Rozwód rodziców a psychika dziecka

Rozwód to zawsze silnie stresujące przeżycie nie tylko dla dorosłych, ale przede wszystkim dla dzieci.

Niezależnie od wieku, dzieci zawsze przeżywają rozstanie rodziców, często nie umieją poradzić sobie z nową, trudną i niezrozumiałą dla nich sytuacją.

Jak więc rozwód rodziców wpływa na psychikę dziecka? O co warto zadbać podczas rozwodu, aby pomóc dziecku przetrwać ten ciężki czas oraz jak wspierać dziecko i pomóc mu w nowej rzeczywistości – tego wszystko dowiesz się z naszego artykułu.



 

Rozstanie rodziców, bez względu na wiek dziecka jest niewątpliwie obarczone ogromnym stresem i rozczarowaniem. Rozwód związany jest z traumatycznymi przeżyciami i doświadczeniem utraty jednego z rodziców.

Zmiany jakie niesie za sobą nowa sytuacja to przede wszystkim:
 

• brak jednego z opiekunów w dotychczasowym miejscu zamieszkania, 
• częste przemieszczanie się z jednego miejsca zamieszkania na drugie, w celu spotkania z mamą lub tatą. 
  
   

Wszystko to powoduje zaburzenie normalnego funkcjonowania psychicznego dziecka. Rozwód rodziców to przełomowy moment, który powoduje totalną dezorganizację dotychczasowego życia.

Negatywnymi skutkami rozwodu dla dziecka są:
 

• zmieniona jakość relacji między rodzicami, a dzieckiem,

• negatywna postawa wobec otoczenia,

• przejawy agresji wyrażana fizycznie,

• poczucie zagrożenia,

•  zaburzenia łaknienia, 

• zaburzenie poczucie bezpieczeństwa,

• poczucie odrzucenia,

• reagowanie płaczem

• zaburzenia psychiczne,

• i wiele innych.
   

Reakcje dzieci na rozwód rodziców

 

W związku z zaistniałą sytuacją pojawia się pytanie jak dzieci reagują na rozwód rodziców? Reakcje dzieci potrafią być bardzo różne. Tak naprawdę wszystko zależy od postaw, które reprezentują rodzice w sytuacji rozwodu. Jeśli nawet postawa rodziców wobec siebie i dzieci jest w miarę przyjazna, to niestety sam fakt występowania konfliktu, powoduje u dziecka traumatyczne przeżycia.
 

 Poczucie bezpieczeństwa oraz wsparcia emocjonalnego zostaje zaburzone. Miejsce tych właściwych, pozytywnych emocji zajmuje poczucie zagrożenia oraz poczucie odrzucenia. Pomocne mogą też być bajki terapeutyczne o rozwodzie rodziców, a także konsultacja z psychologiem dziecięcym. Specjalista będzie w stanie obiektywnie spojrzeć na problem i pomóc dziecku, a także rodzicom przejść rozwód możliwie łagodnie z ukierunkowaniem na dobro i poczucie bezpieczeństwa własnego dziecka.

 

Małe dzieci, a rozwód rodziców

 

Rozwód rodziców, a dzieci w wieku do trzeciego roku życia – w tym okresie dziecko jest ściśle związane emocjonalnie z matką. Dziecko w trakcie tej sytuacji odzwierciedla ekspresję emocjonalną rodziców oraz przejawia regresję w etapach swojego rozwoju. 

W tym wieku u dziecka można zaobserwować takie zachowania jak: 
 

• powrót do korzystania z butelki i smoczka, 

• zaburzenia rozwoju mowy, 

• potrzebę ciągłej bliskości,

• reagowanie płaczem lub krzykiem.                                                                                 

Rozwód rodziców a dziecko w okresie przedszkolnym i szkolnym - w tym okresie dziecko jest ukierunkowane na poznawanie świata. Większość dzieci w tym wieku pozytywnie ocenia swoich rodziców. Okres rozwodu dziecko może przeżywać bardzo emocjonalnie. 

Można wymienić tutaj takie charakterystyczne zachowania jak: 
 

• problemy z zasypianiem,

• nieprawidłową aktywność motoryczną, 

• zaburzenia łaknienia,

• nadmierną zależność od rodzica. 

Może pojawić się labilność emocjonalna, wybuchy agresji i złości, które są wyrażane w sposób werbalny i fizyczny. Reakcja dzieci w wieku przedszkolnym może być wyrażana w postaci nerwowych nawyków.

Do takich przykładowych zachowań zaliczyć można: 
 

• szarpanie i skręcanie ubrania, 

• kręcenie włosów, 

• ssanie palca,

• nadmierne obgryzanie paznokci. 

Dodatkowo mogą wystąpić takie zachowania jak: płaczliwość, smutek, obniżony nastrój, wycofanie, niechęć do nawiązywania relacji z rówieśnikami, utrata aktywności oraz apatia.

Nastolatkowie, a rozwód rodziców

 

Rozwód rodziców nastolatków czy też rozwód rodziców dorosłych dzieci prowadzi do bolesnych doświadczeń. Przecież rozstanie rodziców zawsze jest trudne dla całej rodziny. Mimo, że poziom dojrzałości nastolatków jest znacznie bardziej rozwinięty niż w poprzednich wymienionych okresach, nadal można zauważyć nieprawidłowości w zachowaniu. W tym okresie wzrasta zdolność do utrzymania dystansu oraz krytycznej oceny zaistniałej sytuacji.

 

 Mimo wszystko dziecko bez solidnego wsparcia ze strony rodziny poszukuje go gdzie indziej. Może mieć to wymiar zarówno pozytywny, ale także negatywny. W kwestii pozytywnej może wystąpić szybkie usamodzielnienie i dążenie do niezależności emocjonalnej i materialnej. Natomiast w kwestii negatywnej mogą wystąpić zachowania przestępcze, wczesne kontakty seksualne, alkoholizm, narkomania, prostytucja. Gdy dziecko dorasta w rozbitej rodzinie, pojawia się u niego niechęć do wchodzenia w związki małżeńskie. Rodzina nie jest dla niego wyznacznikiem poczucia bezpieczeństwa. Pojawia się również strach przed nawiązywaniem więzi opartych na zaufaniu, miłości i poszanowaniu.

 

Rozwód rodziców – jak wytłumaczyć to dziecku

 

Rozmowa na temat rozwodu jest sytuacją bardzo stresującą zarówno dla dziecka, jak i dla obydwojga rodziców. Jeśli nie czujemy się na siłach sami przygotować się do rozmowy, zawsze możemy skorzystać z pomocy psychologa, który podpowie w jaki sposób zrobić to najlepiej. Przed rozmową należy się odpowiednio przygotować i uwzględnić kilka następujących wskazówek:
 

• rozmowa powinna być przemyślana i zaplanowana, nie może odbywać się w sposób spontaniczny. Każde wypowiedziane słowo przez rodziców będzie zapamiętane przez dziecko na długi czas,

• przed rozpoczęciem rozmowy należy ustalić jej przebieg oraz strategię działania,

• należy wziąć pod uwagę wybór miejsca. Należy przemyśleć czy będzie to dom, w którym dziecko ma poczucie bezpieczeństwa czy lepiej wybrać inne miejsce, aby nie kojarzyło tej traumatycznej rozmowy z miejscem swojego zamieszkania,

• nie należy zbyt długo odwlekać rozmowy. Dzieci od razu wyczuwają, że w ich otoczeniu dzieje się coś niedobrego, a to znacznie obniża ich poczucie bezpieczeństwa,

• rozmowę należy przeprowadzić zanim jedno z rodziców się wyprowadzi. Zapobiegnie to obwinianiu się dziecka o zaistniałą sytuację.
   

Żałoba po stracie – rozwód, a dziecko

Po rozwodzie, w miarę upływu czasu, pojawia się smutek, a także nasila poczucie utraty. Są to typowe emocje, które towarzyszą procesowi żałoby. Żal ten towarzyszy zarówno dzieciom jak i osobom dorosłym. Jest to odpowiedź na emocjonalną stratę jaka się dokonała.

Rozwód rodziców – konsekwencje rozwodu dla rozwoju dziecka:
 

• u dziecka może pojawić się wstrząs psychiczny,

• zaprzeczanie sytuacji, która miała miejsce,

• dziecko może odczuwać intensywne emocje,

Relacje dziecka z rodzicami po rozwodzie

 

Interakcje dziecka z rodzicami po rozwodzie na pewno przez jakiś czas będą wyglądały nieco inaczej niż przed nim. Pomimo tego, iż rodzice będą dbać o dobre relacje potrzeba czasu aby wszystko wróciło do normy. Starsze dzieci na pewno zadają sobie pytanie, jak poradzić sobie z rozwodem rodziców, ale tak naprawdę w dużej mierze to zadanie należy do opiekunów, którzy powinni w obecności dziecka ograniczać konflikty ze swoim byłym partnerem do minimum, odpowiednio zadbać o potrzeby dziecka, a co najważniejsze zapewniać o swojej miłości.

 

Wyprowadzka rodzica

 

Wyprowadzka rodzica jest ogromnym ciosem dla dziecka. Pozostawia ogromną pustkę i utratę najważniejszej osoby w życiu. Przed wyprowadzką należy wytłumaczyć dziecku, że to nie jest jego wina tylko obopólna decyzja rodziców.  

 

Przekazywanie dziecka pomiędzy rodzicami

 

Negatywne skutki rozwodu niestety ciągną się latami. Zazwyczaj rodzice, którzy są w trakcie rozwodu powinni porozumieć się w kwestii opieki nad dzieckiem. Jednak nie zawsze jest to prosta decyzja i często takie sprawy kończą się w sądzie. Ważne jest, aby mimo wszystko dla dobra dziecka porozumieć się w tej kwestii. Warto również oddzielić od siebie dwie rzeczy, mianowicie kwestię opieki nad dzieckiem od przyczyn rozstania.

 

Literatura

Poręba P.,Psychologiczne uwarunkowania życia rodzinnego,Warszawa 1981.

A. Gałkowska, Percepcja powodzenia małżeństw rodziców a społeczny obraz siebie ich dorosłych dzieci, Lublin 1999.

H. Martin, Rozwód w rodzinie, Gdańsk 2005.