PTSD - Zespół Stresu Pourazowego

Czym jest PTSD - definicja zespołu stresu pourazowego

Często w wynikach wyszukiwania w Internecie pojawia się pytanie : zespół stresu pourazowego co to? PTSD z ang. post-traumatic stress disorder - to rodzaj zaburzenia psychiatrycznego. PTSD jest reakcją organizmu na pewne traumatyczne wydarzenie, które charakteryzuje się ogromnym stresem, ponadto bardzo duża ilość negatywnych bodźców lub ponowne przeżywanie traumatycznego wydarzenia powoduje, że powstają u osoby zagrożonej silne zaburzenia lękowe.
 

W najnowszej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11, Zespół Stresu Pourazowego wiąże się z przeżywaniem chronicznego stresu, a więc objawy PTSD mogą być przypisywane do następujących zaburzeń:
 

• 6B40 - Zespół stresu pourazowego PTSD,

• 6B41 - Złożony PTSD.

Złożony zespół stresu pourazowego complex PTSD to definicja, która łączy się z kilkoma objawami zaburzeń stresowych, m.in. syndrom stresu pourazowego oraz zaburzenia osobowości. Etiologię tego dopatruje się w długotrwałym doświadczaniu traumatycznych zdarzeń, np. aktów przemocy seksualnej. Złożony zespół stresu pourazowego  i jego podstawowe objawy fizyczne to przede wszystkim:
 

• ponowne przeżywanie traumatycznego wydarzenia, wspomnienia traumy, retrospekcje,

• unikanie myśli, miejsc i sytuacji, które kojarzą się choremu z traumą,

• nadmierna czujność, może towarzyszyć poczucie zagrożenia oraz nadmierna reakcja - bycie w gotowości do ucieczki.
   

Z kolei wtórny zespół stresu pourazowego co to takiego? Możemy wyróżnić właśnie taki rodzaj zaburzenia i są to zaburzenia nerwicowe, natomiast objawy PTSD są takie same jednak rozróżnia je etiologia zaburzenia. Na Wtórny Zespół stresu pourazowego narażone są osoby, które nie tyle co, przeżyły traumatyczne wydarzenie, a były świadkami cierpienia innych ludzi, np. lekarze, ratownicy medyczni,  strażacy, policjanci czy inni świadkowie. 

Przyczyny i objawy PTSD

Możliwe przyczyny oraz ryzyko wystąpienia PTSD:
 

•  może się pojawić na skutek wydarzeń, w których osoba była ofiarą,
   

• wypadku ruchu drogowego,
   

• klęski żywiołowej na skutek której straciła (część lub cały) dorobek życiowy, np. powódź, huragan, trzęsienie ziemi,
   

• napadu z użyciem broni, np. noża,
   

• przemocy seksualnej, np. gwałtu,
   

• przemocy fizycznej, domowej,
   

• ciężkiej choroby zagrażającej życiu,
   

• może być wynikiem niespodziewanej śmierci kogoś bliskiego, np. samobójstwo, morderstwo czy wypadek,
   

• ryzyko wystąpienia PTSD ma również związek z byciem świadkiem lub zakładnikiem podczas jakiegoś traumatycznego wydarzenia, np. napad czy wypadek,
   

• objawy zespołu stresu pourazowego mają związek również z przeżywaniem chronicznego stresu, który mogą powodować przykładowo problemy rodzinne, finansowe, nadmiar obowiązków w pracy, w szkole czy problemy w relacjach z partnerem , kryzysy w związku (zdrada, separacja, zazdrość i rozwód),
   

• u wielu młodych matek po porodzie dochodzi do pogorszenia stanu psychicznego i rozwija się Zespół stresu pourazowego na skutek różnych traumatycznych sytuacji podczas porodu, np. długi, ciężki poród, poronienie, śmierć dziecka czy choroby dziecka,
   

• często PTSD występuje u byłych żołnierzy, którzy brali udział w misji oraz u osób, które doświadczyły zmagań wojennych.

Ryzyko wystąpienia PTSD ma związek również z cechami charakteru danej osoby. Bardziej narażone są osoby z typem osobowości takim jak introwersja oraz temperamentne, które bardzo negatywnie reagują na silne bodźce stresowe. Również osoby o niskim poczuciu własnej wartości, zmagające się (w przeszłości lub obecnie) z innymi zaburzeniami natury psychicznej np:
 

• depresją, 

• dystymią, 

• chorobami afektywnymi 

• zaburzeniami lękowymi.

Osoby doświadczające innych problemów zdrowia psychicznego mają większe prawdopodobieństwo na wystąpienie u nich objawy Zespołu stresu pourazowego. Innymi czynnikami ryzyka pojawienia się PTSD mogą być uwarunkowania środowiskowe takie jak:
 

• problemy w życiu rodzinnym, 

• zaniedbania ze strony rodziców/opiekunów, 

• doświadczenie lub bycie świadkiem przemocy domowej

• przeżycie traumy w dzieciństwie.
  
   

Szczególną opieką powinno się otoczyć dzieci oraz osoby młode, a jeśli objawy stresu pourazowego będą narastać należy udać się do specjalisty, psychologa, psychiatry aby zastosować odpowiednie leczenie zespołu stresu pourazowego.

Zespół stresu pourazowego jak długo trwa? Bardzo dużo zależy od stanu oraz nasilenia objawów Zespołu stresu pourazowego. Ważna jest odpowiednia diagnoza, a wystąpienie niepokojących symptomów u siebie lub u kogoś bliskiego warto skonsultować ze specjalistą, np. psychologiem. Leczenie PTSD zależne jest również od wybranych metod wsparcia i psychoterapii. Lekarz prowadzący na podstawie obserwacji wspomagająco może zalecić leczenie farmakologiczne w leczeniu zespołu stresu pourazowego. 

Zespół stresu pourazowego objawy ma następujące:
 

• ponowne przeżywanie traumatycznego wydarzenia, które bardzo obciąża psychicznie chorego,

• pojawiające się dysocjacyjne epizody reminiscencje, retrospekcje, flashbacki, koszmary nocne,

• spóźniona reakcja na jakieś traumatyczne wydarzenie, która wywołuje bardzo ciężkie wspomnienia i przeżycia,

• unikanie myśli, miejsc, które przywracają przykre wspomnienia,

• nadmierna czujność i pobudzenie aby być w ciągłej gotowości “do ucieczki”,

• często występuje silne poczucie winy,

• izolowanie się od otoczenia, mogą występować fobie społeczne,

• zaburzenia snu, bezsenność,

• zaburzenia emocjonalne, anhedonia - niezdolność do odczuwania przyjemności,

• przygnębienie, poczucie bezradności i poczucie braku perspektyw,

• kołatanie serca, bóle głowy, przyspieszony oddech,

• nadmierne reagowanie w stresujących sytuacjach, np. ataki paniki, wybuchy gniewu.

Jakie sytuacje mogą doprowadzić do wytworzenia zespołu stresu pourazowego?

U dzieci objawy fizyczne mogą być spowodowane przez różne traumatyczne zdarzenia. Objawy fizyczne PTSD mogą być wynikiem doświadczenia przemocy zarówno psychicznej jak i fizycznej w domu oraz szkole. Również syndrom stresu pourazowego może pojawić się na skutek bycia świadkiem jakiś przykrych wydarzeń, szczególnie jeśli chodzi o zachowanie rodziców, opiekunów oraz w sytuacjach, które zagrażają życiu np. rodzeństwu - ciężkie, nagłe choroby.
 

Bardzo często stres pourazowy rozwija się na przestrzeni lat od traumatycznych wydarzeń, tak więc często przyczyną zaburzenia są zdarzenia z dzieciństwa. Dlatego ważne jest, aby nie lekceważyć zmian zachowania oraz rozpoznając pierwsze sygnały PTSD należy wdrożyć i rozpocząć odpowiednio szybko stres pourazowy leczenie.
 

Zespół stresu pourazowego może się rozwinąć po każdej sytuacji, w której doświadczyliśmy zagrożenia życia swojego lub kogoś bliskiego. Zaliczamy do tego wypadki, choroby, napaść, przemoc seksualną i fizyczną oraz różne klęski żywiołowe. Ponadto niektóre wydarzenia medyczne mogą wpłynąć na pogorszenie się stanu psychicznego pacjenta, np. ciężki poród, różne operacje zagrażające życiu oraz ciężkie choroby. Bardzo często objawy PTSD występują u byłych żołnierzy, którzy brali udział w działaniach wojennych, dotyczy to nie tylko ofiary, ale także świadków traumatycznych zdarzeń. 

Kto jest najbardziej narażony na PTSD

Wyższe prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń psychicznych w tym PTSD zależne jest m.in. od:
 

• płci - częściej na stres pourazowy chorują kobiety,

• uzależnienia od substancji psychoaktywnych,

• doświadczenia przemocy psychicznej oraz fizycznej w dzieciństwie,

• przeżycia różnych innych traum szczególnie we wczesnym dzieciństwie,

• wystąpienia innych chorób psychicznych współtowarzyszących PTSD, np. depresja, nerwica, zaburzenia lękowe,

• czynników genetycznych - jeśli ktoś w rodzinie chorował na stres pourazowy.

Wśród zaburzeń o podłożu psychicznych występujących wspólnie z PTSD możemy zaliczyć np.:
 

• depresję, 

• dystymię,  

• zaburzenia lękowe, 

• nerwice,

• zaburzenia afektywne.

PTSD w ujęciu statystycznym

Zespół stresu pourazowego PTSD najczęściej występuje po traumatycznych momentach, a według statystyk prawdopodobieństwo pojawienia się post-traumatic stress disorder jest szczególnie wysokie w przypadku:
 

• przemocy seksualnej, napaści na tle seksualnym,

• przemocy fizycznej,

• poważnego wypadku, zagrożeniem życia,

• niespodziewanej śmierci kogoś bliskiego,

• w przypadku choroby zagrażającej życiu wśród osób bliskich,

• świadków przemocy,

• ofiar klęsk żywiołowych. 

Jak wskazują badania PTSD ponad dwukrotnie częściej dotyka kobiety niż mężczyzn, a 70 % dorosłych osób przeżywa w swoim życiu przynajmniej jedno traumatyczne wydarzenie.  Biorąc pod uwagę statystyki PTSD warto podkreślić, że według badań najwyższy odsetek dorosłych z PTSD dotyczy osób w wieku od 45-59 lat.
 

Rozpatrując PTSD (Post-traumatic stress disorder) w ujęciu statystycznym warto zwrócić uwagę na taki wskaźnik jak czas trwania psychoterapii PTSD. Oczywiście jest to jedynie statystyka, bowiem leczenie PTSD zależne jest od wielu indywidualnych czynników takich jak:

• stan zdrowia pacjenta, 

• przyczyny zespołu stresu pourazowego,

• stosowanych metod w psychoterapii, 

• nasilenia objawów PTSD, 

• ilości i nasilenia trudnych przeżyć,

• cech osobowościowych danej osoby,

• i wielu innych. 
  
   

Jak zdiagnozować zespół stresu pourazowego?

Aby rozpocząć zespół stresu pourazowego leczenie należy przede wszystkim poprawnie zdiagnozować występujące zaburzenie. W tym celu należy udać się do specjalisty, psycholog, psychiatra lub psychoterapeuta na podstawie kwestionariuszu, wywiadu oraz zespół stresu pourazowego test będą w stanie określić stopień nasilenia objawów i opracować odpowiednie leczenie zespołu stresu pourazowego.

 

Dodatkowo diagnozowanie stanu pacjenta odbywa się na podstawie obserwacji towarzyszących mu objawów. Szczególną uwagę w diagnozowaniu zespołu stresu pourazowego należy skupić na:

 

• unikaniu myśli i wspomnień o danym, przykrym zdarzeniu,

• nadmierną czujność,

• pojawiające się retrospekcję. 

Jeśli czujesz że Twoje samopoczucie uległo pogorszeniu a Ty doświadczyłeś jakiegoś przykrego zdarzenia w przeszłości to możesz wykonać dla siebie zespół stresu pourazowego test online. Wynik nie powinien jednak stanowić diagnozy, ale może być bodźcem skorzystania z wizytu du specjalisty i umówienia spotkania z psychologiem online. 

Jak radzić sobie z zespołem stresu pourazowego (PTSD)

Również w stresie pomaga rozwijanie oraz dbanie o swoje zainteresowania. Bardzo dobre korzyści przynosi regularne spożywanie wartościowych posiłków, wybieraj sezonowe owoce i warzywa, pij dużo wody oraz zainteresuj się stosowaniem diety przeciwzapalnej. Każdy człowiek powinien znaleźć również czas na relaks i odrobinę przyjemności - zaplanuj wyjazd do SPA, masaż czy wyjście do kosmetyczki.

 

Jeśli towarzyszą Ci zaburzenia snu wprowadź do swojej sypialni dobowy rytm dnia oraz zastosuj się do kilku ważnych wskazówek przykładowo odłóż telefon i włącz telewizor przed snem, wywietrz pomieszczenie oraz posłuchaj wyciszającej, uspokajającej muzyki.

Terapia PTSD - przebieg i czas trwania

Zespół stresu pourazowego jak długo trwa?
 

Czas trwania terapii oraz leczenie PTSD zależy od wielu różnych czynników. Lekarz prowadzący opracowuje odpowiednie metody wsparcia na podstawie obserwacji pacjenta, a nasilenie zespół stresu pourazowego objawy wymaga podjęcia psychoterapii. Ważną rolę odgrywa leczenie farmakologiczne, które często jest niezbędne do uzyskania poprawy zdrowia psychicznego.

 

Najbardziej skuteczną formą stres pourazowy leczenie jest terapia poznawczo - behawioralna,  która jest rekomendowaną metodą do leczenia PTSD. Pozytywne efekty terapii obserwuje się u ok. 65% chorych na zespół stresu pourazowego. Zazwyczaj zaleca się okres 9-12 spotkań na których pomaga się zrozumieć pacjentowi objawy zaburzenia oraz pozwala wypracować u niego skuteczne sposoby na radzenie sobie z silnym stresem. Wspólnie podczas terapii z techniką poznawczo - behawioralną stosuje się techniki relaksacyjne. Również można stosować trening zaszczepienia przeciwko stresowi który pozwala na wyuczenie oraz wyćwiczenie pewnych schematów radzenia sobie w sytuacji zagrożenia i lęku.
 

Inną rekomendowaną metodą jest psychoterapia dynamiczna i obejmuje ona moment w której pojawia się uraz - faza rozwojowa. Dodatkowo reaktywuję uśpione traumy powstałe we wcześniejszych etapach fazy rozwojowej oraz uwzględnia temat społeczny istniejący w trakcie oraz po traumie. Następną skuteczną terapią może być metoda hipnoterapii oraz terapia neuropoznawcza. Bardzo dużo zależy od stopnia nasilenia objawów oraz stanu fizycznego pacjenta przy wyborze odpowiedniego leczenia stresu pourazowego. 

Leczenie farmakologiczne uważa się za istotną formę wsparcia psychoterapii. Lekami o najwyższej skuteczności są preparaty z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny - powodują poprawę oraz zmniejszenie nasilenia objawów.  Dodatkowo leki wspierają pacjenta w poprawie samopoczucia oraz w stanach depresyjnych. Wybór odpowiednich leków należy do lekarza psychiatry, który kontroluje stan pacjenta, a także jego zachowanie i samopoczucie. 

Rola bliskich w procesie leczenia stresu pourazowego

Aby zespół stresu pourazowego leczenie przyniosło zadowalające rezultaty należy zastosować się do wszystkich zaleceń lekarza psychiatry prowadzącego i przede wszystkim dbać o regularność i systematyczność psychoterapii. Rola bliskim w procesie zdrowienia jest niezastąpiona, wspieranie w leczeniu i w terapii to bardzo istotny czynnik procesu leczenia. 

Jeśli doświadczyłeś traumatycznego wydarzenia i czujesz, że Twój stan zdrowia psychicznego się pogarsza, pamiętaj, aby porozmawiać o tym z bliskimi. Czasem dzieje się tak, że osoby z problemami zdrowia psychicznego początkowo będą ukrywać bądź maskować swoje gorsze samopoczucie, co znacznie wpłynie na opóźnienie procesu leczenia zespołu stresu pourazowego. Należy pamiętać, że wspólnie z bliskimi łatwiej będzie rozwiązać problem i znaleźć dobre rozwiązanie. Z pewnością również obecność bliskich pomoże uporać się z natrętnymi myślami, a psychoterapia będzie znacznie szybciej przynosiła zadowalające efekty.


 

Zespół stresu pourazowego - leczenie i psychoterapia
 

Psychoterapia opiera się na wielu skutecznych metodach pracy terapeutycznej i na ogół ma dużą skuteczność leczenia, daje bowiem możliwość wypracowania sobie mechanizmów radzenia z objawami PTSD, jak również znacznie poprawia codzienne funkcjonowanie. Oczywiście wiele czynników ma wpływ na skuteczność leczenia, jednak przy współpracy pacjenta z terapeutą efekt może być bardzo zadowalający, a to pozwala przywrócić prawidłowe funkcjonowanie w życiu. Bardzo dobrym i wygodnym rozwiązaniem są porady psychologiczne online, gdzie bez wychodzenia z domu jest możliwość skorzystania z odpowiedniego wsparcia w leczeniu PTSD. 

PTSD test

Kluczowa jest diagnoza zespołu stresu pourazowego, która szybko i właściwie postawiona pozwala na wdrożenie odpowiedniego i skutecznego leczenia.  Leczenie PTSD z kolei daje szansę na wypracowanie mechanizmów radzenia sobie , a także może wymagać połączenia terapii z leczeniem farmakologicznym.

Rozpoznanie PTSD powinno być zrealizowane przez specjalistę zdrowia psychicznego takiego jak psycholog / psychoterapeuta, czy lekarz psychiatria. Pomocny w ocenie objawów ptsd i ich natężenia może okazać się również test na PTSD, który będzie służył do wstępnego rozpoznaniu zaburzenia.

W przypadku PTSD wynik testu nie może stanowić samodzielnej diagnozy, ale służy jako narzędzie sygnalizujące ryzyko zaburzenia.  Jednym z takich narzędzi diagnostycznych do pomiaru reakcji w przypadku PTSD jest Skala Wpływu Zdarzeń IES-6, która obejmuje trzy grupy objawów zakwalifikowane w 22 częściach.
 

Pytania zawarte w teście Impact of Event Scale-Revised dotyczą uczuć, myśli i zachowań związanych z wydarzeniem traumatycznym. Istotne jest, że zawarte w teście pytania dotyczące uczuć, a także zachowań oceniane są przez pryzmat siedmiu dni od momentu pojawienia się stresora wywołującego PTSD.

 

Skala odpowiedzi wskazuje na pięć możliwości wyboru w aspekcie jednego pytania związanego z sytuacją urazową. Przykładowe pytania pojawiające się w teście PTSD IES-6 dotyczą:
 

•  kłopotów ze snem, 

• uczuć zdenerwowania, zirytowania, 

• nawracania myśli związanych z stresorem, 

• uczuć pojawiających się na myśl o trudnym doświadczeniu,

• koszmarów sennych,

• poczucia winy,

• reakcji fizycznych organizmu.
  
  
   

Literatura

1. Borys B. Psychiczne następstwa wydarzeń i sytuacji ekstremalnych: ich ocena oraz forma pomocy. Akademia Medyczna. Gdańsk 2002

2. Heitzman J. Depresja w Zespole stresu pourazowego. Terapia 2004; 12 (156): 37-42

3. Krukow P. Lipczyński A. Zespół Stresu pourazowego - charakterystyka psychologiczna i neuropsychologiczna. Psychiatria.pl. 2006