Kompleksy a psychologia

W czasach promowania idealnego wizerunku w sieci, nienagannej figury czy urody nie trudno o ciągłe porównywanie się z innymi i przejmowanie się wyglądem.

Skupianie uwagi na niedoskonałościach bywa często silniejsze niż dostrzeganie zalet i własnego uroku, a kompleksy to problem, który dotyczy praktycznie każdego z nas. Jak umiejętnie radzić sobie z kompleksami?

Jak przestać skupiać się na swoich niedoskonałościach i zacząć akceptować siebie? Warto uzyskać odpowiedź w niniejszej publikacji o kompleksach.

Spis treści:

Czym są kompleksy - definicja

Co to są kompleksy? Dzisiejszy świat narzuca nam pewne wzorce jeśli chodzi o wygląd, status materialny czy wykształcenie. W social mediach widzimy samych pięknych, zadbanych, bogatych, szczęśliwych ludzi. Młode mamy zawsze mają czas, by o siebie zadbać i pięknie wyglądać, a dwa tygodnie po porodzie znów mają świetną figurę. Z kolei ich mężowie są przebojowi i bogaci, sprawdzają się jako partnerzy w prowadzeniu domu i robią wszystko, by uszczęśliwiać swoje żony. Wydaje nam się, że życie innych jest idealne a trawa po drugiej stronie płotu jest zawsze bardziej zielona? A może to tylko wyreżyserowane urywki z czyjegoś życia i tak naprawdę nie mają nic wspólnego z rzeczywistością?

Jeśli tak jest (a tak przecież jest) to co my w związku z tym odczuwamy oglądając takie wyidealizowane obrazki? Czy czujemy się gorsi? Brzydsi? Biedniejsi? Mniej wykształceni? Niestety często właśnie tak to wygląda, że tracimy poczucie własnej wartości oglądając innych w mediach społecznościowych. Już od dzieciństwa zaczynamy porównywać się do innych, co tylko powoduje u nas gorsze samopoczucie i niskie poczucie własnej wartości. Odczuwamy kompleksy, które zaburzają nam normalne funkcjonowanie, a co gorsza, mogą nam powoli niszczyć życie.

Czym w takim razie są kompleksy, jak opisuje kompleksy psychologia, jak kompleksy wpływają na nasze życie, oraz jak zmienić sposób myślenia i jak pozbyć się kompleksów?

Zacznijmy od samego początku, aby zrozumieć co to są kompleksy. Kompleksy to wstydliwe dla nas tematy, które dotyczą nas samych, niezadowolenie ze swoich cech czy przypadłości, którym towarzyszą uczucia jak wstyd, dyskomfort, niskie poczucie własnej wartości, czy zazdrość. Kompleksy to wynik najczęściej naszych osądów wobec nas samych i często nie mają żadnego odzwierciedlenia w tym, jak jest naprawdę, a za to mogą skutecznie rujnować nasze życie.

Kompleksy u ludzi opierają się na mechanizmie myślenia, który wywołuje u nich dyskomfort, wstyd i niepewność oraz zaburzają ich poczucie wartości.

Jak powstają kompleksy - przyczyny

Czy kompleksy to zjawisko charakterystyczne dla pewnej grupy ludzi? Jak powstają kompleksy, co to jest kompleks i jakie są przyczyny kompleksów? Kompleksy to wynik niskiego poczucia własnej wartości i braku samoakceptacji. I choć wydawałoby się, że w takim razie dotyczą ludzi o niższym statusie materialnym, czy mniej wykształconych, to nic bardziej mylnego. Tak naprawdę kompleksy nie mają nic wspólnego z naszym stanem posiadania czy wyglądem, bo kompleksy odczuwają też ludzie bogaci, czy tacy, co uchodzą za atrakcyjnych. Dzieje się tak, ponieważ samoocena nie ma nic wspólnego z obiektywnymi faktami. To raczej subiektywna ocena na temat nas samych lub komunikaty odebrane od ważnych dla nas osób na nasz temat.

Obraz własnej osoby buduje się od dzieciństwa. To wtedy właśnie przeglądamy się w oczach naszych rodziców, rodzeństwa, a następnie w oczach rówieśników czy nauczycieli. W tym właśnie czasie mocno budujemy zdanie na nasz temat. Dlatego tak bardzo ważne jest, by wtedy dziecko otrzymywało od rodziców miłość, uwagę i akceptację. Jeśli tego nie otrzyma, a w zamian tego będzie wyśmiewane, krytykowane czy porównywane do innych, to z bardzo dużym prawdopodobieństwem będzie w życiu dorosłym niepewne siebie, wstydliwe, z niskim poczuciem własnej wartości. Nie będzie również umiało dostrzec swoich mocnych stron, będzie porównywać się do innych, a wszelkie słabsze w jego mniemaniu strony będą dla niego przyczyną cierpienia i wstydu.

Kompleksy zaczynają pojawiać się więc już w dzieciństwie, ale to właśnie okres dorastania i wchodzenia w dorosłość jest najczęściej czasem ich apogeum. Czas ten to okres w życiu, kiedy młody człowiek odczuwa najsilniejszą potrzebę akceptacji ze strony rówieśników np w szkole, czy podczas swoich pierwszych kontaktów seksualnych.

Kompleksy są efektem:

porównywania się do innych ludzi,
chęci akceptacji przez otoczenie, dopasowania się,
kompleksy to zjawisko charakterystyczne wśród ludzi, którzy porównują się do wzorców, kanonów piękna występujących w danym kręgu kulturowym- szczupła sylwetka, zaznaczona talia, duże usta, gęste włosy, umięśnione ciało.

skąd się biorą kompleksy

Przykłady kompleksów

Przykładów kompleksów jest tak naprawdę nieskończenie wiele. Nie ma w zasadzie obiektu i dziedziny, której kompleksy mogłyby nie dotyczyć. Dla każdego kompleksem może być zupełnie coś innego.

Jednak omawiając przykłady kompleksów zacznijmy od dzieci. Już bowiem dzieci chcą być akceptowane przez rówieśników. A to właśnie dzieci często bywają najbardziej bezwzględne wobec innych dzieci. Oczywiście robią to najczęściej nieświadomie, nie wiedząc, że sprawiają tym komuś dużą przykrość i cierpienie. Jednak odrzucając kogoś ze swojej grupy lub śmiejąc się z jego wyglądu mogą bardzo zranić drugą osobę. Największymi kompleksami w tym czasie staje się wygląd, przykładowo rude włosy, nadwaga, odstające uszy… Obiekty wyśmiewania można mnożyć, ale efekt tego zachowania jest ten sam - wstyd, cierpienie, odrzucenie, którym towarzyszą bardzo silne emocje oraz niskie poczucie własnej wartości. Potem znaczenia nabierają też rzeczy materialne takie jak ubranie czy też przykładowo smartfon, a kiedy wchodzimy w okres dorastania przyczyną kompleksów może być zmieniające się ciało czy np trądzik młodzieńczy.

Jednak czy jako dorośli ludzie jesteśmy już wreszcie wolni od kompleksów? Co prawda niektórzy rzeczywiście się ich wyzbywają, ale niestety często to właśnie z wiekiem jest coraz więcej powodów do odczuwania kompleksów. Kiedy wchodzimy w środowisko pracy zawodowej, zaczynamy porównywać swoje kompetencje ze współpracownikami, oceniamy też krytycznie swój wygląd czy status materialny, a później współmałżonka czy nasze dzieci. Kompleksy możemy więc podzielić właśnie ze względu na to kto ich doświadcza i co jest ich obiektem. Dlatego też wymieniamy kompleksy dziewczyn, chłopców, czy następnie dorosłych kobiet i mężczyzn.

W psychologii jednak wyróżnia się kompleksy w zależności od płci, wieku czy cech osobowości, a następnie nadaje im się nazwy w nawiązaniu do mitologii np kompleks damoklesa, kompleks elektry, kompleks diany, kompleks medei czy kompleks dafne. A czym one w zasadzie są?

Przykłady kompleksów w psychologii:

kompleks Edypa - odczuwają go dzieci w wieku około 4-6 lat i polega na pragnieniu przez nich związku seksualnego z rodzicem przeciwnej płci, i jednocześnie pozbycia się rodzica o tej samej płci oraz traktowania go jako rywala seksualnego,
kompleks Elektry - jest tym, co kompleks Edypa, ale dotyczy dziewczynek. Przejawia się więc w tym, że dziewczynka odczuwa pragnienie związku seksualnego ze swoim ojcem, a jednocześnie traktowaniu matki jago wroga, pojawia się przejaw zazdrości o nią,

kompleks Damoklesa - kompleks, w którym odczuwa się zazdrość względem innych ludzi, a obiektem zazdrości jest ich szczęście, sukcesy itp. Uczuciu zazdrości towarzyszy niezadowolenie ze swojego życia a idealizowaniu życia innych, poczucie krzywdy, niesprawiedliwości,
kompleks Diany - przejawia się w podświadomym pragnieniu bycia mężczyzną przez kobietę. Pojawia się często u dziewcząt w okresie dojrzewania, które nie umieją zaakceptować własnej kobiecości i zmieniającego się ciała, a widoczne jest to poprzez noszenie męskich ubrań czy typowo męskie zachowania,
kompleks Dafne - przejawia się w niechęci kobiet do mężczyzn, w braku odczuwania potrzeby miłości z mężczyzną czy seksualności. Dafne była nimfą, która jest symbolem niedostępnej miłości i dziewictwa,
kompleks Medei - jest to ukrywa wrogość matki do swoich dzieci oraz podświadome pragnienie ich śmierci. Źródłem kompleksu Medei jest chęć zemsty na ojcu swoich dzieci.

Kompleksy u kobiet i mężczyzn - różnice

Kompleksy mogą dotyczyć każdej sfery życia, a odczuwać je mogą zarówno dzieci, jak i dorośli oraz tak samo kobiety jak i mężczyźni. Jednak obiekty kompleksów u kobiet najczęściej różnią się od kompleksów mężczyzn.

Kompleksy kobiet są najczęściej związane z ich urodą. Kompleksy kobiet dotyczą na ogół takich elementów jak:

wagi,
wzrostu,
wyglądu biustu czy pośladków,
cery,
odstających uszu,
wąskich ust,
rzadkich, cienkich włosów,
kształtu twarzy,
rozmiaru ud czy stóp,
kształtu nosa,
uzębienia.

Tak naprawdę nie ma rzeczy w naszym wyglądzie, której kompleksy mogłyby nie dotyczyć.

Czy kompleksy kobiet i mężczyzn dotyczą tego samego? Najczęściej kompleksy mężczyzn dotyczą innych sfer niż wygląd, choć i on jest często obiektem złego samopoczucia czy też poczucia wstydu. Mimo to, we współczesnym świecie nie jest tak bardzo promowany wygląd idealnego mężczyzny, co idealnej kobiety. Dlatego mężczyźni nie przywiązują do tego, aż takiej wagi, co nie znaczy, że również nie chcą dobrze wyglądać.

Sferą, która jest dla mężczyzn najbardziej dotkliwa oraz narażona na kompleksy mężczyzn jest sfera seksualna. Kompleksy w tej sferze mogą mieć źródło w pornografii, a przykładem może tu być kompleks małego członka. Inne sfery wyglądu, w których mogą ujawniać się męskie kompleksy dotyczą niskiego wzrostu lub braku umięśnienia. Jednak w przypadku mężczyzn najczęstszym obiektem kompleksów jest status materialny, zarobki oraz ogólnie osiągnięty sukces życiowy.

Wpływ kompleksów na życie

Kompleksy mają bardzo duży wpływ na nasze samopoczucie. Kompleksy unieszczęśliwiają, sprawiają, że wycofujemy się z życia towarzyskiego oraz społecznego czy nawet zawodowego, jesteśmy bardziej bierni, mniej aktywni w różnych dziedzinach życia. Zdarza się, że przez kompleksy rezygnujemy ze spotkań ze znajomymi, nie chcemy poznawać ludzi np sąsiadów, lub rezygnujemy z aktywności fizycznych np z wyjścia na basen. Zdarza się, że przez kompleksy związane ze swoim wyglądem nastolatkowie opuszczają zajęcia w szkole czy rezygnują z takich wydarzeń jak studniówka itp. W skrajnych przypadkach kompleksy wpływają na rozwój depresji lub mogą prowadzić do samobójstw.

jak nasze kompleksy wpływają na samopoczucie

Co mówi na kompleksy psychologia? Psychologia bardzo szeroko bada problem kompleksów i ich wpływ na nasze życie. Ważnym zagadnieniem w tym temacie jest źródło i przyczyny kompleksów. To, skąd wzięły się kompleksy, co się do nich przyczyniło, jest bardzo istotne dla efektów terapii w leczeniu kompleksów. Psycholog dostarcza innego spojrzenia na kompleksy, odpowiednio dobrana terapia skutkuje uzyskaniem pewności siebie i powrotem do satysfakcjonującego życia.

Jednak można zadawać sobie również pytanie jak pozbyć się kompleksów? Poznaj kilka wskazówek, które być może okażą się pomocne w walce z kompleksami, m.in:

poznaj własne potrzeby, marzenia, cele i aspiracje, ale zaakceptuj też swoje ograniczenia,
doceń to, że jesteś niepowtarzalny, a gustów jest tyle, ile ludzi,
zaakceptuj to, że ludzie są różni i odmienni, bądź otwarty na zmiany,
daj sobie prawo do błędów, pomyłek, ale też odpoczynku,
nie stawiaj sobie zbyt wysokich, niemożliwych do zrealizowania celów,
poproś kogoś bliskiego, by wymienił w tobie kilka pozytywnych cech, a następnie naucz się myśleć w ten sposób o sobie,
nabierz do siebie dystansu, na świecie są miliardy ludzi i zdecydowana większość z nich nie zwraca uwagi na wygląd innych, obcych dla nich osób. Oznacza to, że nie każdy, kto na ciebie spojrzał od razu myśli o tym, jak wyglądasz,
znajdź aktywności, które sprawią ci radość, a może jednocześnie poprawią twój wygląd fizyczny, co jednocześnie wpłynie na poprawę twojego samopoczucia,
jeśli jest coś w twoim wyglądzie co bardzo chcesz zmienić, i przez to czujesz się niepewnie to możesz po prostu spróbować to zmienić. Może masz nadprogramowe kilogramy, które Ci przeszkadzają i odbierają radość życia ? Znajdź aktywność fizyczną, która będzie sprawiała ci szczęście lub umów się na spotkanie z dietetykiem. A może nie podobają ci się twoje zęby? Stomatolog czy ortodonta mogą temu zaradzić. Medycyna estetyczna również znajdzie rozwiązanie na szereg problemów związanych z cerą, które mogą być źródłem kompleksów, jednak warto pamiętać o umiarze. Nie można za wszelką cenę starać się zmienić i poprawić, bowiem z czasem wpadniemy w błędne koło. Spraw sobie przyjemność, jednak pamiętaj , że wiele zależy od Twojego nastawienia i poczucia własnej wartości, a nie od od poprawy wyglądu,
jeśli kompleksy dotyczą elementów, których nie można poprawić w wyglądzie spróbuj przede wszystkim się zaakceptować i czerpać z życia to, co najlepsze. Mimo, że może nam się wydawać, że jest inaczej, to ludzie nie przykładają aż takiej uwagi do wyglądu innych, raczej kierują się sympatią. Warto więc mieć wokół siebie ludzi, którzy nas lubią i akceptują. To również w dużej mierze zasługa nas samych, więc nad tym warto pracować, aby unikać toksycznych relacji, które wprowadzają nas w niechciane kompleksy.

Gdzie szukać pomocy?

Kompleksy unieszczęśliwiają, ale większość cech wyglądu, które mogą je wywoływać i potęgować, możemy próbować skorygować. Jednak nie daje nam to żadnej gwarancji że będziemy się czuć ze sobą lepiej. Dlatego najlepszym rozwiązaniem, które możemy zastosować to akceptacja samego siebie. Choć wydaje się być pomysłem banalnym, to jednak najbardziej skutecznym .

W tym przypadku najważniejszą zmianą, będzie więc zmiana myślenia i zmiana nastawienie względem siebie. Jednak by zmienić sposób myślenia, często potrzebna będzie odpowiednia pomoc terapeutyczna i wizyta u psychologa. Psycholog jest często jedyną osobą, która będzie w stanie pomóc nam zbudować poczucie własnej wartości, przepracować negatywne przeżycia z przeszłości, które rzutują na nasz obraz samego siebie. Terapia psychologiczna pomoże spojrzeć na nasze kompleksy obiektywnie, z innej perspektywy. Pozwoli nam również odkryć swój potencjał, swoje mocne strony, pozwoli nam dostrzec swoją wyjątkowość. Jeśli kompleksy skutecznie obniżają nam jakość życia a przez własne kompleksy rezygnujemy z wielu życiowych aktywności, nie zwlekajmy z wizytą u psychologa. Odpowiednio dobrana terapia pozwoli nam na odzyskanie pewności siebie oraz na szczęśliwe, komfortowe życie w zgodzie ze sobą.