Syndrom oszusta - dlaczego uważasz, że jesteś niewystarczający?

Czym jest syndrom oszusta i dlaczego daje to poczucie intelektualnej fałszywości ?

Jak uwierzyć w siebie i zdudować poczucie właśnej wartości ?

Dowiedz się więcej o syndromie oszusta i jego wpływie na niskie poczucie własnej wartości. 
 

Czym jest syndrom oszusta?

Zdarza się, że osoby, które osiągnęły sukces w swoim życiu, negują swoje osiągnięcia, twierdzą, że nie zasługują na to co osiągnęły. Uważają, że osiągnięcia są dziełem przypadku, łutu szczęścia czy po prostu jakiegoś zbiegu okoliczności. Osoby z syndromem oszusta żyją w poczuciu intelektualnej fałszywości.

Co więcej, odczuwają one lęk, że będą postrzegane jako oszust, choć rzeczywiście to co osiągnęły, to efekt ciężkiej pracy i kompetencji. Syndrom oszusta, bo o nim mowa, to zjawisko psychologiczne w którym osoba ma poczucie niekompetencji, przejawia się też w braku wiary w samego siebie i we własne osiągnięcia.


Przyjrzyjmy się więc, czym dokładnie jest syndrom oszusta, jakie są objawy syndromu oszusta oraz jak wygląda terapia syndromu oszusta. Jak już wyżej wspomnieliśmy, syndrom oszusta (ang. impostor syndrome) to zjawisko psychologiczne i stan emocjonalny w którym jednostka uważa, że to co osiągnęła w życiu zawodowym lub naukowym to wynik jej rzekomego oszustwa.

 

Zespół oszusta często występuje u ludzi, którzy dużo osiągnęli w swojej karierze zawodowej lub w życiu osobistym jak np. przedsiębiorcy, artyści, celebryci. Co więcej, uważają oni, że to inne osoby w ich otoczeniu są bardziej kompetentne i to właśnie one bardziej zasługują na ten sukces. Syndrom oszusta przyczynia się niestety do wypalenia zawodowego oraz do przewlekłego stresu, wiąże się z niską samooceną i brakiem wiary w siebie.
 

Syndrom oszusta (syndrom oszustki), może wpływać na różne aspekty życia, takie jak praca, nauka, życie osobiste czy relacje z innymi ludźmi. Osoby z syndromem oszusta często mają trudności w podejmowaniu decyzji, unikają ryzyka i wyzwań, a także doświadczają silnego stresu, lęku oraz cierpią na depresję.
 

Syndrom oszusta to nie jest choroba psychiczna, ale może prowadzić do znacznego osłabienia zdrowia psychicznego i emocjonalnego. Może również utrudniać rozwój zawodowy i osobisty, a także prowadzić do utraty motywacji i satysfakcji z życia.
 

Charakterystyczne cechy syndromu oszusta

Jak już zostało wyżej wspomniane, syndrom oszusta (impostor syndrome) to zjawisko psychologiczne powodujące głównie negowanie swoich własnych osiągnięć oraz poczucie oszustwa w dojściu do swojego sukcesu. Poniżej znajdują się główne cechy syndromu oszusta. Oczywiście nie każdy, kto na niego cierpi, przejawia wszystkie te objawy, ponadto. mogą się one różnić w zależności od osoby.

Czym wyróżnia się syndrom oszusta, jakie są główne objawy syndromu oszusta?

• poczucie winy, lęku, wstydu, niepokoju - osoby cierpiące na syndrom oszusta często odczuwają niepokój wewnętrzny, a co ciekawe nawet wstyd z powodu swoich osiągnięć,
   

• syndrom oszusta wiąże się z niską samooceną, brakiem wiary w siebie, w swoje kwalifikacje i umiejętności - osoby z syndromem oszusta uważają, że nie zasługują na to, co osiągnęły, nie wierzą w siebie, cechuje ich poczucie niekompetencji,
   

• porównywanie się z innymi oraz przekonanie, że to inni bardziej zasługują na sukces niż oni, samokrytyka,
   

• ciągłe uczucie niepewności i wątpliwości przy podejmowaniu decyzji - osoby z syndromem oszusta często zastanawiają się, czy decyzje, które podejmują, są odpowiednie oraz czy wybrana przez nich droga jest właściwa,
   

• traktowanie innych łagodniej, docenianie ich umiejętności i kwalifikacji bardziej niż swoich,
   

• poczucie oszustwa - osoby cierpiące na syndrom oszusta często są przekonane, że ich osiągnięcia to efekt szczęścia, manipulacji, czynników zewnętrznych, łatwości zadania itp, a nie ich umiejętności i kompetencji,
   

• perfekcjonizm - ludzie z syndromem oszusta nigdy nie są zadowolone ze swojej pracy, mają zbyt wysokie standardy, wręcz niemożliwe do spełnienia,
   

• unikanie nowych wyzwań - przez obawę przed krytyką lub rzekomym oszustwem, osoby z syndromem oszusta unikają podejmowania w ogóle wyzwań i jakiegokolwiek ryzyka,
   

• koncentracja na porażkach - osoby cierpiące na zespół oszusta bardzo często rozmyślają o swoich błędach i porażkach, a ignorują pozytywne opinie na swój temat,
   

• potrzeba ciągłego potwierdzania swoich zasług u innych - mimo, że sami nie doceniają swoich osiągnięć, to chcą uznania oraz pochwał ze strony innych osób,
   

• nieumiejętność cieszenia się z sukcesów, brak odczuwania radości z uzyskiwanych wyników - ludzie cierpiący na zespół oszusta nie umieją cieszyć się z tego co osiągnęły, nie uznają swoich osiągnięć, co wpływa na brak satysfakcji z tego, co robią,
   

• samotność - osoby, które przejawiają cechy syndromu oszusta często są bardzo samotne, niezrozumiane przez otoczenie. Obawiają się zwierzenia ze swoich problemów bliskim osobom, nie chcą szukać pomocy u innych. 

Niestety syndrom oszusta może nieść ze sobą negatywne konsekwencje takie jak np:
 

• stres oraz lęk,

• problemy z motywacją,

• brak satysfakcji z osiągnięć zawodowych oraz ogólnie ze swojej pracy,

• trudności w relacjach z innymi ludźmi,

• występowanie szeregu problemów zdrowotnych, zarówno psychicznych, jak i ze strony ciała.

Kogo może dotyczyć syndrom oszusta?

Syndrom oszusta lub syndrom oszustki jest zjawiskiem powszechnym i występuje u ludzi o różnym poziomie osiągnięć i różnych zawodach, od studentów po profesjonalistów. Najczęściej cierpią na niego osoby, które osiągają sukcesy lub zdobywają pozytywne wyniki w jakiejś dziedzinie i które zaczynają wątpić w swoje umiejętności i zasługi.

 

Odczuwają lęk przed porażką, wstyd przed odkryciem rzekomego oszustwa, którego się dopuścili, ponadto przeceniają swoje błędy, niedoskonałości i nieumiejętności. Jednocześnie twierdzą, że to inni bardziej zasługują na sukces. Niestety często odczuwają zagrożenie krytyką innych osób, przez co unikają wyzwań, tracą motywację do działania, a co za tym idzie satysfakcję z życia.
 

Warto jednak zauważyć, że syndrom oszusta nie jest chorobą psychiczną, lecz raczej stanem emocjonalnym, który można przepracować z pomocą psychoterapeuty lub psychologa.
 

Psychoterapia a syndrom oszusta - pomóż sobie uwierzyć w siebie

Psychoterapia może być skuteczną metodą leczenia syndromu oszusta. Poprzez odkrycie, zrozumienie i przepracowanie przyczyn negatywnych przekonań i myśli, osoby cierpiące na syndrom oszusta mogą podnieść swoją samoocenę oraz zrozumieć, co wpływa na ich brak wiary w siebie. Co więcej, dzięki terapii można wzmocnić umiejętność radzenia sobie z niepowodzeniami, porażkami i krytyką. 

Jednym z nurtów psychoterapeutycznych, które może okazać się skuteczne jest terapia poznawczo-behawioralna. Polega ona na identyfikacji negatywnych myśli i przekonań, które kierują zachowaniem osoby z syndromem oszusta, oraz na szukaniu sposobów na zmianę tych przekonań na bardziej pozytywne. Terapia poznawczo-behawioralna może również pomóc w pokonywaniu lęku przed krytyką oraz w zwiększeniu pewności siebie i samoakceptacji.
 

Innym podejściem terapeutycznym, które może pomóc w leczeniu syndromu oszusta, jest terapia psychodynamiczna. Terapia psychodynamiczna skupia się na badaniu przyczyn syndromu oszusta w głębszych, emocjonalnych warstwach psychiki pacjenta. Pomaga ona w identyfikacji i przepracowaniu emocji związanych z przeżyciami z przeszłości, które mogą wpływać na pojawienie się syndromu oszusta.
 

Terapia grupowa również może okazać się pomocna w leczeniu syndromu oszusta, bowiem umożliwia ona spotykanie się z ludźmi, którzy mają podobne problemy i doświadczenia, daje możliwość wymiany doświadczeń i wsparcia.

W każdym przypadku, terapia zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta, a wybór odpowiedniego psychoterapeuty jest ważny w celu uzyskania skutecznej pomocy w leczeniu syndromu oszusta. Jeśli żyjesz w poczuciu intelektualnej fałszywości oraz masz wrażenie, że to właśnie ciebie dotyczy syndrom oszusta, zgłoś się do specjalisty.

 

Pamiętaj, że każdy czasem ma wątpliwości co do swojej wartości, ale nie może to definiować twojego życia zawodowego, naukowego, czy prywatnego. Odpowiednio dobrana terapia pozwoli Ci podnieść komfort życia i odzyskać jego jakość.
 

Literatura

Clance, P. R., & Imes, S. A. (2015). Zrozumieć syndrom oszusta. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Young, V. J. (2017). Syndrom oszusta: Jak walczyć z wewnętrznym krytykiem. Wydawnictwo Literackie.

Klimaszyk, B. (2018). Syndrom oszusta w organizacji. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Nowakowska, M. (2018). Syndrom oszusta w pracy. Wydawnictwo C.H. Beck.

Ogonowska-Słobodzian, M. (2019). Syndrom oszusta a rozwój kariery zawodowej. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.

Rutkowska, K. (2018). Człowiek w cieniu: Syndrom oszusta i perfekcjonizm wśród osób twórczych. Wydawnictwo Difin.