innych środowiskach.

Jeśli podejrzewasz, że jako dorosły cierpisz na zaburzenia przywiązania, skontaktuj się z psychologiem. Specjalista po dokładnym wywiadzie i postawieniu diagnozy dobierze odpowiedni sposób leczenia w formie właściwie dopasowanej psychoterapii online. 

Zaburzenia więzi - leczenie i terapia
 

Zastanawiasz się jak wygląda na zaburzenia więzi leczenie? Leczenie i terapia zaburzeń więzi zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta i rodzaju jego zaburzenia.
 

Zaburzenia więzi  terapia ma na celu poprawę zdolności do nawiązywania i utrzymywania zdrowych relacji interpersonalnych, radzenia sobie z trudnościami emocjonalnymi oraz rozwijaniu umiejętności komunikacyjnych. Dokładna forma terapii zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta i oceny psychologa.
 

Najczęściej wykorzystywaną i najbardziej skuteczną formą leczenia w przypadku zaburzeń więzi jest właśnie psychoterapia. W niektórych przypadkach, gdy zaburzenia więzi są związane z innymi problemami zdrowia psychicznego, lekarz psychiatra może zdecydować o zastosowaniu farmakoterapii w celu łagodzenia objawów depresji, lęku czy innych zaburzeń towarzyszących. Natomiast psychoterapeuta po postawieniu diagnozy może zasygnalizować konieczność odbycia wizyty u lekarza psychiatry.

Psychoterapia - sposób na leczenie zaburzeń przywiązania

Na zaburzenia więzi leczenie najczęściej przebiega w formie psychoterapii. Psychoterapia ma na celu pomóc osobom cierpiącym na zaburzenia więzi w zrozumieniu źródeł swoich trudności, rozwijaniu zdrowych umiejętności komunikacyjnych, poprawie samoświadomości oraz budowaniu zdrowszych relacji interpersonalnych.

Najczęściej wykorzystywaną formą terapii jest terapia behawioralno-poznawcza. Podejście to skupia się na identyfikacji negatywnych myśli, przekonań i zachowań, które wpływają na relacje i przywiązanie. Terapeuci pracują z pacjentem nad zmianą tych myśli i zachowań, aby poprawić jakość relacji i zwiększyć poczucie bezpieczeństwa.
 

Terapeuta może również zastosować terapię interpersonalną. Koncentruje się ona na rozumieniu wzorców interakcji społecznych i ich wpływie na przywiązanie. Pomaga osobom nabyć umiejętności komunikacyjne, radzić sobie z konfliktami i budować zdrowe oraz bliskie relacje społeczne.
 

Z kolei terapia psychodynamiczna skupia się na odkrywaniu ukrytych motywów i konfliktów emocjonalnych, które mogą wpływać na zdolność do tworzenia zdrowych więzi. Pomaga pacjentom zrozumieć, jakie wzorce zachowań wynikają z ich przeszłości.
 

W przypadkach, gdy trudności w przywiązaniu wynikają z doświadczeń traumatycznych, psychoterapeuta może stosować terapię ukierunkowaną na traumę, przykładowo terapię EMDR lub Brainspotting.  Terapia traumy może pomóc w przetwarzaniu tych doświadczeń i rozwijaniu zdrowych wzorców przywiązania.

ZAREZERWUJ WIZYTĘ
 

Literatura

Cassidy, J., & Shaver, P. R. (Eds.). (2008). Handbook of Attachment: Theory, Research, and Clinical Applications. Guilford Press.

Cypryańska, M. (2003). Przywiązanie a rozwój dziecka. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Jarymowicz, M., & Rafaelsen, T. (Red.). (2006). Przywiązanie i jego naruszenia. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Matczak, A., & Sęk, H. (2005). Przywiązanie do drugiego człowieka. Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Pawlak, M., & Fiałkowska, M. (Red.). (2011). Przywiązanie w życiu człowieka. Wydawnictwo Naukowe Scholar.