Cyklotymia - przewlekłe zaburzenie nastroju

Czym jest cyklotymia?

Cyklotymia to rodzaj zaburzenia nastroju, które zalicza się do grupy zaburzeń afektywnych (czyli zaburzeń nastroju). Jeśli myślisz co choroba afektywna dwubiegunowa i cyklotymia mają wspólnego to zachęcamy do lektury niniejszej publikacji.

 

Cyklotymia to łagodniejsza forma zaburzenia dwubiegunowego, a konkretnie jest uważana za zaburzenie afektywne dwubiegunowe II, które obejmuje epizody hipomanii i epizody depresji.  W cyklotymii nie występują przewlekłe obniżenia nastroju jak w dystymii, lecz raczej jest to przewlekła chwiejność nastroju.

W niniejszej publikacji wskazujemy na przyczyny cyklotymii, jej objawy, a także możliwości leczenia. Na wstępnie zaczniemy od wskazaniu kilku głównych cech charakteryzujących cyklotymię, by następnie omówić takie zagadnienie jak cyklotymia test i jej diagnoza. Odpowiemy również na pytanie czy cyklotymia stwarza ryzyko wystąpienia pełnoobjawowej depresji.

Zacznijmy od kilku głównych cech charakteryzujących cyklotymię takich jak:

• epizody hipomanii: cyklotymia charakteryzuje się okresami hipomanii, które są stanami podobnymi do manii, ale mniej nasilonymi, to okresy obniżenia nastroju,
   

• epizody depresji: osoby z cyklotymią również przechodzą przez okresy depresji, które są stanami obniżonego nastroju, zmęczenia, smutku i braku energii. Objawy depresji w cyklotymii są podobne do objawów w depresji klinicznej, ale zwykle mniej nasilone,

• stabilność nastroju: istotnym kryterium cyklotymii jest obecność okresów hipomanii i depresji, które trwają przez co najmniej dwa lata u osoby dorosłej (z kolei okres jednego roku u młodzieży i dzieci). Podczas tego czasu osoba z cyklotymią nie doświadcza okresów stabilnego nastroju.
   

• brak epizodów manii lub depresji klinicznej: w odróżnieniu od zaburzenia dwubiegunowego typu I, osoby z cyklotymią nie przechodzą przez pełnoobjawowe epizody manii lub depresji klinicznej.

Cyklotymia może zwiększać ryzyko wystąpienia pełnoobjawowej depresji (depresji klinicznej) oraz epizodów manii w przyszłości. Dlatego ważne jest monitorowanie i zarządzanie objawami cyklotymii, aby uniknąć ewentualnego nasilenia zaburzeń nastroju.

Przyczyny występowania cyklotymii

Przyczyny występowania cyklotymii nie są w pełni zrozumiane, ale istnieje kilka czynników, które mogą przyczyniać się do tego zaburzenia nastroju. 

Cyklotymia przyczyny to przede wszystkim:

• dziedziczność: istnieje silna skłonność genetyczna do zaburzeń dwubiegunowych, w tym cyklotymii,
   

• zaburzenia neurochemiczne: nieprawidłowości w funkcjonowaniu neuroprzekaźników, takich jak serotonina, noradrenalina i dopamina, mogą wpływać na zaburzenia nastroju, w tym cyklotymię,
   

• stres i traumatyczne wydarzenia: ekstremalny stres lub traumatyczne wydarzenia życiowe mogą przyczyniać się do wystąpienia cyklotymii u osób predysponowanych genetycznie. Stres może wywoływać epizody hipomanii lub depresji,
   

• zaburzenia hormonalne: fluktuacje hormonalne, takie jak te występujące w okresie menopauzy u kobiet, mogą wpływać na zaburzenia nastroju, w tym cyklotymię,
   

• problemy związane z rozwojem mózgu: niektóre badania sugerują, że problemy związane z rozwojem mózgu, takie jak uszkodzenia mózgu w okresie prenatalnym lub w okresie niemowlęcym, mogą zwiększać ryzyko wystąpienia cyklotymii w późniejszym życiu,
   

• dziedziny osobowości: niektóre cechy osobowości, takie jak impulsywność, mogą zwiększać ryzyko wystąpienia cyklotymii,
   

• choroby współistniejące: osoby z innymi zaburzeniami, takimi jak zaburzenia lękowe, nadużywanie substancji psychoaktywnych, ADHD (zaburzenie deficytu uwagi z hiperaktywnością) lub osobowość borderline, mogą być bardziej podatne na rozwinięcie cyklotymii.

Cyklotymia objawy

Jakie ma cyklotymia objawy i czym różni się od zaburzeń dwubiegunowych? Objawy cyklotymii są łagodniejsze niż w zaburzeniach dwubiegunowych, ale nadal wpływają na codzienne funkcjonowanie osoby dotkniętej tym zaburzeniem. 

1. Epizody hipomanii w przebiegu cyklotymii to:

• podwyższony nastrój: osoba z cyklotymią doświadcza wyraźnie podwyższonego nastroju przez co najmniej kilka dni,
   

• zwiększona energia: w okresie hipomanii dana osoba może wydawać się bardziej energiczna, aktywna i pomysłowa,
   

• skupienie uwagi może być trudne, a myśli osoby z cyklotymią mogą być chaotyczne, rozproszone i nieuporządkowane,
   

• impulsywność: dana osoba może podejmować ryzykowne decyzje, wydawać więcej pieniędzy lub podejmować działania bez rozważenia konsekwencji.
  
  
   

2. Epizody depresji w przebiegu cyklotymii to:

 

• obniżony nastrój: podczas epizodów depresji odczuwanie smutku, przygnębienia i poczucie beznadziejności,
   

• brak energii: energia i motywacja są znacznie obniżone, co prowadzi do uczucia zmęczenia i braku zainteresowania życiem,
   

• zmiany apetytu i wagi: pojawiają się zmiany w apetycie, co prowadzi do utraty masy ciała lub przybrania na wadze,
   

• problemy ze snem: nieprawidłowy układ rytmu dobowego, zaburzenia snu tj. bezsenność lub nadmierna senność, mogą być częste podczas epizodów depresji,
   

• niska samoocena: osoba z cyklotymią może odczuwać niską samoocenę i poczucie winy.

3. Cyklotymia objawy to również brak stabilności nastroju.

Jak zdiagnozować cyklotymię?

Czy cyklotymia test istnieje i czy jest w stanie potwierdzić diagnozę cyklotymii?  Nie istnieje jednoznaczny test laboratoryjny ani badanie diagnostyczne, które pozwoliłoby na jednoznaczne potwierdzenie cyklotymii. Mimo to, istnieją narzędzia, takie jak kwestionariusze i skale oceny zmiany nastroju, które mogą być używane do pomiaru i monitorowania objawów w trakcie leczenia, ale przede wszystkim przez uprawnionych do diagnozy psychologów. Narzędzia te pomagają ocenić nasilenie objawów epizodów hipomanii i depresji oraz monitorować ich przebieg w czasie.

Cyklotymia diagnoza to proces, który jest zazwyczaj prowadzony przez specjalistę od zdrowia psychicznego, takiego jak psychiatra lub psycholog kliniczny. W diagnozie cyklotymii prowadzony jest wywiad kliniczny, ocenia się objawy i wyklucza inne możliwe przyczyny objawów. 

Jak leczyć przewlekłe zaburzenie nastroju

Leczenie przewlekłych zaburzeń nastroju, w tym cyklotymii, zwykle jest kompleksowe i może obejmować zarówno terapie psychologiczne, jak i leczenie farmakologiczne. Cyklotymia to trwałe i cykliczne zaburzenie nastroju, które wymaga starannego monitorowania i zarządzania nim mającego na celu utrzymanie równowagi emocjonalnej chorego.

Cyklotymia leczenie/ cyklotymia terapia- kilka głównych podejść:

• terapia poznawczo-behawioralna (CBT): nurt ten jest często stosowany w leczeniu cyklotymii. CBT pomaga zrozumieć swoje myśli, uczucia i zachowania oraz uczy strategii radzenia sobie z epizodami hipomanii i depresji,
   

• terapia interpersonalna: koncentruje się na relacjach międzyludzkich i pomaga rozwijać zdrowe umiejętności komunikacji, radzenia sobie z konfliktami i budowania wsparcia społecznego. To może być szczególnie istotne, ponieważ cyklotymia znacznie wpływa na relacje interpersonalne,
   

• leczenie farmakologiczne: w niektórych przypadkach lekarz psychiatra może zdecydować o zastosowaniu farmakoterapii w leczeniu cyklotymii. Leki, takie jak stabilizatory nastroju lub leki przeciwdepresyjne, mogą pomóc w zarządzaniu objawami,
   

• monitorowanie nastroju: ważna jest nauka technik samokontroli nastroju, oraz śledzenie epizodów hipomanii i depresji. Monitorowanie to może pomóc w zarządzaniu cyklotymią. W czasie leczenia cyklotymii warto prowadzić dziennik nastroju i dzięki temu identyfikować wzorce oraz czynniki wyzwalające zmiany.

Psychoterapia w leczeniu cyklotymii

Jak wygląda cyklotymia terapia? Leczenie cyklotymii opiera się głównie na psychoterapii. Psychoterapia jest ważnym elementem leczenia cyklotymii i może pomóc osobom dotkniętym tym zaburzeniem w radzeniu sobie z epizodami hipomanii i depresji.

Terapia poznawczo-behawioralna lub terapia interpersonalna są najczęściej wybieranymi formami psychoterapii w leczeniu cyklotymii.  Zdarza się, że jest również stosowana terapia interpersonalna i rytmów społecznych (IPSRT). Terapia ta koncentruje się na stabilizacji rytmu snu i codziennego życia, co może pomóc w regulacji nastroju.

Terapie psychologiczne w leczeniu cyklotymii są zazwyczaj prowadzone przez wykwalifikowanych terapeutów lub psychoterapeutów, skuteczność jest również potwierdzona przez wsparcie psychologa online. Wybór konkretnej terapii zależy od indywidualnych potrzeb i preferencji pacjenta oraz od oceny dokonanej przez profesjonalistę od zdrowia psychicznego. Leczenie cyklotymii jest zazwyczaj długoterminowe i wymaga systematycznego monitorowania i dostosowywania, aby pomóc pacjentowi w osiągnięciu stabilności nastroju i poprawie jakości życia. 

Literatura

Cierpiałkowska, L., Sęk, H. (2021). Psychologia kliniczna. Wydawnictwo: PWN

Perugi, G., Hantouche, E., Vannucchi, G., Pinto, O. (2015). Cyclothymia reloaded: A reappraisal of the most misconceived affective disorder. Journal of Affective Disorders, 183, s. 119-133. 

Perugi, G., Hantouche, E., Vannucchi, G. (2017). Diagnosis and Treatment of Cyclothymia: The “Primacy” of Temperament. Current Neuropharmacology, 15(3), s. 372-379.