Czym jest syndrom odrzucenia?

Charakterystyka syndromu odrzucenia, przyczyny, skutki i rodzaje.

W jaki sposób rozpoznać syndrom odrzucenia, a także dlaczego warto szukać profesjonalnej pomocy?

Dlaczego syndrom odrzucenia jest tak popularny w społeczeństwie i w jaki sposób wpływa na relacje międzyludzkie?

Spis treści:

Obawa przed odrzuceniem ze strony innych może pojawić się u każdej osoby, jednak zazwyczaj nie trwa ona długo. Co ciekawe, wraz z pojawianiem się pozytywnych doświadczeń społecznych, w większości przypadków lęk ten zdaje się zanikać. U niektórych osób lęk przed wykluczeniem może być bardziej intensywny i utrzymywać się dłużej - mówimy wtedy o syndromie odrzucenia.

Czym jest syndrom odrzucenia? Kogo może dotyczyć? Syndrom odrzucenia to pewna cecha funkcjonowania człowieka, która charakteryzuje się nadmierną wrażliwością na doświadczenie bycia odtrąconym. Osoba zmagająca się z tym syndromem ma tendencję do zauważania najmniejszych sygnałów, mogących świadczyć o możliwości bycia odrzuconym przez innych. Towarzyszący osobie lęk jest na tyle silny, że może powodować wiele negatywnych skutków, takich jak izolacja społeczna czy nadmierne obwinianie siebie.

Realizowanie potrzeby bycia akceptowanym przez innych ma istotny wpływ na rozwój, a także na dobre funkcjonowanie psycho-społeczne jednostki. Z tego powodu kluczowe jest poradzenie sobie z syndromem odrzucenia, ponieważ może on dotkliwie oraz wielowymiarowo obniżać jakość życia.

Jakie są przyczyny syndromu odrzucenia?

Jak może rozwinąć się syndrom odrzucenia u dziecka? Dzieciństwo jest czasem, w którym występuje wysoka podatność na wpływ i sposób traktowania przez innych, także na poczucie bycia nieakceptowanym. Badania wskazują, że systematyczne doświadczenie odrzucenia oraz niskie wsparcie społeczne (szczególnie ze strony rodziców) może zwiększyć wrażliwość dziecka na uczucie odtrącenia.

Rola rodziców w rozwoju syndromu odrzucenia może także wynikać z okazywania dziecku nadmiernej opiekuńczości. Dziecko, które jest silnie chronione przez swoich rodziców, może nigdy nie napotkać na odrzucenie ze strony innych dzieci. W dorosłości taka osoba nie będzie posiadała potrzebnej wiedzy, w jaki sposób reagować w takiej sytuacji i jak ją właściwie interpretować.

Na czym polega syndrom odrzucenia przez partnera/przyjaciela? Jedną z przyczyn pojawienia się lęku jest przeżycie odtrącenia bądź porzucenia ze strony bliskiej osoby (często przez partnera romantycznego). Osoba doświadczająca syndromu odrzucenia może posiadać spore trudności w nawiązywaniu głębokich relacji z innymi ludźmi, głównie z obawy o ponowne zranienie.

Inną przyczyną wystąpienia syndromu odrzucenia jest zmaganie się z trudnościami sfery psychicznej, w szczególności z depresją oraz zaburzeniami lękowymi.

Jak rozpoznać objawy syndromu odrzucenia?

Syndrom odrzucenia - objawy:

poczucie niepewności w sytuacjach społecznych,
brak zaufania wobec innych oraz siebie,
nieśmiałość ,
niskie poczucie własnej wartości,
niska samoocena,
podatność na opinię innych,
bycie uprzejmym w każdej sytuacji,
brak umiejętności odmawiania,
ciągłe analizowanie własnych oraz cudzych wypowiedzi, zachowań,
postrzeganie siebie jako osobę nielubianą, wykluczoną,
poczucie niezasługiwania na akceptację ze strony innych,
niemożność nawiązywania głębszych relacji interpersonalnych,
unikanie bliskości emocjonalnej i fizycznej .

objawy syndromu odrzucenia

Jakie są psychologiczne skutki syndromu odrzucenia?

Syndrom odrzucenia, psychologia. Jakie mogą być psychologiczne konsekwencje syndromu odrzucenia? Przeważnie osoba doświadczająca syndromu odrzucenia spotyka się z niskim wsparciem społecznym co oznacza, że w kryzysowych sytuacjach życiowych zazwyczaj nie może liczyć na pomoc swojego otoczenia, nawet najbliższych osób. Taka osoba jest zdecydowanie bardziej podatna na stresory i posiada większe trudności w radzeniu sobie z nimi.

Psychologiczny syndrom odrzucenia może powodować także następujące trudności psychiczne:

zaburzenia depresyjne - osoba ma tendencję do posiadania obniżonego nastroju, nie jest chętna do podejmowania satysfakcjonujących działań oraz często jest pozbawiona energii,
trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji interpersonalnych, izolacja społeczna - z obawy przed zranieniem osoba może unikać wszelkich kontaktów z innymi ludźmi,
problemy związane z samodzielnym podejmowaniem decyzji - osoba może mieć skłonności do powierzania drugiej osobie decyzyjności w jej osobistych sprawach,
niskie poczucie własnej wartości - osoba może czuć się niewystarczająca oraz niechciana, co jest spowodowane nie otrzymywaniem wsparcia społecznego,
złość, frustracja - emocje te głównie są skierowane do wewnątrz co oznacza, że osoba nie akceptuje siebie za to, jaka jest.

Jakie są fizjologiczne reakcje organizmu na odrzucenie?

Obawa przed odtrąceniem powoduje nieprzyjemne odczucia w ciele, które są obserwowane przez osobę w różnych sytuacjach społecznych. Wskazuje się, że cierpiący na syndrom odrzucenia wykazują szczególnie wyższe pobudzenie fizjologiczne w przypadku, gdy są narażeni na ocenę ze strony innych ludzi. Lęk przed brakiem akceptacji może odnosić się do osób bliskich, jak i tych nieznanych.

Syndrom odrzucenia - objawy fizjologiczne, które mogą pojawić się w sytuacji odrzucenia przez drugą osobę: wzrost napięcia, przyspieszone bicie serca, podwyższone ciśnienie krwi, napięcie mięśni, potliwość, przyspieszony oddech, wzrost poziomu kortyzolu (hormonu stresu).

Dlaczego syndrom odrzucenia jest tak powszechny w społeczeństwie?

Każdy z nas pragnie w pewnym stopniu być akceptowanym przez swoje otoczenie, tak więc strach przed odrzuceniem jest naturalnym elementem życia człowieka. Strach ten możemy odczuwać względem bliskiej nam osoby, czy też wobec nieznajomego. Problemem jest jednak sytuacja, w której lęk przed odtrąceniem uniemożliwia nam budowanie zdrowych, trwałych relacji opartych na szczerości i zaufaniu.

Pierwszym kluczowym momentem inicjowania kontaktów społecznych jest pójście do szkoły, ponieważ to właśnie wtedy u dziecka pojawia się silna potrzeba akceptacji. Na czym polega syndrom dziecka odrzuconego? Syndrom dziecka odrzuconego to sposób myślenia oraz zachowania wynikający z sytuacji, w której dziecko doświadczyło braku akceptacji ze strony swoich rówieśników.

Konsekwencje syndromu dziecka odrzuconego mogą utrzymywać się nawet w okresie dorosłości i obejmują: obniżone poczucie własnej wartości, nieufność do siebie i innych, nadwrażliwość na opinie innych.

Powszechność syndromu odrzucenia w społeczeństwie może być również wynikiem pojawienia się pewnych form zachowań w relacjach interpersonalnych. Działania takie jak ghostowanie (nagłe urwanie kontaktu z drugą osobą) czy situationship (pozostawanie w relacji słabo określonej, która ma charakter romantyczny) mogą powodować, że ludzie są bardziej nieufni w przypadku nawiązywania nowych znajomości oraz mogą doświadczać trudności w pogłębianiu relacji.

W jaki sposób syndrom odrzucenia wpływa na relacje międzyludzkie?

Syndrom odrzucenia u dziecka, jak i u osoby dorosłej posiada dotkliwe skutki na budowanie więzi z innymi ludźmi. Niechęć do podejmowania zobowiązań, nieufność czy obawa przed oceną to tylko niektóre z czynników syndromu odrzucenia, wpływających negatywnie na relacje międzyludzkie. Syndrom odrzucenia można odczuwać wobec członków rodziny, przyjaciół, partnera romantycznego, a także wobec nowo poznanych osób.

Syndrom odrzucenia przez partnera sprawia, że w przyszłości o wiele trudniej jest zbudować relację opartą na bliskości i zaufaniu. Może występować lęk przed ujawnieniem siebie oraz swoich prawdziwych cech charakteru. Osoba doświadczająca syndromu odrzucenia może przesadnie dopasowywać się do swojego partnera, ponieważ jest przekonana, że w innym przypadku nie będzie przez niego akceptowana.

Może także nie dbać o swoje potrzeby i za każdym razem zgadzać się na propozycje sugerowane przez drugą połówkę. Syndrom odrzucenia może doprowadzić do sytuacji, w której osoba całkowicie zatraca siebie oraz swoją osobowość.

Należy pamiętać, że istnieje możliwość poradzenia sobie z syndromem odrzucenia, a także jego negatywnymi skutkami. W dalszej części artykułu można dowiedzieć się, jakie obszary pracy muszą najczęściej być przepracowane, aby móc uwolnić się od lęku przed
odtrąceniem.

wpływ syndromu odrzucenia na relacje

Jak można radzić sobie z syndromem odrzucenia?

Jak można pomóc dziecku w poradzeniu sobie z syndromem odrzucenia? Najważniejszym elementem działań pomocowych względem dziecka zdaje się być wsparcie ze strony rodziców, szkoły oraz rówieśników. Dziecko obawiające się odtrącenia posiada niskie poczucie własnej wartości, tak więc każda forma przełamania dziecka w kontaktach społecznych może przynieść długotrwałe, wielowymiarowe korzyści. Zapewnianie dziecka o jego zaletach oraz sile wewnętrznej (przez rodziców, nauczycieli) może pomóc w budowaniu relacji ze swoimi rówieśnikami.

Jak leczyć syndrom odrzucenia u dorosłych? W przypadku osób dorosłych pomocne mogą okazać się następujące czynniki:

posiadanie wspierającego otoczenia,
próby nawiązywania relacji,
praca nad poczuciem własnej wartości,
rozwijanie samoświadomości,
działania łączące wszystkie te punkty - rozpoczęcie psychoterapii.

Czy terapia może pomóc w leczeniu syndromu odrzucenia?

Czy terapia jest w stanie wyleczyć syndrom odrzucenia u dorosłych, jak i u dzieci? Psychoterapia to forma pomocy, z której może skorzystać każdy. Jej uzdrawiające, terapeutyczne działanie jest potwierdzone w przypadku wielu trudności psychicznych, również syndromu odrzucenia.

W zależności od indywidualnych potrzeb oraz preferencji pacjenta, proces terapeutyczny może przybierać różne formy.

Dostępnych jest wiele nurtów terapeutycznych, z których pacjent może skorzystać:

terapia psychodynamiczna,
integracyjna,
poznawczo-behawioralna,
Gestalt.

Niezależnie od wybranego sposobu pracy terapeuty, pacjent ma możliwość przepracowania swojego lęku przed odtrąceniem.

W przypadku syndromu odrzucenia, do głównych działań terapeutycznych należą:

budowanie poczucia własnej wartości,
poprawa samooceny pacjenta,
praca nad samoświadomością,
nauka technik radzenia sobie ze stresem.

Dlaczego warto szukać pomocy profesjonalnej?

Psychologiczny syndrom odrzucenia to zjawisko wielowymiarowe. Osoba doświadczająca syndromu odrzucenia często zmaga się również z innymi trudnościami natury psychicznej, takimi jak lęk czy depresja. W takim przypadku szukanie profesjonalnej pomocy jest niezwykle ważne, ponieważ pozostanie przy swoich błędnych przekonaniach i zachowaniach może prowadzić do wielu poważnych problemów w codziennym funkcjonowaniu, a to wszystko znacznie przekłada się na zadowolenie ze swojego życia.

Jeżeli podejrzewasz, że Ty lub bliska Ci osoba zmaga się z syndromem odrzucenia, to już teraz umów wizytę u psychoterapeuty online. Jest to ważny krok, aby móc wrócić do pełni zdrowia psychicznego.

ZAREZERWUJ WIZYTĘ

Bibliografia

Giovazolias, T., Paschalidi, E. (2022). The effect of rejection sensitivity on fear of intimacy in emerging adulthood: A moderated-mediation model. European Journal of Psychology Open, 81(1), 1–12. https://doi.org/10.1024/2673-8627/a000019

Langens, T. A., Schüler, J. (2005). Written emotional expression and emotional well-being: the moderating role of fear of rejection. Personality & social psychology bulletin, 31(6), 818–830. https://doi.org/10.1177/0146167204271556

Shapiro, J. R., Baldwin, M., Williams, A. M., Trawalter, S. (2011). The company you keep: Fear of rejection in intergroup interaction. Journal of Experimental Social Psychology, 47(1), 221–227. https://doi.org/10.1016/j.jesp.2010.10.006

Uttamchandani, S., Mathew, A.M. (2024). Fear of intimacy, perfectionism and rejection sensitivity among young adults. International Journal of Humanities Social Science and Management, 4(2), 936-940.