Przemoc psychiczna - czym jest i jak sobie z nią radzić?

15.03.2023

Jakie symptomy świadczą o przemocy psychicznej, a także jakie skutki powodują akty przemocy wśród dzieci i dorosłych.

Jak wygląda wsparcie osoby doświadczającej przemocy, a także psychoterapia dla sprawców i ofiar.

W niniejszym artykule charakterystyka przemocy psychicznej - przyczyny, objawy, skutki i psychoterapia. 



 

Spis treści:
 



Czym jest przemoc psychiczna - definicja


 

Bardzo często zdarza się, że my albo ktoś bliski staje się ofiarą przemocy psychicznej, jednak nie jest do końca tego świadomy. Tak więc pojawić się może pytanie: czym jest przemoc psychiczna i jak ją rozpoznać? 

Przemoc psychiczna definicja wskazuje, że jest to celowe działanie na szkodę drugiej osoby, które definiuje się jako ciągła agresja słowna. Jest to zjawisko, które powoduje cierpienie, niszczy poczucie własnej wartości, a kontakty z oprawcą stwarzają życie w poczuciu zagrożenia.



Aby udowodnić znęcanie psychiczne, muszą być spełnione cztery następujące warunki:
 

  • sprawca przemocy ma dużą przewagę nad ofiarą,

  • osoba pokrzywdzona doznała bólu w sferze psychicznej lub fizycznej,

  • działanie agresora powoduje naruszenie godności osobistej,

  • wyrządzona krzywda jest działaniem celowym i z premedytacją.
     

Co to jest przemoc psychiczna? Przemoc fizyczna jest to interakcja między dwojgiem ludzi, która wywołuje u niego negatywne uczucia oraz poważne skutki przemocy psychicznej. Czym jest przemoc psychiczna? Jako znęcanie psychiczne możemy wyróżnić tworzenie toksycznej relacji, pojawia się też agresja słowna. Przemoc psychiczna przykłady to np. wyzwiska, wyśmiewanie, narzucanie swojego zdania oraz wymuszanie posłuszeństwa i ciągła kontrola ofiary.

 

W relacji, w której występuje znęcanie psychiczne wyklucza się stworzenie partnerstwa, ponieważ agresor zawsze będzie miał przewagę nad ofiarą oraz robi wszystko, aby jak najbardziej kontrolować jej życie. Oczywiście w świetle polskiego prawa przemoc psychiczna jest uważana za przestępstwo, jednak jest ją znacznie trudniej udowodnić niż przemoc fizyczną.


 

Statystyczne częściej wśród ofiar przemocy znajdują się kobiety, jednak oczywiście nie jest to regułą, może dlatego, że mężczyźni rzadziej zgłaszają do odpowiednich służb, że są ofiarami przemocy psychicznej. Oczywiście należy być ostrożnym, bo każdy z nas może się stać ofiara przemocy psychicznej. Bardzo ważne jest dostrzeżenie pojawiającego się problemu oraz szybkie reagowanie by zminimalizować przemoc psychiczna skutki. 

 


 

Gdzie najczęściej spotykamy się z przemocą psychiczną?



 

Możemy określić różne formy przemocy psychicznej. Agresja werbalna, czyli właśnie przemoc bez kontaktu fizycznego z oprawcą spotyka wielu z nas. Najczęstszym zjawiskiem przemocy psychicznej, jaki możemy zaobserwować to przemoc psychiczna w związku oraz przemoc psychiczna wobec dzieci.

 

Zdarza się, że pojawia się przemoc psychiczna w domu pomiędzy dziećmi i rodzicami, kiedy rodzice są starsi, a dzieci nimi się opiekują. Niestety zazwyczaj ofiarami przemocy psychicznej zostają kobiety i dzieci, którzy postrzegane są jako osoby słabsze, czyli stanowią potencjalnie łatwy cel dla oprawcy.


 

Czym jest przemoc psychiczna w relacjach partnerskich? Często to właśnie kobiety z dziećmi są zależne finansowo od swojego partnera, który uważa, że nie są w stanie od niego odejść i decyduje się na ciągłą agresję słowną wobec swoich bliskich. Dodatkowo równocześnie ze zjawiskiem przemoc psychiczna w związku występować może przemoc fizyczna i przemoc ekonomiczna.

Ofiara jest notorycznie obrażana, wyśmiewana i poniżana, dodatkowo oprawca stara się ograniczyć jej maksymalnie kontakty z innymi, a nawet nie pozwala jej wyjść z domu. Oczywiście cały czas kontroluje jej telefon, z kim rozmawia i pisze. Równocześnie w toksycznej relacji pojawia się ciągła zazdrość, a nawet posądzenie o zdradę. Przemoc psychiczna w małżeństwie niezmiernie często opiera się na manipulowaniu swojego partnera, tak aby wymuszać u niego określone zachowania, według swojego przekonania. Oprawca często również stosuje różne szantaże, wciągając w nie nawet dzieci. Przemoc psychiczna w małżeństwie powoduje ciągłe obniżanie samooceny ofiary, zaburzenia psychiczne, a nawet myśli samobójcze.

 

Przemoc psychiczna w rodzinie to niestety również przemoc psychiczna wobec dzieci, które są obrażane, poniżane czy porównywane z innymi dziećmi, każda agresja słowna bardzo źle wpływa na rozwój emocjonalny dzieci. Dzieci często padają ofiarą przemocy ze względu na to, że jest małe, słabsze i zależne od rodziców. Przemoc psychiczna w domu to różnego rodzaju groźby, przyczynianie się do występowanie nieadekwatnego do sytuacji poczucia winy, odrzucenie emocjonalne czy nadmierne wymagania, które nie są odpowiednio dostosowane do wieku i możliwości dziecka.
 

Przemoc psychiczna pomoc to przede wszystkim psychoedukacja i uświadamianie problemu. Należy dzieci uświadamiać i edukować, że istnieją różne formy pomocy dla ofiar przemocy, tak żeby wiedziały, że jeśli kiedyś będą jej potrzebowały, albo ktoś z ich bliskich lub znajomych będzie ofiarą przemocy to wiedza jak im pomóc i gdzie zgłosić się po pomoc jest w stanie dać poczucie bezpieczeństwa.

 

Regularne wizytu u psychologa, rozmowa oraz edukowanie może pomóc dzieciom kształtować ich charakter oraz doda im pewności siebie, tak żeby nigdy nie bały się pomagać potrzebującym. Inne formy przemocy psychicznej mogą się objawiać jako przemoc psychiczna w pracy oraz w szkole, należy tutaj wymienić : wyśmiewanie, poniżanie, negowanie wykonywanych zadań, krzyk, przeciążenie zadaniami, bądź przeciwnie - nie przydzielanie żadnych i obowiązków. Przemoc psychiczna w pracy jest niezmiernie często występującym zjawiskiem, zaburza prawidłowe funkcjonowanie, pojawia się przewlekły stres, a nawet występują zaburzenia psychiczne jak depresja, czy depresja lękowa. 

 


 

Jakie są najczęstsze przyczyny przemocy psychicznej?

 

 

Przemoc psychiczna jest dość częstym problemem, który pojawiać się może w różnych sferach życia człowieka. Agresorem bardzo często jest osoba, która w przyszłości doświadczyła różnych rodzajów przemocy, wychowywała się w domu, w którym zaburzone było poczucie bezpieczeństwa lub miała częsty widok rodziców nadużywających alkohol lub inne środki odurzające. Przemoc psychiczna pojawia się u osób, które nie są w stanie kontrolować swoich emocji i zapanować nad swoimi słowami czy czynami. Bardzo często są to osoby o obniżonym poczuciu własnej wartości. Wśród przyczyn występowania przemocy psychicznej są też zaburzenia osobowości, czy też schizofrenia, zaburzenia afektywne, a także przebyte choroby bądź urazy oraz być skutkiem uzależnień. 

 

 

Jak rozpoznać przemoc psychiczną - objawy


 

Jeśli zauważyłeś u kogoś bliskiego zmianę zachowania i nastroju to być może jest on ofiarą przemocy psychicznej. Nie należy lekceważyć żadnych przemoc psychiczna objawy aby udowodnić znęcanie psychiczne oprawcy, móc zareagować i odpowiednio szybko udzielić pomocy. Przemoc psychiczna objawy może mieć następujące:
 

  • smutek i depresja,

  • ograniczenie kontaktów międzyludzkich,

  • obniżona samoocena,

  • wahania nastroju,

  • niepokój, obawa i strach przed kontaktem z innymi ludźmi,

  • strach przed oprawcą, unikanie go oraz niechęć przed kontaktem fizycznym, np. dotknięcie ręką, 

  • niszczenie rzeczy innym dzieciom - jako forma odreagowania z powodu nadmiaru negatywnych emocji i bodźców,

  • lęk i zdenerwowanie przed powrotem do domu, uczęszczaniem do szkoły, pracy lub w inne miejsce, w którym spotykamy się z oprawcą,

  • przemoc psychiczna może występować równocześnie z innymi formami przemocy, dlatego też obrażenia fizyczne, mogą świadczyć również o przemocy fizycznej bądź być wynikiem przemocy seksualnej,

  • problemy z zaufaniem oraz z pamięcią,

  • ograniczanie snu, bezsenność,

  • nagły spadek energii, przewlekłe zmęczenie,

  • poczucie wstydu,

  • chęć zmiany swojego wyglądu oraz zachowania aby sprostać wymaganiom oprawcy,

  • nerwobóle,

  • myśli samobójcze,

  • wystąpienie różnych chorób o podłożu psychicznym np. depresji, zaburzenia lękowe, zaburzenia odżywiania czy zespół stresu pourazowego.




    jak przejawia się przemoc psychiczna

     

     

Przemoc psychiczna przykłady:
 

 

  • narzucanie swojego zdania, przekonań i wartości,

  • ciągłe krytykowanie zachowania,

  • wyśmiewanie wyglądu, 

  • nieustanna kontrola oraz izolowanie ofiary od innych,

  • używanie wulgaryzmów, kpin oraz prześmiewczych żarcików pod adresem ofiary,

  • zawstydzanie i upokorzenie - publiczne,

  • stosowanie licznych gróźb i szantażu, aby dostać to czego się chce,

  • porównywanie z innymi,

  • ciągła zazdrość, wmawianie drugiej osobie zdrady,

  • wmawianie choroby psychicznej.


 

Jakie są skutki przemocy psychicznej?


 

Skutki przemocy psychicznej są to poważne konsekwencje dla ofiary i jej otoczenia. Skutki przemocy psychicznej nie są widoczne gołym okiem jako zmiany na ciele, jednak oddziaływują na zachowanie i powodują liczne ubytki w psychice człowieka.



Możemy wyróżnić następujące przemoc psychiczna skutki:
 

  • ofiara przemocy psychicznej bardzo często nie jest w stanie prowadzić samodzielnego życia - z czasem zaczyna uważać podobnie jak jej oprawca, że się do niczego nie nadaje i nie poradzi sobie, kiedy od niego odejdzie,

  • osoba poniżana ma bardzo niskie poczucie własnej wartości,

  • osoby poniżane są bardziej podatne na wystąpienie u nich zaburzeń psychicznych, np. depresji czy zaburzeń odżywiania,

  • wykazują się licznymi stanami lękowymi,

  • mogą pojawiać się problemy z koncentracją i pamięcią,

  • częste wahania nastroju,

  • myśli samobójcze.



przemoc psychiczna w małżeństwie

 


 

Psychologia a przemoc psychiczna


 

Przemoc psychiczna to bardzo częsty problem ludzi oraz dzieci, generalnie możemy się z nią spotkać codziennie w różnych miejscach, w szkole, w domu i w pracy. Doświadczenie przemocy nie powinno być oznaką słabości ani wstydu. W takiej sytuacji należy wiedzieć, gdzie szukać pomocy i wsparcia. Bardzo ważne jest, aby mówić o swoich problemach bliskim, ponieważ wspólnie na pewno uda się Wam znaleźć możliwe rozwiązanie tego problemu.
 

Bardzo wiele korzyści przyniesie wizyta u specjalisty, psychologa, który spróbuje dotrzeć do źródła problemów oraz pomoże pracować nad poprawą Twojego samopoczucia. Pamiętaj również, aby edukować swoje dzieci, które także mogą doświadczać przemocy psychicznej w szkole. Ważne jest, aby już od samego początku wiedzieli, że mają Twoje wsparcie oraz znali sposoby jak poradzić sobie w takich momentach.

 

Jeśli niestety czasem nie radzisz sobie ze swoimi emocjami i zdarza Ci się nie kontrolować wypowiadanych słów również wsparcie psychoterapeuty z pewnością pomoże Ci zapanować nad swoimi emocjami. Być może doświadczyłeś wszelkiego rodzaju traumy czy sytuacje nerwowe, które nieleczone mogą objawiać się atakami przemocy psychicznej.

Dlatego, jeśli w przeszłości doświadczyłeś przykrych momentów, miałeś ograniczone poczucie bezpieczeństwa bądź byłeś ofiarą przemocy również wskazana jest rozmowa z psychologiem i rozpoczęcie psychoterapii. 


 

Psychoterapia jako sposób pomocy?

 

 

Przemoc psychiczna pomoc to oczywiście zgłoszenie się do odpowiednich organów, m.in. na policję, telefon zaufania na Niebieską Linię, czy do Ofiar Przemocy w Rodzinie.

Oczywiście wartościową formą pomocy jest skorzystanie z indywidualnie dobranej psychoterapii, na którą można uczęszczać samem, jak również rozpocząć terapię grupową. Aby zminimalizować skutki przemocy warto rozpocząć psychoterapię już od początku problemów, bowiem tylko systematyczne sesję psychoterapii będą w stanie pomóc nam przepracować negatywne emocje, poradzić sobie z piętnem przemocy czy też pomóc bliskim doświadczającym przemocy. 


 

Podsumowanie

 

Podsumowująć z problemem przemocy psychicznej zmaga się wielu z nas. Agresja słowna bardzo niekorzystnie wpływa na rozwój emocjonalny i intelektualny już od najmłodszych lat. Życie w ciągłym strachu i lęku bardzo obniża funkcjonowanie społeczne oraz niesie szereg negatywnych skutków dla naszego zdrowia psychicznego, jak również fizycznego.

 

Dlatego jeśli jesteś ofiarą przemocy psychicznej to pamiętaj, że masz wystarczająco dużo siły, żeby się temu przeciwstawić i zawalcz o swoją przyszłość.

 

 

jesteś ofiarą lub sprawcą przemocy ? - skorzystać z psychoterapii

 

 

 

 

 



 

 

Literatura
 

Pospiszyl I., Przemoc w rodzinie, WSiP, Warszawa 1994. 

Kampania Biała Wstążka. Wyłącz przemoc włącz myślenie, Wrocławska Kampania Przeciwko Przemocy, Wrocław 2016.

 
Masz pytania? Napisz.
Specjalistyczna Przychodnia Twój Psycholog.online
* pola wymagane