Demencja

Demencja to choroba, której obawiają się osoby starsze. Najczęściej dotyka osoby w podeszłym wieku, jednak zdarza się, że z demencją mogą żyć osoby po 40 lub 50 roku życia. Gdy z roku na rok stajemy się starsi to nasza koordynacja ruchowa pogarsza się – wolniej myślimy, ruszamy się, mówimy. Słabną nasze mięśnie, bolą kości, przez co wolniej poruszamy się, a każdy krok sprawia nam ból i ogromny wysiłek. Osobom młodym również niekiedy zdarza się zapominać o codziennych obowiązkach. Natłok myśli, nadmiar obowiązków, zmęczenie, brak snu. Jednak w przypadku osób starszych, zapominanie się powinno być sygnałem ostrzegawczym i zasygnalizować, że należy zwrócić szczególną uwagę na zdrowie mózgu seniora. Demencja w wieku starczym jest dużo poważniejszym problemem niż w każdym innym wieku. Co to jest demencja? Jakie są objawy demencji? Jakie wczesne objawy powinny nas zaniepokoić? Jak leczyć zdiagnozowaną demencję?

Czym jest demencja – definicja

 

Opiekunowie osób starszych powinni zadać sobie pytanie „Co to jest demencja?”, by móc jak najszybciej interweniować i zauważyć pojawienie się tego schorzenia. Demencja to choroba mózgu, w której chore są co najmniej dwa jego obszary. Nasz mózg zaczyna kurczyć się.  Wpływa to negatywnie na percepcję, zachowanie i postrzeganie świata przez osobę chorą na demencję. Obniża się sprawność umysłowa, a funkcje poznawcze takie jak pamięć, zapamiętywanie, myślenie znacząco się osłabiają. Choroba ta dotyka głównie osoby starsze powyżej 65 roku życia, a prawdopodobieństwo wystąpienia demencji rośnie z roku na rok i określane jest mianem demencji starczej.

 

Ogromny wpływ na demencję u osób młodych mają choroby genetyczne ośrodkowego układu nerwowego. Odsetek tych osób jest znacznie mniejszy w porównaniu do osób w podeszłym wieku.

Osoby starsze cierpiące na demencję mają problemy z prawidłowym oszacowaniem sytuacji lub postrzeganiem otaczającego świata. Niekiedy zdarza się, że pacjenci z demencją starczą nie mogą wykonywać precyzyjnych ruchów, z uwagi na zanik umiejętności rozpoznawania rzeczy, planowania lub koordynowania zadaniem. Objawy demencji starczej nasilają się z wiekiem i postępują w jej następnych etapach. Niekiedy zdarza się, że symptomy demencji mogą przypominać depresję. Demencja jest postępująca i nie da się jej całkowicie wyleczyć. Jednak co ważne to można znacznie złagodzić skutki, pracować nad nią i pomagać osobom cierpiącym w celu polepszenia ich warunków życia.

Objawy demencji wśród seniorów w początkowej fazie rozwoju są praktycznie niewykrywalne i wraz z postępującą chorobą nasilają się. Prowadzą do tego, że osoba cierpiąca na tę chorobę nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb fizjologicznych do których zalicza się np. jedzenie, spacer, korzystanie z toalety czy robienie zakupów. Rozwój choroby jest zależny od ogólnego stanu zdrowia pacjenta i od tego, na jakim poziomie zostanie ona zdiagnozowana oraz jakie kroki zostaną podjęte, aby polepszyć byt schorowanego. Głównymi przyczynami demencji są urazy, problemy naczyniowe, długotrwały stres, depresja, zły styl życia, zła dieta, nadużywanie środków psychoaktywnych, palenie papierosów, nieleczone choroby układu krążenia, niska aktywność fizyczna. 

 

Objawy demencji

 

Demencja jest chorobą, która rozwija się u każdego pacjenta bardzo indywidualnie. Najbardziej powszechnymi objawami demencji są problemy z zaburzoną pamięcią krótkotrwałą, jak i długotrwałą. W początkowych stadiach rozwoju chorzy nie pamiętają, co działo się kilka tygodni wcześniej, a w zaawansowanych nie wiedzą, co robili kwadrans wcześniej. Ograniczona zostaje sprawność intelektualna, czyli mówienie, myślenie, składanie rozbudowanych zdań, liczenie, orientacja w terenie szczególnie w nieznanym otoczeniu. Niektórzy chorzy mogą mieć pogorszoną orientację w czasie i przestrzeni. Mogą nie pamiętać, w jaki sposób znaleźli się w określonym miejscu oraz żyć w przeświadczeniu, że są inne czasy, niż w rzeczywistości. Może to grozić zgubieniem się w dobrze znanym wcześniej terenie, a w skrajnych przypadkach zaginięciem.

Pacjenci chorzy na demencję mogą mieć trudności z przyswajaniem nowych wiadomości, zapamiętywaniem prostych rzeczy czy mieć pogorszoną sprawność umysłową. Osoby z demencją mogą nie pamiętać imion, nazwisk, miejscowości, mylić nazewnictwo, albo mieć trudność w przypomnieniu sobie kluczowych kwestii. Może dojść do sytuacji, że osoba chora nie rozpoznaje znajomych twarzy w tym członków swojej rodziny, myli imiona lub uważa je za całkiem obce i przypadkowe. Niekiedy zdarza się, że mogą występować problemy z postrzeganiem rzeczywistości, właściwą oceną okoliczności wydarzeń czy z podjęciem właściwych decyzji. Często występują problemy z komunikacją społeczną, czyli np. zaburzenia wymowy, długie zastanawianie się nad wypowiedzianym zdaniem, trudności w odszukaniu odpowiedniego słownictwa, mylenie pojęć lub trudności z włączeniem się do rozmowy z innymi ludźmi. Chorzy z demencją mają zaburzony rytm dobowy. Zdarza się, że cierpią na bezsenność w nocy, a w dzień ucinają sobie drzemki – wynika to z zaburzenia snu.

 

Z uwagi na malejące zainteresowanie dawnym hobby, chorzy przestają interesować się pracą, rodziną. Zwykłe czynności sprawiają im trudność. Błędnie oceniają zagrożenia, a także uparcie trzymają się swojego nieprawdziwego założenia na określony temat. Zdarza się, że nie mają kontroli nad finansami i mogą zaciągać dodatkowe pożyczki lub kredyty.

Rodzaje demencji

 

Demencja jest chorobą mózgu, która dotyka więcej niż dwa jego obszary. W związku z tym wyróżnić można następujące rodzaje demencji:

Choroba Alzheimera –jedna z najbardziej popularnych demencji na świecie. Szacuje się, że chorych na demencję Alzheimera jest 50-65%. Wraz z wiekiem wzrasta ryzyko wystąpienia tej demencji. Choroba ta jest związana z przyśrodkowym płatem skroniowym, który odpowiedzialny jest za pamięć werbalną, zapamiętywanie, rozpoznawanie obiektów. Mogą wystąpić objawy, które wpływają na język, wypowiadanie się, mowę, rozumowanie, zaburzenia pamięci. Wraz z upływem czasu, pacjent może utracić wszystkie te umiejętności.

Demencja naczyniowa – obejmuje około 25% chorych na demencję. Polega na uszkodzeniu naczyń krwionośnych w mózgu wynikających z mikroudarów lub jednego dużego wylewu krwi do mózgu. Krwiaki pourazowe powodują uszkodzenie unerwienia w mózgu i dochodzi do obumierania neuronów. Stan fizyczny chorego jednego dnia może być dobry, a drugiego pogorszyć się.

Demencja z ciałami Lewy’ego– liczba chorych na ten typ demencji wynosi około 20%. Spowodowana jest występowaniem nieprawidłowych złogów białka w najważniejszym dla nas organie. Złogi te wpływają negatywnie na myślenie, ruch, drżenie rąk. Często jest mylona z chorobą Parkinsona, przy której choremu ręce drżą w każdym rodzaju ruchu, a przy demencji z ciałami Lewy’ego dopiero, gdy pacjent planuje sięgnąć po określony przedmiot i podnieść lub przenieść go.

Demencja czołowo-skroniowa– dotyka około 10% chorych na demencję. Dochodzi do zmian w płacie czołowym i skroniowym, które są odpowiedzialne za ocenę sytuacji i zachowanie się. Bywa, że osoby cierpiące na otępienie czołowo-skroniowe bywają wulgarne, są agresywne, nadużywają niecenzuralnych słów, działają pod wpływem impulsu i chwili. Chory na demencję nie zdaje sobie z tego sprawy i w sytuacji, gdyby był zdrowy, nie zachowałby się w ten sposób.

Demencja mieszana – demencje mogą łączyć się i u jednego pacjenta występować kilka jej rodzajów. Kombinacje tej choroby bywają różne. Można mieć jednocześnie demencję czołowo-skroniową i naczyniową lub demencję naczyniową, a także demencję Alzheimera.

 

Diagnoza i leczenie demencji

 

Demencję w początkowych etapach jej rozwoju zdiagnozować może lekarz rodzinny. Ten z kolei powinien skierować pacjenta do poradni neurologicznej, psychiatrycznej i psychoterapeutycznej. W poradniach należy przejść pełną diagnostykę neurologiczną i psychiatryczną, aby przedstawić skuteczną terapię. Choremu można zaproponować ćwiczenia ruchowe lub sensoryczne i percepcyjne związane z muzyką lub sztuką. Demencja jest chorobą nieuleczalną z uwagi na fizyczne uszkodzenie mózgu. Medycyna XXI wieku może jedynie zapewnić lepszy byt osób cierpiących na demencję, bowiem nie jest w stanie przywrócić u nich zdolności uczenia. 

 

Wspomóc i złagodzić skutki demencji może miłorząb japoński, witamina E oraz selegilina. Gdy napady agresji będą nasilać się, to lekarz prowadzący może przepisać leki uspokajające. W celu zdiagnozowania demencji pomocne mogą okazać się testy na demencję. Jednym z nich jest test zegara. Pacjent powinien zaznaczyć na narysowanym zegarze godzinę 11:10. Osoby chore na demencje mogą mieć trudności z naszkicowanym wskazówek w odpowiednim miejscu. Inny test na demencję, który ocenia jej objawy to test MMSE, który ma 30 pytań i weryfikuje, jak chory orientuje się w miejscu, czasie, przestrzeni, czy ma problemy z liczeniem, czytaniem i oraz rozumowaniem.

Bardzo ważna jest psychoterapia i psychoedukacja zarówno osoby z demencją , jak również członków jej najbliższej rodziny. Postęp demencji powoduje znaczące pogorszenie sprawności umysłowej, a także istnieje możliwość współwystępowania objawów psychicznych. Przede wszystkim pojawiają się wahania nastroju, depresja, halucynacje, stany lękowe czy apatia. Dobrze dobrana terapia psychologiczna jest w stanie pomóc złagodzić objawy psychiczne, poprawić jakość życia a także wspierać psychologicznie opiekunów. To właśnie opiekunowie osób doświadczających demencji bardzo często wymagają wsparcia psychologicznego, jak również psychoedukacji , która będzie pomocna przy życiowych dylematach i towarzyszącym im emocjom. 

 

Literatura

Mirczak, Anna. “Wybrane potrzeby edukacja terapeutycznej osób z demencją starczą oraz ich rodzin”  Studia nad Rodziną UKSW 2018 R. XXII nr 5 (50)