Zaburzenia nastroju - depresja

Czym jest depresja - definicja

Czym jest depresja, czy istnieje test na depresję, jak często zdarza się występowanie depresji w populacji, jakie są przyczyny depresji, rodzaje depresji, oraz co jest pomocne w diagnostyce depresji - na te wszystkie pytania publikujemy odpowiedź w poniższym tekście. Postaramy się również wspomnieć  jakie ma depresja leczenie i czy istnieje coś takiego jak naprzemienne występowanie depresji?
 

Obniżenie nastroju utrzymujące się przez znaczną część czasu jest typowym objawem depresji. Warto tutaj zaznaczyć, że nawet jeśli ktoś przeżywa smutek w jakimś okresie swojego życia (np. po stracie kogoś bliskiego), to nie jest to jednoznaczne z depresją. Smutek w tym przypadku jest przejawem żałoby, ale osoba go doświadczająca wykonuje codzienne czynności oraz potrafi odczuwać przyjemność. Z kolei osoba z depresją nie umie odczuwać żadnej przyjemności, jak również nie ma sił na wykonywanie codziennych zajęć. Fizyczne objawy depresji czyli objawy somatyczne również towarzyszą objawom ze strony psychiki. Depresja to choroba, której koszty leczenia (bezpośrednie i pośrednie) sprawiają, że staje się jednym z największych problemów medycznych we współczesnym świecie.

Rodzaje depresji

Jakie są rodzaje depresji? Istnieje kilka głównych rodzajów depresji. Rodzaje depresji, ze względu na przebieg lub występujące okoliczności:

• depresja endogenna - przyczyną depresji endogennej są zaburzenia mające podłoże jako czynniki biologiczne, a konkretnie zaburzenia funkcjonowania w układzie nerwowym. Chorujący na depresję endogenną ma zbyt niski poziom tych neuroprzekaźników, które odpowiadają za witalność psychiczną i za samopoczucie, a więc noradrenaliny, dopaminy czy serotoniny. Jest to depresja, której objawy są na tyle nasilone, że pojawiać się mogą myśli samobójcze. Pojawia się w różnych okresach życia, cyklicznie i może być dziedziczona. Leczenie w tym przypadku wymaga środków farmakologicznych,
   

• depresja lękowa (agitowana) - depresja ta jest również częstą przyczyną samobójstw. Chory odczuwa dużą potrzebę rozładowania swoich emocji i napięcia poprzez wybuchowość czy drażliwość. Głównym objawem jest tutaj lęk i pobudzenie psychoruchowe,

• depresja reaktywna - ten rodzaj depresji jest łatwiejszy w diagnozie, ponieważ pojawia się ona po traumatycznych, silnie stresującym przeżyciu. Może to być np.: śmierć bliskiej osoby, rozwód, bankructwo czy niespełniona miłość. Stresujące wydarzenia życiowe sprzyjają powstaniu depresji reaktywnej. Depresja reaktywna trwa krócej, nie jest tak mocno nasilona. Najlepszym sposobem jej leczenia jest psychoterapia, czasem włącza się również leczenie farmakologiczne,
   

• depresja nerwicowa (dystymia) - to choroba przewlekła, typowym objawem depresji nerwicowej jest stale obniżony nastrój. Czasem jest traktowana jako typ charakteru, choć ta depresja to choroba. Bywa skutkiem choroby fizycznej, organicznej. Jej przebieg jest łagodniejszy niż przebieg typowej depresji,
   

• depresja poporodowa - dotyczy od 10-15% matek, które ze względu na towarzyszące porodowi zmiany hormonalne odczuwają obniżony nastrój, nie potrafią cieszyć się z macierzyństwa, nie interesują się dzieckiem lub nie odczuwają do niego miłości, są drażliwe, mają skrajne zaburzenia snu, nie mają sił,

• depresja sezonowa- przyczyną depresji sezonowej jest występujący w miesiącach jesienno- zimowych niedobór ilości światła, a co za tym idzie spadek neuroprzekaźników w mózgu. Chory odczuwa wówczas obniżenie energii, spadek nastroju, drażliwość, cierpi na zaburzenia snu, przejawia apetyt na słodycze lub wysoko przetworzoną żywność. Leczenie depresji sezonowej polega na odpowiednio dobranej psychoterapii, czasem włącza się również leczenie farmakologiczne,
   

• osłupienie depresyjne- jedna z najcięższych rodzajów depresji, wymagająca hospitalizacji. Chory przestaje kontaktować się z otoczeniem, nie odzywa się, nie przejawia żadnych ruchów, przestaje podejmować jakąkolwiek aktywność,
   

• choroba afektywna dwubiegunowa (zaburzenie afektywne dwubiegunowe) - czyli naprzemienne występowanie depresji (czyli obniżony nastrój, spadek energii i sił) i epizodów manii (nienaturalnie podwyższony nastrój). Między nimi występują okresy remisji. Choroba trwa całe życie, a jej leczenie jest leczeniem farmakologicznym. Zazwyczaj wystąpienie tej depresji daje pierwsze objawy między 20, a 30 rokiem życia.

Z kolei jeśli dzielimy depresję przed pryzmat objawów, to mamy dwa typy depresji:

• depresja typowa- której główne objawy to przygnębienie, smutek, obniżenie nastroju, utrata energii i chęci do życia, utrata sił, ciągłe zmęczenie, zaburzenia rytmu dobowego czy lęk,
   

• depresje maskowane - w tej depresji występują różne “maski” w postaci objawów ze strony ciała, za którymi ukrywa się wystąpienie depresji. Maskami mogą być: zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, zaburzenia ze strony układu oddechowego, przewlekłe zmęczenie, bóle głowy czy kręgosłupa, zaburzenia odżywiania, zaburzenia lękowe, świąd ciała czy nadużywanie alkoholu lub leków. 
  
   

Objawy depresji - jak je rozpoznać

Jakie ma depresja objawy? Depresja ma bardzo charakterystyczne objawy jednak trzeba pamiętać, że u każdego mogą się one trochę różnić. Dodatkowo, jak zostało wspomniane powyżej, depresja może się ukrywać za różnymi “maskami”, a więc symptomami, które kryją prawdziwą przyczynę problemów. 

Jeśliby jednak zapytać jakie są objawy typowej depresji, lub jakie objawy są wymieniane najczęściej przez Międzynarodową Klasyfikację chorób, to należy tu podać:

• objawy depresyjne to utrzymujący się przez większą część dnia obniżony nastrój,

• spadek samooceny i brak wiary w siebie,

• pesymizm, czarne scenariusze dotyczące przyszłości,

• ciągłe poczucie winy,

• zaburzenia rytmów biologicznych, skrajne zaburzenia snu,

• symptomy depresyjne to też zaburzenia koncentracji i uwagi,

• pogorszenie apetytu,

• myśli samobójcze.

Jakie są pozostałe objawy depresji w typowym przebiegu depresji?

Depresja objawy:

• utrata zainteresowań,

• brak zdolności odczuwania radości i przyjemności,

• zmniejszona energia,

• męczliwość,

• w przebiegu depresji występuje niechęć lub zaniechanie podejmowania codziennych aktywności,

• lęk i rozdrażnienie,

• ogólne pogorszenie funkcjonowania organizmu,

• zobojętnienie na otaczający świat,

• przygnębienie i smutek,

• symptomy depresyjne to również ciągłe zmęczenie, 

• spowolnienie ruchowe, ale też spowolnienie wypowiedzi i myślenia,

• płytki sen (wczesne wybudzanie się) lub senność,

• odczuwanie niepokoju, ciągłe uczucie zagrożenia i napięcia,

• poczucie winy, dręczące wyrzuty sumienia,

• brak higieny,

• objawy depresyjne to też niechęć do pracy,

• osłabienie kontaktów towarzyskich

• spadek libido, 

• trudności w podejmowaniu decyzji,

Należy pamiętać, że depresja, nawet w przebiegu typowym, może dawać również objawy somatyczne.

Fizyczne objawy depresji (objawy somatyczne depresji):

• suchość w ustach,

• zaparcia lub biegunki oraz inne problemy trawienne,

• kołatania serca,

• bóle głowy lub karku,

• bóle brzucha, mięśni, stawów

• wymioty,

• zmienność apetytu

• utrata wagi,

• osłabienie,

• poczucie ciągłego bólu,

• zaburzenia miesiączkowania u kobiet.

Diagnozowanie depresji

By zdiagnozować depresję, specjalista musi zebrać dokładny wywiad oraz zbadać stan psychiczny pacjenta. Lekarz powinien zebrać informacje, czy pacjent choruje na jakieś współistniejące zaburzenia psychiczne lub na choroby natury somatycznej. Jest to o tyle ważne, ponieważ są to czynniki ryzyka depresji oraz mogą utrudniać leczenie lub nasilać objawy depresji. Ważne są również informacje na temat leków, które przyjmuje pacjent, ponieważ niektóre leki kardiologiczne lub hormonalne mogą wpływać na nasilenie objawów depresyjnych. Dodatkowo istotne są informacje, czy pacjent stosuje jakieś używki, gdyż np nadużywany alkohol będzie oczywiście mógł wpłynąć na pogorszenie stanu chorego. 

 

Czy istnieje test na depresję? Są różne kwestionariusze objawowe pomocne w diagnostyce depresji i służące monitorowaniu leczenia m.in Test Dass-21, który służy do oceny nasilenia objawów depresji. 

Inne metody do diagnozy depresji test:
 

• inwentarz depresji Becka,

• skala oceny anhedonii SHAPS,

• skala depresji Hamiltona.

Pomocne w diagnozie depresji mogą być również badania laboratoryjne, które mogą wskazywać niski poziom wit. D, kwasu foliowego, cynku czy zaburzenia pracy tarczycy.

Do diagnozy depresji wykorzystuje się również badanie w kierunku choroby afektywnej dwubiegunowej czyli tzw. objawów hipomaniakalnych. 

Jak leczyć depresję

Chorzy pytają jakie ma depresja leczenie i czy są dostępne leki na depresję. Leczenie depresji odbywa się zazwyczaj w gabinetach psychologicznych, psychiatrycznych czy w poradniach psychologicznych online. Hospitalizacja będzie konieczna jedynie w sytuacjach, kiedy życie pacjenta może być zagrożone - np. po próbach samobójczych lub podczas epizodów depresji z objawami psychotycznymi. 

Lekarz psychiatra może przepisać leki przeciwdepresyjne z szerokiej, dostępnej grupy, różniące się sposobem działania czy działaniami niepożądanymi. Będą to leki przeciwdepresyjne między innymi działające na jakiś konkretny rodzaj objawów lub przykładowo leki uspokajające. 

Bardzo często stosowaną, jak również wykazującą wysoką skuteczność formą leczenia depresji jest psychoterapia.

Psychoterapia sposobem leczenia depresji

Najwyżej ocenianą skutecznością terapii w leczeniu depresji jest psychoterapia, a bardzo często terapia poznawczo- behawioralna. By wyleczyć depresję psycholog stosuje również inne formy terapii przykładowo terapię interpersonalną lub terapię psychodynamiczną. Wszystkie te nurty terapeutyczne są bardzo skuteczne w leczeniu depresji. Psychoterapia, co warto podkreślić, jest stosowana często jako główna metoda leczenia. Ma to miejsce w epizodach łagodniejszych lub umiarkowanych.
 

Najważniejsze jest to, że depresję można wyleczyć i można ponownie zacząć odczuwać radość życia. Dlatego w razie obniżonego nastroju nie warto zwlekać, trzeba zgłosić się po pomoc psychologiczną lub nakłonić do tego kogoś, kto tego potrzebuje. 

 

 

Zaburzenie nastroju powoduje, że ogólny stan emocjonalny, nastrój osoby, która doświadcza tego zaburzenia jest zniekształcony lub nie odpowiada rzeczywistej sytuacji, a także przeszkadza jej w codziennym funkcjonowaniu. Taki człowiek może być bardzo smutny, przygnębiony, odczuwać pustkę lub rozdrażnienie . Mogą też naprzemiennie występować okresy depresji i nadmiernego pobudzenia (mania).
 

Zaburzenia lękowe mogą również wpływać na nastrój i często występują wraz z depresją. Zaburzenia nastroju mogą zwiększać ryzyko samobójstwa.

Niektóre przykłady zaburzeń nastroju obejmują:

• epizod dużej depresji - długotrwałe i uporczywe okresy skrajnego smutku;
   
• choroba afektywna dwubiegunowa obejmująca naprzemienne epizody depresji i manii;
   
• sezonowe zaburzenie afektywne (SAD) - forma depresji najczęściej związana ze zmianami długości dnia i nocy od jesieni do wiosny.
  Niektórzy ludzie intensywniej odczuwają te zmiany: zmęczenie, zniechęcenie, a nawet wyczerpanie mogą być objawami sezonowego zaburzenia afektywnego;
   
• zaburzenie cyklotymiczne - zaburzenie, które powoduje emocjonalne wzloty i upadki, które są mniej ekstremalne niż zaburzenie dwubiegunowe;
   
• przedmiesiączkowe zaburzenia dysforyczne - zmiany nastroju i drażliwość, które występują w fazie przedmiesiączkowej cyklu i ustępują wraz
  z początkiem miesiączki;
   
• uporczywe zaburzenie depresyjne (dystymia) - długotrwała (przewlekła) forma depresji;
   
• zaburzenie dysregulacji nastroju - zaburzenie przewlekłej, ciężkiej i uporczywej drażliwości u dzieci, które obejmuje częste wybuchy złości, niezgodne
  z wiekiem rozwojowym dziecka;
   
• depresja związana z chorobą medyczną - uporczywy nastrój depresyjny, związanych z fizycznymi skutkami innej choroby;
   
• depresja wywołana używaniem substancji psychoaktywnych lub leków - objawy depresji, które rozwijają się w trakcie lub wkrótce po zażyciu lub wycofaniu substancji psychoaktywnych, a także leków.

Kiedy iść do psychologa ?

Porozmawiaj z psychologiem, jeśli:
 

• czujesz, że twoje emocje przeszkadzają ci w pracy, w związkach, lub w innych dziedzinach twojego życia,
• masz problem z alkoholem lub narkotykami,
• jeśli pojawiają się myśli lub zachowania samobójcze - natychmiast skontaktuj się ze stacjonarną placówką służby zdrowia lub najbliższym szpitalem.

Twoje zaburzenia nastroju raczej nie znikną same z siebie, a z biegiem czasu mogą się pogarszać. Skorzystaj z profesjonalnej pomocy zanim twoje zaburzenia nastroju staną się ciężkie - leczenie na wczesnym etapie może być łatwiejsze.

U większości osób zaburzenia nastroju można skutecznie leczyć za pomocą psychoterapii.

Literatura
 

Seligman M.E.P., Walker E.F., Rosenhan D.L. Psychopatologia. Zyski i S-ka, Poznań 2003;

Światowa Organizacja Zdrowia

Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. „Vesalius”, Kraków, Warszawa 2000;