Derealizacja i depersonalizacja

Co to jest depersonalizacja i derealizacja?

Derealizacja i depersonalizacja prawie zawsze są pojęciami tożsamymi. Zespół depersonalizacji derealizacji budzi niepokój, obawę, że wiąże się z chorobą psychiczną; tymczasem zjawiska tego przynajmniej raz w życiu doświadcza od 26% do 75% populacji. Dotyczą więc osób zarówno zdrowych, jak i zmagających się z zaburzeniami psychicznymi. Często są też wynikiem przewlekłego stresu lub permanentnego zmęczenia. 

Depersonalizacja, a derealizacja czym się może różnić ?  Depersonalizacja jest opisywana jako otępienie emocjonalne i poczucie nierealności własnej osoby. Z kolei derealizacja to zaburzenie psychiczne polegające również na poczuciu nierealności, ale otaczającego świata. Osoba doświadczająca tego zjawiska ma wrażenie, że wszystko wokoło niej jest nierealistyczne a ona sama czuje, że żyje jakby obok i to są główne objawy derealizacji.
 

Osoba doświadczająca zespołu depersonalizacji derealizacji może skarżyć się na brak jakichkolwiek uczuć, brak panowania nad swoimi myślami czy wspomnieniami. Często opisuje też, że ma wrażenie braku poczucia czasu, była we śnie, patrzyła na siebie z boku lub oglądała się w filmie czyli jej kontrola rzeczywistości jest zaburzona.

Derealizacja objawy - czym się charakteryzuje

W zaburzeniu derealizacji wymienić można szereg objawów. Derealizacja objawy może mieć następujące:
 

• osoba doświadcza uczucia odcięcia i odseparowania od świata zewnętrznego połączone z wrażeniem, że otaczający świat jest fikcją, a ludzie odgrywają w nim rolę jak w filmie,
   

• wrażenie braku spójności,
   

• brak poczucia rzeczywistości,
   

• wrażenie, że wszystko jest sztuczne, nieprawdziwe, 
   

• uczucie jakby wspomnienia nie były własne, lub w ogóle się nie wydarzył,
   

• uczucie pustki w głowie, obcości, braku myśli, trudności w skoncentrowaniu się,
   

• wrażenie braku poczucia czasu,
   

• objawami derealizacji jest pojawianie się myśli o podłożu egzystencjalnym, o sensie życia,
   

• uczucie jakby śniło się na jawie,
   

• brak odczuwania uczuć, emocji, 
   

• niepokój i natłok myśli,
   

• brak motywacji,
   

• kontrola rzeczywistości jest zaburzona,
   

• objawami derealizacji mogą również być zaburzenia w odbieraniu otoczenia; w tym zjawisk atmosferycznych jak zmiany pogody czy pory dnia.

Przyczyny odczuwania derealizacji

Można zapytać co konkretnie jest przyczyną derealizacji lub derealizacja ile trwa?
 

To wszystko może przyczynić się do okresowego wystąpienia tego zaburzenia u wielu osób, które cechują się zwiększoną wrażliwością na stres lub negatywne bodźce. Często łączy się z zaburzeniami lękowymi. To zaburzenie psychiczne może występować też u osób chorych na padaczkę lub cierpiących na migrenowe bóle głowy. 

Jednak najczęściej stan derealizacji wynika z choroby i sam w sobie jest jej objawem. 

Choroby, które często są związane z derealizacją to:

• depresja,

• zaburzenia osobowości np.: osobowość schizoidalna, paranoiczna,

• choroba afektywna dwubiegunowa,

• nerwica lękowa,

• zespół stresu pourazowego,

• rozdwojenie jaźni,

• urazy mózgu,

• zaburzenia obsesyjno- kompulsywne np.: nerwica natręctw,

• borderline,

• schizofrenia,

• zaburzenia neurologiczne np.: guzy mózgu, choroba alzheimera, zapalenie mózgu.

Bardzo często stan derealizacji dotyczy osób, które stosują różne używki, w tym nadużywają marihuany, haszyszu, LSD czy innych środków psychoaktywnych. 

Osoby cierpiące na derealizację - depersonalizację; co czują, jak się zachowują
 

Osoby cierpiące na derealizację- depersonalizację mają poczucie, że świat wokół nich nie jest realny. Wręcz przeciwnie; uważają, że jest sztuczny, obcy, a zdarzenia w których biorą udział nie dotyczą ich samych.
 

 
Tak jakby byli oddzieleni od własnego ciała i patrzyli na nie z góry lub z ekranu telewizora. Nie przejawiają wtedy uczuć, nie są w stanie ich odczuwać, wszystko dzieje się automatycznie. 

Bardzo często osoby z derealizacją określają swoje odczucia w takich kategoriach jak:
 

• czuje się oddzielony od otoczenia i świata,
   

• działam tak, jakbym widział świat przez mgłę, lub jakby między mną, a światem była brudna szyba,
   

• gdy mam zrobić coś ważnego mam pustkę w głowie,
   

• często w sytuacji zagrożenia lub podczas zwiększonej adrenaliny odcinam się od zdarzeń, które się dzieją,
   

• mam wrażenie, że wspomnienia z mojego życia nie dotyczą mnie samego,
   

• często boję się, że zwariuję lub stracę nad sobą kontrolę.

Niekiedy depersonalizacja jest reakcją na lęk i jest wykorzystywana przez organizm ludzki w celu przystosowania się do działania w nowej, często silnie stresującej sytuacji. Przykład stanowi tu np.: wypadek komunikacyjny, w którym ofiara często działa jak automat. Jej działania są jakby zaprogramowane, pod wpływem silnego stresu wykonuje niezbędne czynności ratujące życie innym osobom; wzywa pogotowie, udziela pierwszej pomocy. Często potem mówi, że działała automatycznie tak, jakby była poza własnym ciałem.
 

Przyczyny i objawy depersonalizacji
 

Depersonalizacja to zaburzenie postrzegania samego siebie. Osoba zmagająca się z tym schorzeniem ma wrażenie że jej ciało jest obce, nie należy do niej, a w konsekwencji jest ona jedynie obserwatorem sytuacji, w których się znajduje. Jej zachowania, myśli czy działania nie zależą od niej. 

Osoby cierpiące na depersonalizację mają też często problem z utrzymaniem prawidłowych  kontaktów nawet z rodziną i osobami bliskimi. Przez wrażenie odrealnienia trudno jest im zachowywać poprawne relacje społeczne. 

Uczucie depersonalizacji często trwa jedynie chwilowo, ma postać krótkich epizodów, czasem jednak może występować przewlekle. 

Najczęściej, jako objawy depersonalizacji wymienia się:

• poczucie, że ciało jest obce,

• wrażenie, że kończyny nie należą do swojego ciała,

• poczucie oddzielenia murem od innych ludzi,

• brak kontroli nad ruchami i myślami, 

• wrażenie bycia poza ciałem,

• odczuwanie bólu lub objawów fizycznych jako płynących z daleka lub pochodzących z zewnątrz,

• wrażenie poruszania się w innym świecie, często też w świecie marzeń.

Zarówno depersonalizacja, jak i derealizacja mają podobne przyczyny. Ich źródła należy dopatrywać się w silnym stresie, jako skutek zespołu stresu pourazowego czy przeżyciu głębokiej traumy. Często są one jednak skutkiem choroby, zaburzeń psychotycznych czy łączą się z zaburzeniami lękowymi.

Derealizacja test umożliwia zweryfikowanie zaburzenia. Bardzo często osoba zmagająca się z derealizacją ma świadomość, że coś jest nie tak, że coś się z nią dzieje. Tzw. test na derealizację (test rzeczywistości, test derealizacji) jest nienaruszony, co oznacza, że osoby badane mają pełną świadomość, że występuje u nich taki problem.
 

Jak leczyć zespół depersonalizacji-derealizacji

Leczenie depersonalizacji - derealizacji jest leczeniem przyczynowym. Chorzy bardzo często myślą jak wyjść z derealizacji?
 

Dlatego leczenie derealizacja ma często złożone i składa się na nie zarówno farmakoterapia,  a głównie właśnie psychoterapia. Bywa, że  zespół depersonalizacji derealizacji jest wynikiem chorób neurologicznych. W tej sytuacji ich wyleczenie skutkować będzie zwalczeniem dolegliwości płynących z jego występowania.
 

Często jednak , zespół depersonalizacji derealizacji jest wynikiem depresji lub innych zaburzeń na tle psychotycznym.  W leczeniu derealizacji leki stosuje się z grupy zwrotnego wychwytu serotoniny, jednak to lekarz psychiatra decyduje o bezpiecznych dawkach, kontrolując stan zdrowia osoby z derealizacją.  Wówczas psychiatra może wdrożyć leczenie farmakologiczne (leki na derealizację) np. podanie leków z grupy SSRI lub leków normotymicznych czy przeciwpsychotycznych.  Bardzo ważna i często stosowana w przypadku leczenia zespołu derealizacji depersonalizacji jest psychoterapia. 

Psychoterapia w leczeniu derealizacji

Często pojawia się pytanie “ Derealizacja jak sobie radzić?”. Leczenie derealizacji jest możliwe przede wszystkim dzięki właściwie dopasowanej psychoterapii.  Psychoterapia jest niezwykle istotna oraz często stosowana w przypadku leczenia zespołu derealizacji depersonalizacji. Jeśli do zaburzenia doprowadził uraz psychiczny, lub jeśli pacjent ma zaburzenia osobowości to właśnie psychoterapia spełnia główną rolę w leczeniu tego schorzenia. Przepracowanie traumy, problemów psychicznych może pomóc wrócić do zdrowia i cieszyć się komfortem życia. Często pomocne okazują się tutaj techniki relaksacyjne lub nauka metod, które pomogą radzić sobie ze stresem. Również odpowiednio dobrany wysiłek fizyczny wpłynie pozytywnie na leczenie tej dolegliwości.

Konsekwencje nieleczenia derealizacji

Jeśli derealizacja i depersonalizacja nie są jedynie krótkotrwałym epizodem, a mają postać trwałą i uporczywą należy ją koniecznie leczyć. Nieleczona prowadzić będzie do zaburzeń psychicznych czy depresji, a te mogą nieść ze sobą poważne konsekwencje, jak nawet myśli samobójcze czy samobójstwo. Przez poczucie wyalienowania i obcości,  ludzie cierpiący na to zaburzenie mogą być zimni i obojętni wobec innych, co często negatywnie wpływa na przyjaźnie czy związki. Również bóle, zawroty głowy czy zmęczenie jako objawy fizyczne derealizacji mogą być efektem nieleczonej derealizacji. Dlatego ważne jest odpowiednio szybkie reagowanie i szukanie pomocy.  Zespół depersonalizacji derealizacji można skutecznie leczyć.

Literatura
 

Jacek Wciórka, Psychopatologia [w:] Psychiatria. T. I Podstawy psychiatrii, pod red. Adama Bilikiewicza, Urban&Partner, Wrocław, 2002, s. 388.

Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD–10, Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius” IPIN, Kraków, Warszawa, 1997.

Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny” pod red. J. Heitzmana, wyd. PWZL, Warszawa 2007, s. 43, s. 48-53