Efekt aureoli - czym jest?

Czym jest efekt aureoli czyli efekt pierwszego wrażenia?

 

Termin “efekt aureoli” po raz pierwszy został użyty w 1920 roku przez psychologa Edwarda Thorndike’a. Czym jest efekt aureoli? Efekt aureoli (inaczej efekt halo) to błąd poznawczy, który powoduje niepoprawny osąd sytuacji, bądź osoby.  Efekt pierwszego wrażenia może mieć postać pozytywną (efekt aureoli) oraz negatywną (efekt odwróconej aureoli). Często efekt pierwszego wrażenia jest trudny do wykrycia, ponieważ stwarza iluzję prawdziwości oraz właściwego zrozumienia sytuacji. Przykładem efektu aureoli może być sytuacja, w której pierwsze pozytywne wrażenie uniemożliwia nam spostrzeżenie negatywnych cech danej osoby.

 

Na czym polega efekt aureoli? Efekt aureoli polega na tym, że człowiek dokonuje oceny na podstawie jednej cechy oraz traktuje ją jako podstawę do definiowania innych cech danego zjawiska lub osoby. Jedna cecha powoduje ukształtowanie ogólnej opinii o zjawisku bądź osobie. Pozytywny efekt aureoli sprawia, że jedna sprzyjająca cecha danej osoby, np. bycie atrakcyjnym fizycznie, definiuje inne jej cechy. Efekt halo sprawia, że w naszej głowie tworzy się powiązanie między atrakcyjnością, a cechami takimi jak: bycie uprzejmym, kompetentnym czy inteligentnym.

Jakie są przyczyny efektu aureoli? Jaki jest mechanizm działania tego zjawiska? Efekt aureoli to zjawisko psychologiczne, które ułatwia proces myślowy poprzez zmniejszenie liczby informacji wymagających analizy. Ludzki mózg lubi uproszczenia. Postrzeganie danej osoby/zjawiska jednowymiarowo (jako wyłącznie dobrego lub złego), odciąża nasz umysł od zbędnych interpretacji. Występowanie efektu aureoli odzwierciedla również tendencję człowieka do utrzymywania spójności poznawczej oraz unikania dysonansu poznawczego.

Jakie jest znaczenie efektu aureoli i gdzie występuje obecnie? Efektu aureoli doświadcza każdy z nas, w różnych sytuacjach życiowych. Dzieje się tak przy poznawaniu ludzi czy zdobywaniu nowych doświadczeń. Oprócz standardowej roli, efekt aureoli ma także praktyczne zastosowanie w wielu obszarach działalności człowieka, takich jak edukacja, zarządzanie czy marketing.

Co należy pamiętać o efekcie aureoli?
 

Efekt odwróconej aureoli  
 

Co to jest efekt aureoli odwróconej? Efekt odwróconej aureoli to negatywna atrybucja cechy danej osoby, która następnie prowadzi do tego, że wszystkie cechy osoby są postrzegane nieprzychylnie. Jest to odwrotny efekt w porównaniu do efektu aureoli. Negatywny efekt aureoli, tak jak efekt aureoli, jest oparty o pierwsze wrażenie. Z tego powodu ocenianie drugiej osoby ze względu na zewnętrzny wygląd stanowi błąd poznawczy.

Czy można na niego wpłynąć? Negatywny wizerunek osoby trudno jest zmienić, ponieważ efekt pierwszego wrażenia podtrzymuje nas w przekonaniu o prawdziwości naszych spostrzeżeń. Błędne oceny są jednak możliwe do zmodyfikowania. Aby to zrobić, należy dokładnie przemyśleć sytuacje związane z daną osobą. Dlaczego jesteśmy zdenerwowani, gdy mamy z nią kontakt? Dlaczego czujemy niechęć do rozmowy? Przeanalizowanie swoich myśli oraz doświadczeń wewnętrznych pomoże nam wskazać, czy nie zostaliśmy zmyleni przez efekt odwróconej aureoli.
 

Czym jest efekt Golema i czy jest związany z efektem odwróconej aureoli?
 

Efekt aureoli, a wpływ na codzienne życie
 

Efekt aureoli ma wpływ na codzienne życie, ponieważ każdego dnia dokonujemy oceny zdarzeń oraz ludzi, których spotykamy. Co daje nam efekt halo? Dzięki temu efektowi jesteśmy w stanie szybko analizować informacje o danej osobie. Nie jest to jednak dokładna oraz świadoma analiza i może ona prowadzić do wielu błędów. Lepsze zrozumienie efektu aureoli może pomóc nam we właściwym interpretowaniu otaczającej nas rzeczywistości oraz podejmowaniu codziennych, przemyślanych decyzji. 

 

Randki i pierwsze wrażenie łączą się nierozerwalnie, szczególnie w przypadku internetowych aplikacji randkowych. W większości sytuacji wizerunek osobisty odgrywa kluczową rolę w poszukiwaniu przyszłego partnera/partnerki. Wiele aplikacji randkowych najpierw przedstawia zdjęcie osoby w profilu, aby użytkownik mógł ocenić cechy charakteru danej osoby wyłącznie na podstawie jej wyglądu. Coraz mniejszy wysiłek jest wkładany w to, aby dogłębnie poznać drugą osobę - jej cechy osobowości, zainteresowania czy cele na przyszłość. Efekt aureoli sprawia, że dokonujemy wielu niewłaściwych wyborów.
 
Efekt aureoli - jak walczyć z efektem pierwszego wrażenia? Jaki stoi za tym mechanizm? Niezwykle łatwo jest ulegać efektowi aureoli, trudniej jednak z nim walczyć. Efekt pierwszego wrażenia był przydatny ludziom w adaptacji do nowych warunków życiowych oraz w funkcjonowaniu społecznym. Obecnie jest on również pożyteczny, jednak może wpływać na niewłaściwą ocenę zdarzenia, bądź osoby. Fałszywe, nieprzychylne nastawienie do drugiej osoby może mieć negatywne konsekwencje (np. utrudnione relacje z innymi ludźmi), których warto jest unikać.
 

Efekt aureoli w reklamie

 

Jaką rolę pełni efekt aureoli w reklamie oraz marketingu? Wykorzystanie efektu aureoli ma swoje zastosowanie w wielu obszarach. Efekt aureoli w reklamie oraz marketingu umożliwia firmom monitorowanie konsumenckiej oceny produktu, bądź usługi. Dzięki znajomości efektu halo, przedsiębiorstwa mogą obserwować zachowania konsumentów oraz zachęcać klientów do kupna ich produktów oraz usług, co przekłada się na lepsze wyniki firmy.  

 

Specjaliści pracujący w reklamie oraz marketingu zdają sobie sprawę, jakie są pozytywne aspekty efektu aureoli w sprzedaży produktów. To dlatego tak często w reklamę są zaangażowani celebryci i influencerzy, którzy odpowiadają za promocję produktu bądź usługi. Ludzie sławni, budzący powszechnie pozytywne wrażenie, są wyjątkowo skuteczni w nakłonieniu konsumenta do kupna pewnego dobra materialnego. Ludzie kupują produkty, które w ocenie osób publicznych są wartościowe, ponieważ wierzą, że w ten sposób osiągną w przyszłości życiowy sukces (podobnie jak osoby sławne, ich idole).

Zarządzanie wrażeniem klientów jest istotnym elementem wpływającym na efektywność sprzedaży. Przedsiębiorstwa zdają sobie sprawę, jak ważny jest wizerunek osobisty marki, dlatego przy wielu okazjach starają się zdobywać pozytywne skojarzenia konsumentów. Im bardziej pozytywne oceny konsumentów, tym występuje większa sprzedaż produktów czy usług. Wykorzystanie w reklamie efektu aureoli może pomóc firmie w budowaniu zaufania między sprzedawcą a klientem, a także w byciu bardziej rozpoznawalną firmą na rynku.

Jak nie ulec efektowi aureoli w reklamie? Jak nie dać się oszukać? Aby nie ulec efektowi aureoli w reklamie, należy świadomie podchodzić do kwestii zakupów. Warto zwrócić uwagę nie tylko na wizualną stronę produktu, lecz także na jakość jego wykonania. Czytanie składów produktów, czy też opinii innych osób w internecie, może pomóc Ci przezwyciężyć efekt aureoli pojawiający się często w reklamach.

Efekt aureoli w rozmowie rekrutacyjnej 

 

Pozytywny a negatywny efekt aureoli - czym się różnią? Efekt aureoli polega na przypisywaniu danej osobie pozytywnych cech na podstawie jej jednej pozytywnej cechy. Efekt odwróconej aureoli to sytuacja, w której czujemy niechęć do danej osoby, na podstawie jej jednej negatywnej cechy. Efekt pierwszego wrażenia, czyli efekt aureoli oraz odwróconej aureoli, ma znaczenie w procesie rekrutacyjnym do pracy. 
 

Przyczyny efektu aureoli w procesie rekrutacyjnym:

• zmęczenie rekruterów, które sprzyja błędom poznawczym,
• brak wystarczającej ilości czasu na dokładne przeanalizowanie umiejętności kandydatów do pracy,
• brak motywacji do znalezienia jak najlepszej osoby na dane stanowisko.

Efekt aureoli - jakie ma znaczenie w trakcie rozmów rekrutacyjnych? Jak go wykorzystać na swoją korzyść? Znaczenie efektu aureoli w rekrutacji może mieć charakter pozytywny, jak i negatywny dla kandydata. Na rekrutacji warto zadbać o swój wygląd zewnętrzny, sposób wypowiadania się czy punktualność. Negatywne pierwsze wrażenie (np. niewielkie spóźnienie) może przekreślić szanse kandydata na zdobycie pracy. Zarządzanie wrażeniem nie jest proste, jednak po umiejętnym opanowaniu tej strategii, można liczyć na zadowalające wyniki rekrutacyjne. 

Jak zapobiegać efektowi halo jako rekruter? Efekt halo to błąd poznawczy, który powstaje nieświadomie. Rekruter będący świadomy efektu aureoli jest w stanie lepiej mu zapobiegać oraz podejmować właściwe decyzje dla firmy. Pierwszym ważnym krokiem w zmniejszaniu efektu aureoli może być prośba do kandydatów o niezawieranie zdjęcia w swoim CV. W badaniach dotyczących rekrutacji odkryto, że zdjęcie dołączone do CV może zniekształcać prawdziwy obraz kandydata - jego cechy charakteru oraz kompetencje. Aby umożliwić kandydatom równe szanse w rekrutacji, warto się zastanowić nad słusznością tego rozwiązania. 

 

Jak walczyć z efektem aureoli?
 

W wielu sytuacjach negatywne skutki efektu aureoli przewyższają jego pozytywne następstwa. Walka z efektem aureoli jest istotna, ponieważ efekt ten zniekształca myślenie i logiczne podejmowanie decyzji.  Jak radzić sobie z efektem aureoli? Efekt aureoli jest mechanizmem, który często jest nieuświadomiony. Osoba zdająca sobie sprawę z możliwości wystąpienia efektu halo, będzie bardziej uważna i mniej skłonna do popełnienia błędu związanego z niewłaściwą oceną sytuacji lub człowieka. 

 

Należy pamiętać, że efekt aureoli to wynik myślenia automatycznego. Myślenie analityczne w skuteczny sposób może ułatwić wykrywanie błędów poznawczych oraz ich korygowanie. 

Jeżeli czujesz, że masz trudności z myśleniem krytycznym, to psycholog behawioralny zdecydowanie może Ci pomóc. Wykrywanie oraz analiza swoich myśli automatycznych z psychologiem jest przydatna nie tylko w przypadku efektu aureoli, ale także w przypadku innych błędów poznawczych. 

ZAREZERWUJ WIZYTĘ

Bibliografia

Davidson, O. B., Eden, D. (2000). Remedial self-fulfilling prophecy: two field experiments to prevent Golem effects among disadvantaged women. The Journal of applied psychology, 85(3), 386–398. 
Grcic, J. (2008). The Halo Effect Fallacy. Prague University of Economics and Business, 1, 1-6.
Kahneman, D. (2012) Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym. Media Rodzina.
Nisbett, R. E., Wilson, T. D. (1977). The halo effect: Evidence for unconscious alteration of judgments. Journal of Personality and Social Psychology, 35, 250-256.
Nicolau, J. L., Mellinas, J. P., Martín-Fuentes, E. (2020). The halo effect: A longitudinal approach. Annals of Tourism Research, 83, 102938.
Raggio, R. D., Leone, R.P., Black, W. (2014). Beyond “halo”: the identification and implications of differential brand effects across global markets. Journal of Consumer Marketing, 31(2), 133-144.
Ramaker, A. A. (2020). The Impact of the Halo Effect in Online Dating. University of Wisconsin-Stout.
Ścigała, M. (2021) Impacts of halo effect in the recruitment and selection process. International Eurasian Conference on Educational and Social Studies, 77-86.
Wen, W., Li, J., Georgiou, G. K., Huang, C., Wang, L. (2020). Reducing the halo effect by stimulating analytic thinking. Social Psychology, 51(5), 334–340.