Traumy z dzieciństwa jak ją przepracować, jak z niej wyjść

Doświadczenia i wydarzenia z dzieciństwa są często ważnym budulcem fundamentu naszej osobowości, przekonań, ale też lęków i negatywnych schematów życia. Traumatyczne zdarzenia, które spotkały nas w dzieciństwie mogą odcisnąć piętno na naszej przyszłości.

Czy trauma dziecięca to jedynie tragiczny wypadek, katastrofa czy bycie świadkiem drastycznych sytuacji? Co może być przyczyną traumy u dziecka, jakie są jej symptomy oraz jakie niesie ona skutki w życiu dorosłym.

Aby zrozumieć zjawisko traumy u dziecka zapraszamy do artykułu poruszającego zagadnienie traumy z młodzieńczych lat.

Spis treści:

Objawy traumy z dzieciństwa

Bycie świadkiem, lub ofiarą wydarzenia, które może stanowić duże zagrożenie dla zdrowia lub życia, lub przeżycie czegoś, co doprowadziło dziecko do cierpienia i wielkiego bólu zostawi najprawdopodobniej w psychice dziecka uraz i trwały ślad, od którego trudno jest się uwolnić. Trauma, bo to o niej mowa, jeśli została doświadczona w dzieciństwie, już prawdopodobnie na zawsze zdeterminuje późniejsze dorosłe życie człowieka. Czym są traumy z dzieciństwa, jak przepracować traumę z dzieciństwa, czy jest szansa szczęśliwie żyć po traumatycznych przeżyciach, oraz czy istnieje coś takiego jak nieuświadomione traumy z dzieciństwa?

Przyjrzymy się również temu jak trudne doświadczenia z okresu dzieciństwa wpływają na codzienne funkcjonowanie dorosłego już człowieka, jak wygląda leczenie traumy z dzieciństwa oraz jakie daje trauma z dzieciństwa objawy. Poszukamy również odpowiedzi na pytanie czy zdarza się że po traumatycznych przeżyciach powstają zaburzenia lękowe lub inne zaburzenia psychiczne?

Trauma głównie objawia się tym, że jest ciągle i wielokrotnie odtwarzana szczególnie w momencie, kiedy mózg odbiera pewną sytuację lub bodziec jako podobny do tego, który spowodował traumę. Osoba, która doświadcza traumy odczuwa obezwładniającą bezradność, przerażenie. Organizm jest wyczulony na potencjalne zagrożenie, wchodzi w stan czuwania. Nawet pozornie niegroźne zdarzenie dla osoby z doświadczeniem traumy, a wręcz obojętny bodziec może spowodować reakcję nieadekwatną do sytuacji. Przeżywaniu traumy towarzyszy najczęściej bezsilność i osamotnienie. Traumę może spowodować nawet pojedyncze, ale bardzo wstrząsające doświadczenie jak np.; śmierć kogoś bliskiego czy wypadek. Traumę również wywołują wydarzenia, które przytrafiają się dziecku częściej, lub w życiu codziennym jak np.:

przemoc fizyczna,
przemoc psychiczna,
przemoc seksualna,
problem alkoholowy u któregoś z rodziców,
bycie świadkiem różnego rodzaju przemocy wobec bliskich,

Należy tutaj zaznaczyć, że nawet zdarzenia, których pozornie dziecko nie pamięta mogą wywołać nieuświadomione traumy z dzieciństwa. Wówczas ośrodek w mózgu, odpowiedzialny za zapamiętywanie zdarzeń, mimo, że jest jeszcze nierozwinięty, zapamiętuje bodźce, które w późniejszym wieku będą przypominać o przeżytej traumie. Takie wspomnienia, choć są nieuświadomione, wywołują również szereg reakcji w zderzeniu z bodźcem, który o nich przypomina. Organizm przechodzi w stan czuwania, a nawet z pozoru obojętny bodziec lub zapach mogą wywołać szereg reakcji, przykładowo spowodować atak paniki czy agresywne zachowanie.

Jakie daje trauma z dzieciństwa objawy?

nieuświadomione traumy z dzieciństwa powodują nadmierną czujność dziecka, problemy ze snem, częste wybudzenia, koszmary, pojawianie się powtarzalnego motywu sennego, rozdrażnienie, ogólna nerwowość,
przykre doświadczenia z dzieciństwa wpływają również na mniejsze dzieci- przejawiają one często wzmożone reakcje sensoryczne czy fizjologiczne jak np.: zmiany trybu snu, zmiany w zakresie spożywania posiłków, zmiany w aktywności, wyczulone reakcje na dotyk czy zmianę miejsca,
młodsze dzieci często po przeżytej traumie są również bojaźliwe, ciche, bierne, boją się rozłąki,
podczas koszmarów nocnych może zdarzać się moczenie czy płacz,
trauma ma duży wpływ na rozwój mózgu, zaburza go, pojawiają się trudności w nauce, trudności w koncentracji,
starsze dzieci również doświadczają zakłóceń snu, uwagi. Są często albo zbyt uległe, albo agresywne, bardzo często doświadczają natrętnych myśli,
trudne doświadczenia z okresu dzieciństwa wpływają również na słabe zaufanie do dorosłych ludzi, dzieci nie chcą zwracać się do dorosłych o pomoc,
starsze dzieci i nastolatkowie również bardzo mocno przeżywają traumę z dzieciństwa, często podejmują zachowania lekkomyślne i ryzykowne lub destrukcyjne (alkohol, używki, samookaleczenia),
młodzież w okresie dojrzewania ma problemy z pamięcią, trudności z koncentracją, często towarzyszą temu objawy somatyczne jak np.: bóle głowy, bóle brzucha, ciągłe zmęczenie,
może przycznynić się do powstania choroby sierocej,
przykre doświadczenia z przeszłości odbijają się też na wieku nastoletnim- nastolatkowie często mają niskie poczucie własnej wartości, skłonności do popadania w depresję, ucieczki z domu, wchodzenie w niebezpieczne relacje, zachowania ryzykowne itp.

jakie wydarzenia mogą powodować traumę wczesnodziecięcą

Przykłady traum z dzieciństwa

Istnieje kilka głównych rodzajów traum z dzieciństwa:

strach przed porzuceniem,

upokorzenie,
lęk separacyjny,
niskie poczucie własnej wartości,
niesprawiedliwość,
zdrada.

Strach przed porzuceniem

Strach przed porzuceniem dotyczy dorosłych, którzy jako dzieci żyli w ciągłym strachu i lęku przed byciem porzuconym. Osoby takie w dorosłym życiu porzucają często partnerów (ponieważ wolą kogoś porzucić, zanim to one zostaną porzucone), ale też i rezygnują z ważnych życiowych projektów z obawy przed niepowodzeniem i porażką. Ludzie odczuwający strach przed porzuceniem nie umieją cieszyć się z miłości, nie rozumieją miłości bezwarunkowej, a raczej postrzegają ją jako chwilową, która wcześniej czy później ich zrani.

Upokorzenie

Jeśli w dzieciństwie młody człowiek doświadczał okrutnego upokorzenia na oczach innych osób, lub ktoś z niego bardzo mocno zadrwił, prawdopodobnie mógł zostać zraniony na tyle mocno, że rozwinie się u niego trauma bycia upokorzonym. Z dużym prawdopodobieństwem osoba taka stanie się introwertykiem z wielkimi kompleksami, a może nawet wyrośnie na bezwzględnego dorosłego, który będzie na tyle zraniony, że sam będzie zadawał podobny ból innym, by doświadczali tego czego on doświadczył w przeszłości.

Lęk separacyjny

Lęk separacyjny występuje we wczesnym dzieciństwie, kiedy dziecko doświadcza rozdzielenia z rodzicem lub rodzicami. Obawa samotności jest przejawem, że lęk separacyjny przybrał formę traumy. Występuje wtedy bardzo duża potrzeba bycia z rodzicem, wręcz nieustanna i walka o okazywanie miłości.

Niskie poczucie własnej wartości

Jeśli dziecko w dzieciństwie dostawało sygnały, że nigdy nie jest wystarczająco dobre, że za mało się stara i nie doświadczyło poczucia akceptacji rodziców to może wykształcić się u niego trauma niskiego poczucia własnej wartości. By młody człowiek mógł wyrosnąć na pewnego siebie dorosłego człowieka musi odbierać właściwe sygnały.

Warto pamiętać, że dziecko powinno wiedzieć i czuć, że doceniasz jego osiągnięcia, kibicujesz mu, okazujesz zainteresowanie i kochasz go takim, jaki jest. To właśnie w dzieciństwie najbliższa rodzina odpowiada za zbudowanie pewności siebie i pewny start w dorosłość dziecka. Jeśli dziecko tego nie otrzyma, prawdopodobnie wyrośnie na osobę niepewną siebie, o niskim poczuciu własnej wartości, apatyczną a może nawet leniwą.

Niesprawiedliwość

Niesprawiedliwe traktowanie dziecka wywołuje w dziecku poczucie krzywdy oraz również daje mu sygnały, że cokolwiek by nie zrobiło, nigdy nie będzie wystarczająco dobrze. Poczucie krzywdy w dzieciństwie może negatywnie wpłynąć na rozwój dziecka i całe jego dorosłe życie przyczyniając się do pesymistycznego nastawienia oraz tendencji do krytykowania całego najbliższego otoczenia,

Zdrada

Jeśli dziecko doświadczy zdrady ze strony najbliższych lub ktoś nie spełni obietnic, które dziecku złożył, poczuje się zranione na tyle, że będzie żyć w poczuciu rozczarowania. To poczucie rozczarowania w kontakcie z najbliższymi osobami może również przyczynić się do spadku jego samooceny. Zdrada ze strony najbliższych w dzieciństwie wpływa na nieśmiałość w dorosłości i problemów z nawiązywaniem kontaktów z otoczeniem

Wpływ traumy z lat młodzieńczych na dorosłe życie

Trauma z dzieciństwa odciska piętno na całym dorosłym życiu. Doświadczona trauma wpływa na rozwój, codzienne funkcjonowanie i dorastanie młodego człowieka, sprawia, że staje się niepewnym siebie, nieśmiałym i nieufnym dorosłym.

Wiele dzieci w okresie swojego dzieciństwa w jakimś momencie jest narażone na traumę. Większość co prawda powraca do normalnego funkcjonowania, jednak u pewnej części może rozwinąć się PTSD, a więc zespół stresu pourazowego. Dzieci cierpiące na PTSD odtwarzają traumę w swojej głowie, są bardzo czujne, ciągle poszukują znaków wskazujących, że to złe wydarzenie może się powtórzyć.

Dzieci cierpiące na zespół stresu pourazowego często rozwijają szereg innych współwystępujących problemów w obszarze zdrowia psychicznego, przykładowo:

depresja,
depresja lękowa,
zaburzenia lękowe,
agresja,
gniew,
niska samoocena,
strach i niepokój,
silny lęk,
zachowania autodestrukcyjne (używki, myśli samobójcze),
brak zaufania w stosunku do innych.

Nawet jeśli nie rozwinie się PTSD to dziecko, a następnie nastolatek i dorosły człowiek może mieć szereg niepokojących problemów w wyniku doświadczenia traumy przykładowo:

problemy ze snem,
zmniejszona koncentracja i uwaga,
nasilone myśli o bezpieczeństwie, o śmierci,
drażliwość,
agresja,
nieśmiałość,
problemy z apetytem,
smutek,
somatyczne dolegliwości np.: bóle brzucha czy głowy,
próby samobójcze.

Traumy nie wpływają jedynie na umysł i rozwój człowieka. Mają też niestety duży wpływ na zdrowie fizyczne. Po traumatycznych przeżyciach częściej rozwijają się takie choroby jak:

depresja,
cukrzyca,
choroba wieńcowa serca,
astma i wiele innych.

Niestety to jeszcze nie koniec skutków przeżytej traumy w dzieciństwie. Trauma taka może również wpływać na relacje z najbliższymi i otoczeniem. Wpływ na relacje po przeżyciu traumy:

brak zaufania do innych,
nieumiejętność tworzenia trwałych związków opartych na bezinteresownej miłości i ufności,
wyższy odsetek nieudanych związków oraz małżeństw.

W jaki sposób przepracować traumę z dzieciństwa

Cierpiący ludzie pytają jak pozbyć się traumy z dzieciństwa, jak wyjść z traumy z dzieciństwa? Bardzo trudno jest przepracować traumę samemu. Osoby, które doświadczyły traumy, często starają się zapomnieć o tym, co je spotkało. Jednak próba puszczenia tego doświadczenia w niepamięć nie przyniesie dobrych rezultatów. Im bardziej traumatyczne przeżycie, tym częściej jak bumerang będzie wracać wspomnienie tego, co się wydarzyło.

Trauma to po prostu duże cierpienie dla człowieka i jego zdrowia psychicznego, jak również fizycznego. Osoby po traumatycznych przejściach wielokrotnie odtwarzają w myślach to co się stało, próbując myśleć, co mogły zrobić inaczej, by zmienić bieg wydarzeń. Często przez doświadczenie traumy obwiniają siebie, co oczywiście ma wpływ na całe obecne i przyszłe życie.

Jeśli przeżyłeś traumatyczne doświadczenie pamiętaj, że jesteś nie tylko ofiarą, ale i ocalałym. Osoby z doświadczeniem traumy powinny trzymać się kilku ważnych wskazówek:

jak można pozbyć się traumy z dzieciństwa? Warto odnaleźć w sobie odwagę i nie bać się mówić o swoich emocjach,
przepracowanie traumy z dzieciństwa to też świadomość, że nie tylko jesteś ofiarą, ale i ocalałym i traumatyczne wydarzenie nie definiuje twojego życia,
jak wyjść z traumy z dzieciństwa? jeśli nie czujesz, że chcesz przebaczyć swoim oprawcom, nie musisz tego robić,
jeśli nie doświadczyłeś nigdy miłości, to nie myśl, że nie ma jej nigdzie. Miłość istnieje, a ty na nią zasługujesz,
jak przepracować traumę z dzieciństwa? pamiętaj o tym, że na świecie są dobrzy ludzie, którym można zaufać i którzy również zasługują na zaufanie,
pamiętaj, że to co wypuścisz w świat i swoje najbliższe otoczenie, z dużym prawdopodobieństwem do ciebie wróci ze zdwojoną siłą. Zaufanie, miłość, przyjaźń to bardzo wartościowe uczucia, którymi możemy obdarzać ludzi, a odpowiedni ludzie na pewno obdarzą Ciebie tym samym a to znacznie pomoże w przepracowaniu traumy z dzieciństwa,
może jest ktoś w twoim otoczeniu, kto również przeżył traumatyczne doświadczenie i kto również może cicho czeka na pomoc? Nic tak nie pomoże drugiej osobie, jak szczera rozmowa z kimś, kto przeżył coś podobnego.

Mimo to pamiętaj, że bardzo trudno jest poradzić sobie z traumą samemu. Nie bój się szukać pomocy i udać się do psychologa czy psychotraumatologa. Istnieje cały zbiór terapii, które pomogą przepracować traumę i odzyskać radość życia.

co towarzyszy przeżywaniu traumy

Gdzie szukać pomocy?

Jak wygląda leczenie traumy z dzieciństwa? Jeśli jako rodzic jesteś świadkiem tego, że twoje dziecko mogło zostać narażone na traumę, bardzo ważna jest właściwa i szybka reakcja. Wsparcie rodzica jest kluczowe, aby traumatyczne doświadczenie odcisnęło na dziecku jak najmniejsze piętno. Jak pomóc dziecku po tak dramatycznym przeżyciu?:

staraj się szczerze odpowiadać na pytania, nie odmawiaj udzielania odpowiedzi na to, co chce wiedzieć dziecko,
zachęcaj dziecko do rozmowy, zachęcaj by opisało ci swoje uczucia i emocje,
zapewnij, że zrobisz wszystko co tylko możesz, by było bezpieczne,
staraj się nie zmieniać codziennej rutyny, zapewni to dziecku poczucie bezpieczeństwa.

Jeśli jednak zauważyłeś u dziecka duże zmiany w nastroju czy zachowaniu, i mimo rozmów nie możesz mu pomóc; skontaktuj się z psychologiem, psychotraumatologiem. Odpowiednio wczesne podjęcie leczenia będzie skutkować tym, że wpływ traumy na dziecko będzie możliwie najmniejsze.

Jeśli jesteś dorosłym, który jako dziecko doświadczył traumy, nie zwlekaj z szukaniem pomocy u specjalisty, psychologa, psychotraumatologa. Nie ma możliwości przepracowania traumy samemu. Odpowiednio dobrana psychoterapia pozwoli Ci odzyskać komfort życia, poprawi relacje z twoim otoczeniem oraz przywraca utracone poczucie bezpieczeństwa. Pamiętaj, że nie jesteś sam i nie możesz być sam. Musisz odważyć się poszukać pomocy i wsparcia psychologicznego.