Wpływ bezrobocia na jakość życia

Bardzo dobrze zdajemy sobie sprawę z tego czym jest bezrobocie i jakie niesie konsekwencje finansowe dla naszego budżetu domowego.

Jednak oprócz tych finansowych aspektów bezrobocia możemy mieć do czynienia z jego psychologicznymi skutkami.

Jak poradzić sobie z niskim poczuciem własnej wartości, słabą motywacją do działań i zdobyć się na optymizm w trudnej życiowej sytuacji jaką jest bezrobocie? 
 

Bezrobocie a zdrowie psychiczne

Kim jest bezrobotny? Bezrobotny jest osobą, która nie ma pracy, ale chce ją podjąć i aktywnie jej szuka. Bezrobocie to zjawisko, które wywołuje szereg negatywnych skutków, zarówno u bezrobotnego i jego najbliższego otoczenia, ale i dla społeczeństwa jako ogółu. Praca bowiem wpływa na wiele aspektów w życiu każdego człowieka, a utrata pracy w wyniku efektu domina oddziałuje na wiele obszarów życia. Oprócz oczywistych kwestii finansowych wpływa również na zdrowie i równowagę psychiczną, a także stosunki społeczne. Pojawienie się więc bezrobocia, lub sytuacja, w której przekształci się ono w stan długotrwały, prowadzi do poważnych zmian w życiu. Psychologiczne aspekty bezrobocia mogą być bardzo szerokie, a osoby bezrobotne będą przeżywały ten czas na swój indywidualny sposób. Niemniej jednak brak zatrudnienia zawsze oddziałuje na wiele obszarów życia i często prowadzić może do poważnych konsekwencji.

Jeśli bezrobocie dotyka osoby młode, które dopiero wkraczają na rynek pracy, może prowadzić ono do braku zdobycia umiejętności społecznych, do braku rozwinięcia samooceny, a przez to, że nie zarabiają na swoje własne potrzeby, nie uczą się również oszczędzania i inwestowania w przyszłość.

 

Skutki długotrwałego bezrobocia

Chwilowe, tymczasowe bezrobocie prawdopodobnie nie wpłynie na jakość życia i na jego zmianę. Utrata pracy może przecież wiązać się z nowym początkiem, znalezieniem lepszego zatrudnienia, rozpoczęciem nowego rozdziału w życiu. Jednak jeśli bezrobocie przeciąga się w czasie, wywołać może szereg negatywnych konsekwencji. Długotrwale bezrobotni są dużo mniej atrakcyjni na rynku pracy. Im dłużej nie pracują, tym ciężej będzie im znaleźć nową pracę. “Wypadają” oni z rynku pracy, nie nadążają za zmianami. Często czują się wyobcowani i bezradni. Boją się kolejnej porażki, zaczynają unikać w ogóle możliwości ponoszenia porażek.
 

Indywidualne skutki bezrobocia są bardzo różne, ale wielu bezrobotnych doświadcza wspólnych następstw długotrwałego braku zatrudnienia. 

Jakie są skutki długotrwałego bezrobocia i jaki ma ono wpływ na jakość życia? 

• u długotrwale bezrobotnych pojawia się wyobcowanie i niska samoocena. Czują się gorsi od innych, nie mają ochoty podejmować działań mających na celu znalezienie pracy,
   

• rozczarowanie, frustracja- to uczucia, które często towarzyszą długotrwale bezrobotnym i które często prowadzą do apatii i bierności,
   

• osoby bezrobotne długotrwale mogą mieć tendencję do nadużywania alkoholu, stosowania używek,
   

• brak zatrudnienia przez dłuższy okres powoduje długotrwały stres, zdarzać się mogą również napady lęku czy objawy psychosomatyczne,
   

• osoby dotknięte przedłużającym się bezrobociem są dużo bardziej niż osoby pracujące narażone na depresję i obniżenie nastroju,
   

• pojawiać się mogą fatalistyczne, pesymistyczne myśli, w skrajnych przypadkach również myśli samobójcze,
   

• brak zatrudnienia dezorganizuje również rytm życia. Dzień takiej osoby staje się dniem bez celu, bez planu, często traci poczucie czasu,
   

• osoby takie nie są atrakcyjne dla potencjalnego pracodawcy, postrzegane są jako niechętne do pracy czy niezaradne,
   

• kluczową kwestią w przypadku długotrwale bezrobotnych jest dramatyczne pogorszenie się sytuacji materialnej. Wpływa to na podstawowe funkcjonowanie, opłacenie rachunków czy wyżywienia. Sytuacja jest jeszcze gorsza, gdy osoba taka nie ma prawa do zasiłku,
   

• zauważalny jest wpływ bezrobocia na rodzinę; zarówno jej funkcjonowanie pod względem materialnym, ale i emocjonalnym. Psychologiczne aspekty bezrobocia wpływają nie tylko na samego bezrobotnego, ale również na całe jego otoczenie. Wpływ bezrobocia na rodzinę uwidacznia się w rozpadach małżeństw, niewypłacalnością całego gospodarstwa domowego czy pogorszeniem relacji z dziećmi, 
   

• bezrobocie długookresowe wpływa wreszcie na całe społeczeństwo- rozwija się szara strefa, pogłębia się deficyt państwa, zwiększają się wydatki związane z wypłatą świadczeń dla bezrobotnych i utrzymywaniem programów wsparcia czy programów aktywizujących,
   

• długotrwałe bezrobocie w pewnym środowisku może skutkować pojawieniem się wielu patologii, wzrostem przestępczości, a to również zaburza działania państwa
  i negatywnie wpływa na całe społeczeństwo.

Bezrobocie długookresowe nie jest więc jedynie trudną sytuacją dla osoby, która się w nim znalazła. Wpływa ono zarówno na jej najbliższe otoczenie, ale również skutki długotrwałego bezrobocia oddziałują też na całe społeczeństwo.

Depresja bezrobotnego

Psychologiczne aspekty bezrobocia są indywidualne dla każdego, kto znalazł się w takiej sytuacji. Jednak w  przypadku przedłużania się bezrobocia może pojawić się nawet tzw.: depresja bezrobotnego. Wcześniejsze szybkie tempo życia i związane z nim aktywności nagle się zmieniają, co dla wielu osób może oznaczać stagnację, zniechęcenie i permanentne obniżenie nastroju.

Cechy depresji z powodu bezrobocia:
 

• stałe uczucie frustracji, strachu i rozczarowania to poważne negatywne skutki bezrobocia,

• utrata wiary w poprawę sytuacji, a wręcz zakładanie jej pogorszenia się oraz długotrwały stres,

• depresja na bezrobociu to brak wiary w siebie, niska samoocena, poczucie bezużyteczności, 

• apatia, zaniechanie działań mających na celu znalezienie pracy,

• poczucie niesprawiedliwości, złości, rozdrażnienie, lub przedłużający się smutek,

• zaburzenia odżywiania; brak apetytu lub nadmierne objadanie się,

• zaburzenia snu; osoba cierpiąca na depresję bezrobotnego nie może spać lub wręcz przeciwnie; mogłaby spać całe dnie,

• nadużywanie alkoholu lub substancji psychoaktywnych,

• ataki paniki, lęku, a w skrajnych przypadkach nawet myśli samobójcze,

• chroniczne zmęczenie, 

• brak sensu i celu życia,

• utrata radości życia, wycofanie się z kontaktów towarzyskich, unikanie ludzi.
   

Sposoby radzenia sobie z depresją bezrobotnego
 

By znaleźć nową, ciekawą pracę, trzeba wykazać się pewnymi cechami atrakcyjnymi dla potencjalnego pracodawcy. Nie będzie to możliwe jeśli będziemy cierpieć na zaburzenia psychiczne, a do takich zalicza się depresja bezrobotnego. Okres rozdrażnienia czy smutku z powodu utraty pracy jest normalny dla takiej sytuacji, jednak jeśli pojawiają się u nas symptomy depresji, należy niezwłocznie skorzystać z pomocy specjalisty. 

Jak radzić sobie ze skutkami bezrobocia i nie dopuścić do rozwoju depresji bezrobotnego?

• najważniejszym czynnikiem jest pomoc psychologa i wsparcie specjalistyczne. Terapeuta pomoże nam przepracować tę sytuację, co zaowocuje szerszym spojrzeniem na problem, ustosunkowaniem się do niego i podjęciem kroków mających na celu wyjście z tego problemu,
   

• warto jest dzielić się swoimi doświadczeniami z osobami w podobnej sytuacji albo z kimś, kto kiedyś przez to przeszedł,
   

• ważne jest wyrażanie swoich emocji i uczuć, oraz opisywanie swoim bliskim tego jak oddziałuje na nas sytuacja długotrwałego bezrobocia,
   

• bardzo istotne jest również korzystanie z programów aktywizujących czy uczestniczenia w grupach wsparcia dla długotrwale bezrobotnych,
   

• wyznaczyć sobie cele i oczekiwania. Dzięki nim łatwiej będzie nam dostrzegać sens życia, będziemy mieć siłę rozpoczynania nowego dnia. Tutaj sprawdzić się może idea małych kroków, które to nie będą nas zbyt mocno przytłaczać, a których spełnienie będzie nas mobilizowało i motywowało do osiągania dalszych założeń,
   

• dobry wpływ na ma codzienna rutyna dnia, ale też aktywność fizyczna.

Wyjście z depresji na ogół nie jest łatwe, warto pomyśleć nad wizytą u psychologa, który pomoże nam przejść przez ten trudny dla nas okres. Obniżony nastrój związany z bezrobociem może mieć wiele twarzy, a indywidualne skutki bezrobocia będą inne dla każdego. Najważniejsze, to w porę dostrzegać niepokojące symptomy tak, by nie dopuścić do pojawienie się i rozwoju depresji bezrobotnego. Jeśli jednak do tego dojdzie nie bójmy się szukać wsparcia i pomocy psychologa, psychoterapeuty. Odpowiednio dobrana terapia psychologiczna pomoże nam wyjść z depresji, a w rezultacie znaleźć odpowiednią pracę. To z kolei będzie można traktować jako cenną lekcję i z optymizmem patrzeć na nowy rozdział życia. 

Literatura
 

Pałasz, L. (2002). Rozmiary bezrobocia w Polsce i jego negatywne następstwa. Acta Scientiarum Polonorum. Oeconomia, 1(1), 13-21.

Kostrzewski, S. Z. Y. M. O. N., & Worach-Kardas, H. A. L. I. N. A. (2008). Zdrowotne i społeczno-ekonomiczne aspekty długotrwałego bezrobocia w środowisku wielkomiejskim. Probl. Hig. Epidemiol, 9, 504-510.