Co to jest bruksizm i jak go leczyć ?

Czym jest bruksizim?

 

Na wstępie zwrócimy uwagę na to co to jest bruksizm? Bruksizm objawia się niekontrolowanym  zgrzytaniem lub zaciskaniem zębów, które najczęściej występuje w nocy podczas snu, ale może również pojawiać się w ciągu dnia, zwłaszcza w sytuacjach stresowych. Możemy wyróżnić dwa rodzaje bruksizmu: bruksizm nocny, występujący podczas snu, oraz dzienny, mający miejsce na jawie. Bruksizm może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak bóle głowy, bóle szczęki, uszkodzenia zębów oraz zaburzenia snu.

 

Słowo bruksizm często jest związany z psychologicznymi czynnikami, takimi jak stres, lęk czy napięcie emocjonalne. Osoby cierpiące na bruksizm mogą nie być świadome tego, czym jest bruksizm i jakie ma objawy, co utrudnia jego rozpoznanie i leczenie. Świadomość tych problemów jest kluczowa, aby skutecznie rozpoznać bruksizm i zastosować odpowiednie metody terapii, które mogą obejmować techniki relaksacyjne, terapię behawioralną lub inne formy leczenia psychologicznego. Zrozumienie, czym jest bruksizm i jak wpływa na zdrowie psychiczne i fizyczne, jest niezbędne dla skutecznej walki z tym schorzeniem. Wsparcie psychologiczne może odgrywać kluczową rolę w leczeniu, pomagając osobom cierpiącym na bruksizm radzić sobie z emocjonalnymi przyczynami tego zaburzenia.

Przyczyny bruksizmu  

W niniejszej części publikacji omówimy fizyczne przyczyny bruksizmu, czynniki psychologiczne, a także inne czynniki ryzyka odpowiedzialne za przyczynę powstawania bruksizmu. 
 

Do fizycznych przyczyn bruksizmu zaliczyć możemy m.in:
 

1. Nieprawidłowe zgryzanie: nierówności w zgryzie, takie jak zgryz krzyżowy, mogą prowadzić do bruksizmu. Niewłaściwe ułożenie zębów może powodować nierównomierne naciski, co z kolei skutkuje zgrzytaniem zębami.
    
2. Niewłaściwe ułożenie zębów: krzywe zęby lub zęby nieprawidłowo ustawione mogą być przyczyną bruksizmu. Kiedy zęby nie są odpowiednio dopasowane, szczęka może automatycznie próbować je wyrównać poprzez zgrzytanie.
    
3. Problemy z układem nerwowym lub mięśniowym: choroby neurologiczne, takie jak choroba Parkinsona czy Huntingtona, mogą powodować bruksizm poprzez zaburzenia kontroli mięśni i ruchów. Te schorzenia wpływają na układ nerwowy, co może skutkować mimowolnym zgrzytaniem zębami.
    
4. Zaburzenia snu: osoby cierpiące na zaburzenia snu, takie jak bezsenność, apnea senna (czyli  zespół obturacyjnego bezdechu sennego)  czy inne problemy z jakością snu, są bardziej narażone na bruksizm. Nieprawidłowy sen wpływa na mechanizmy kontrolujące napięcie mięśniowe, co może prowadzić do zaciskania szczęk i zgrzytania zębami.
    

Omawiając przyczyny bruksizmu warto zwrócić uwagę na czynniki psychologiczne do których zalicza się przede wszystkim:
 

1. Stres i lęk: wysoki poziom stresu i lęku może prowadzić do zwiększonego napięcia mięśni szczęki i zaciskania zębów. Osoby, które przeżywają intensywne emocje, mogą nieświadomie reagować w ten sposób w formie bruksizmu.  
    
2. Osobowość: cechy osobowości, takie jak perfekcjonizm, nadmierna odpowiedzialność czy skłonność do agresji, mogą zwiększać ryzyko bruksizmu. Te cechy mogą powodować większe napięcie mięśniowe i nerwowe, co sprzyja zgrzytaniu
   zębami.
    
3. Emocje: zgrzytanie zębami może być sposobem na radzenie sobie z trudnymi emocjami, takimi jak złość, frustracja czy niepokój. Osoby, które mają trudności z wyrażaniem emocji, mogą nieświadomie zaciskać zęby jako formę odreagowania.

Inne przyczyny i czynniki ryzyka, które warto omówić w aspekcie bruksizmu  to przede wszystkim: 
 

1. Alkohol: spożywanie alkoholu, zwłaszcza przed snem, może zwiększać ryzyko bruksizmu. Alkohol wpływa na układ nerwowy, co może prowadzić do mimowolnego zaciskania szczęk podczas snu.
    
2. Substancje psychoaktywne: używanie substancji psychoaktywnych, takich jak amfetaminy czy ekstazy, może prowadzić do bruksizmu. Te substancje zwiększają napięcie mięśni twarzy i mogą powodować mimowolne zgrzytanie zębami.
    
3. Palenie papierosów: nikotyna zawarta w papierosach może prowadzić do zwiększonego napięcia mięśniowego, co z kolei powoduje ryzyko bruksizmu.
    
4. Kofeina: spożywanie kofeiny, szczególnie przed snem, może pobudzać układ nerwowy i zwiększać ryzyko bruksizmu. Kofeina wpływa na zdolność organizmu do relaksacji, co może skutkować patologicznym zgrzytaniem zębami.

Jak rozpoznać bruksizm?
 

Rozpoznanie bruksizmu może być wyzwaniem, gdyż podstawowy objaw - nocne zgrzytanie zębami - jest trudny do zauważenia samodzielnie. Często to współlokatorzy lub partnerzy sypialniani zauważają niepokojące dźwięki zgrzytania zębami podczas snu. Poza tym istnieje wiele innych objawów, które mogą sugerować bruksizm. Do typowych symptomów bruksizmu należą wyszczerbione zęby, bóle szczęki  i żuchwy po przebudzeniu, bóle głowy nieznanego pochodzenia, a także bóle kręgosłupa. Problemy ze wzrokiem i słuchem również mogą mieć swoje źródło w bruksizmie. 

 

W celu dokładnego rozpoznania bruksizmu, ważna jest współpraca stomatologa z innymi specjalistami, w tym neurologami, psychologami i specjalistami od zaburzeń snu. Kompleksowa ocena stanu zdrowia pacjenta, w tym badania takie jak polisomnografia, która monitoruje aktywność mięśniową podczas snu, może pomóc w dokładnym zdiagnozowaniu tego schorzenia. Wczesne rozpoznanie bruksizmu jest kluczowe dla wdrożenia odpowiedniego leczenia, które może zapobiec poważnym problemom zdrowotnym i poprawić jakość życia pacjenta.

Rozpoznanie bruksizmu nie opiera się wyłącznie na obserwacji fizycznych objawów. Istotną rolę odgrywają także czynniki psychologiczne, które mogą być zarówno przyczyną, jak i wynikiem tego schorzenia. Wysoki poziom stresu i lęku jest jednym z głównych czynników psychologicznych związanych z bruksizmem. Pacjenci często zgłaszają, że zgrzytanie zębami nasila się w okresach zwiększonego napięcia emocjonalnego. Stres może prowadzić do nieświadomego zaciskania szczęk zarówno w ciągu dnia, jak i podczas snu.

 

Pewne cechy osobowości, takie jak perfekcjonizm, nadmierna odpowiedzialność, czy skłonność do agresji, mogą zwiększać ryzyko bruksizmu. Osoby o takich cechach mogą doświadczać większego napięcia mięśniowego i nerwowego, co sprzyja zgrzytaniu zębami. Bruksizm może prowadzić do szerokiego zakresu dolegliwości psychosomatycznych, takich jak bóle głowy, karku, pleców, a nawet problemy z układem pokarmowym. Pacjenci często zgłaszają chroniczne zmęczenie i ogólny dyskomfort, które mogą być wynikiem długotrwałego stresu i napięcia mięśniowego. Bruksizm może być nieświadomą reakcją na trudności w radzeniu sobie z codziennym stresem i presją. Psychologiczne oceny często ujawniają, że pacjenci mają trudności w zarządzaniu stresem i potrzebują wsparcia w rozwijaniu zdrowych mechanizmów radzenia sobie.
 

Diagnostyka bruksizmu jest kluczowym krokiem w procesie leczenia. Wstępna diagnoza często opiera się na wywiadzie z pacjentem oraz na badaniu klinicznym przeprowadzonym przez stomatologa. Bruksizm objawia się poprzez takie symptomy jak ścieranie zębów, bóle szczęki, a także bóle głowy i uszkodzenia zębów. W niektórych przypadkach, aby dokładnie ocenić stopień zgrzytania zębami, stosuje się techniki polisomnografii lub specjalistyczne urządzenia monitorujące aktywność mięśniową podczas snu.

 

Rodzaje bruksizmu 

Wyróżniamy dwa rodzaje bruksizmu o których warto wspomnieć i które warto szczegółowo omówić.  

Bruksizm dzienny charakteryzuje się świadomym zwiększeniem aktywności mięśni. Najczęściej objawia się poprzez zaciskanie szczęki, a czasem również przez ruchy żuchwy przypominające zgrzytanie. Ten rodzaj bruksizmu jest kontrolowany i może być spowodowany stresem, koncentracją lub nawykami.

Bruksizm nocny występuje podczas snu i cechuje się mimowolnym zwiększeniem aktywności mięśni żuchwy, które może mieć charakter rytmiczny lub nierytmiczny. Jest to zachowanie nieświadome, o którym często nie mamy pojęcia. Bruksizm nocny nie jest klasyfikowany jako zaburzenie snu, ale jak bruksizm dzienny traktowany jest jako zaburzenie ruchowe.

 

Objawy bruksizmu  

Podstawowym objawem bruksizmu jest ścieranie zębów, które często objawia się znacznym zużyciem szkliwa, a w skrajnych przypadkach może prowadzić do pękania zębów. U osób cierpiących na bruksizm dzienny, naraża zaciskanie zębów na duże obciążenia, co może prowadzić do bólu szczęki i zwiększonego napięcia mięśni twarzy. Bruksizm nocny, który występuje podczas snu, jest trudniejszy do zdiagnozowania, ponieważ pacjenci często nie są świadomi, że zgrzytają zębami.

Bóle głowy, zwłaszcza po przebudzeniu, są częstym symptomem bruksizmu. Dolegliwości powiązane z tym schorzeniem obejmują także bóle karku, pleców oraz problemy ze stawem skroniowo-żuchwowym, które mogą być wynikiem długotrwałego napięcia mięśniowego. Dodatkowo, osoby z bruksizmem mogą doświadczać zaburzeń snu, co dodatkowo wpływa na jakość ich życia.
 

Bruksizm kogo dotyczy? To schorzenie może występować zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Bruksizm dzieci jest szczególnie niepokojący, ponieważ może wpływać na rozwój zgryzu i zdrowie zębów mlecznych. Ćwiczenia do wykonania w domu, fizjoterapia stomatologiczna oraz regularne wizyty u psychologa są kluczowe w radzeniu sobie z tym problemem.

Sposoby leczenia bruksizmu

Bruksizm, patologiczne zgrzytanie zębami, jest schorzeniem, które może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych i estetycznych. Diagnostyka bruksizmu oraz właściwe sposoby leczenia bruksizmu są kluczowe, aby złagodzić jego objawy i zapobiec długotrwałym skutkom.

Leczenie bruksizmu obejmuje zarówno podejścia stomatologiczne, jak i psychologiczne. 

Stomatologiczne leczenie bruksizmu często polega na stosowaniu nakładek na bruksizm lub szyn relaksacyjnych, które pomagają złagodzić bruksizm i chronić zęby przed dalszym ścieraniem. Korzyści szyny relaksacyjnej są nieocenione, ponieważ pomagają one zmniejszyć napięcie mięśni twarzy i zaprzestać zgrzytać zębami podczas snu.

Farmakologiczne leczenie bruksizmu może obejmować leki na bruksizm, które pomagają zmniejszyć napięcie mięśniowe i poprawić jakość snu. Fizjoterapia stomatologiczna oraz ćwiczenia na bruksizm również mogą być skuteczne w radzeniu sobie z objawami tego schorzenia. Doraźne eliminowanie dolegliwości, takie jak bóle szczęki czy głowy, jest ważne, aby pacjenci mogli normalnie funkcjonować.

 

Stomatologiczne metody leczenia

Stomatologiczne leczenie bruksizmu często polega na zastosowaniu szyn relaksacyjnych. Używanie szyn relaksacyjnych pomaga chronić zęby przed ścieraniem i pękaniem, zmniejszając siłę zaciskania szczęk. Nakładki te są formowane indywidualnie dla każdego pacjenta, co zwiększa ich skuteczność i komfort noszenia.
 

Techniki psychologiczne i behawioralne
 

Ponieważ bruksizm przyczyny może mieć również psychologiczne, techniki relaksacyjne, takie jak terapia behawioralna, medytacja czy ćwiczenia oddechowe, mogą być użyteczne w radzeniu sobie z bruksizmem. Nauka radzenia sobie ze stresem i redukcja napięcia emocjonalnego są kluczowe, aby złagodzić bruksizm i zmniejszyć uciążliwe objawy.

 

Zabiegi fizjoterapeutyczne
 

Fizjoterapia stomatologiczna, w tym ćwiczenia rozciągające i masaże mięśni żuchwy, może przynieść ulgę pacjentom cierpiącym na bruksizm. Regularne wykonywanie takich ćwiczeń pomaga rozluźnić mięśnie, co może złagodzić bruksizm i zmniejszyć ból związany z napięciem mięśniowym.
 

Interdyscyplinarne podejście

Zwalczyć bruksizm skutecznie można jedynie poprzez kompleksowe podejście, które obejmuje współpracę stomatologów, neurologów, psychologów i fizjoterapeutów. Kto leczy bruksizm? W leczeniu tego schorzenia udział biorą różni specjaliści, którzy wspólnie opracowują plan terapii dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta.

 

Profilaktyka i edukacja

 

Edukacja pacjentów w aspekcie przyczyn i skutków bruksizmu jest istotna w zapobieganiu tej chorobie. Informowanie o skutkach estetycznych bruksizmu oraz konsekwencjach nieleczenia bruksizmu może zachęcić pacjentów do wczesnego szukania pomocy. Regularne wizyty kontrolne u stomatologa są kluczowe, aby w porę wykryć objawy bruksizmu i rozpocząć odpowiednie leczenie.

 

Pomożemy pozbyć się problemu dzięki psychoterapii w połączeniu z różnorodnymi metodami, od farmakoterapii po fizjoterapię i techniki behawioralne. Zwalczanie bruksizmu wymaga holistycznego podejścia, które łączy różne dziedziny medycyny i psychologii, aby skutecznie radzić sobie z objawami i zapobiegać dalszym uszkodzeniom zębów oraz dolegliwościom powiązanym z tym schorzeniem. 

Terapia bruksizmu
  

Bruksizm, nawykowe zgrzytanie zębami oraz zaciskanie szczęki, to schorzenie, które wymaga kompleksowego podejścia terapeutycznego. Terapia bruksizmu obejmuje różnorodne metody, które mają na celu łagodzenie objawów, zapobieganie powikłaniom oraz poprawę jakości życia pacjentów. 

Metody terapeutyczne bruksizmu:

1. Szyny relaksacyjne
 

Użycie szyn relaksacyjnych jest jedną z najpopularniejszych metod leczenia bruksizmu. Szyny te pomagają chronić zęby przed ścieraniem oraz zmniejszają napięcie mięśni żuchwy, co jest kluczowe w terapii bruksizmu.
 

2. Ćwiczenia do wykonania

Regularne wykonywanie ćwiczeń mięśni twarzy i żuchwy może przynieść ulgę. Ćwiczenia te mają na celu rozluźnienie mięśni oraz poprawę ich elastyczności. Przykładowe ćwiczenia to delikatne otwieranie i zamykanie ust, kontrolowane ruchy żuchwy w różnych kierunkach oraz ćwiczenia oddechowe.

3. Masaż twarzy

 
 Masaż twarzy i mięśni żuchwy może skutecznie zmniejszać napięcie i ból. Profesjonalny masaż terapeutyczny, wykonywany przez fizjoterapeutę, może być integralną częścią terapii.

4. Techniki relaksacyjne i behawioralne
 

Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga czy trening autogenny, mogą pomóc w redukcji stresu, który często jest jednym z głównych czynników wywołujących bruksizm. Terapia behawioralna może również pomóc pacjentom w zmianie nawyków zgrzytania zębami.

Psychoterapia odgrywa istotną rolę w leczeniu bruksizmu, szczególnie w przypadkach, gdy nawykowe zgrzytanie zębami oraz zaciskanie szczęki są wynikiem silnych komponentów psychologicznych, takich jak stres czy lęk. Bruksizm często objawia się w wyniku przewlekłego napięcia psychicznego, dlatego interwencje psychoterapeutyczne mogą być bardzo skuteczne w jego leczeniu.

Stres i emocje odgrywają kluczową rolę w patogenezie bruksizmu. Wysoki poziom stresu, napięcia emocjonalnego oraz trudności w radzeniu sobie z emocjami mogą prowadzić do nawykowego zgrzytania zębami i zaciskania szczęki. Psychoterapia pomaga pacjentom zidentyfikować i zrozumieć te mechanizmy, a także nauczyć się skutecznych strategii radzenia sobie z nimi.

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest jedną z najczęściej stosowanych form psychoterapii w leczeniu bruksizmu. CBT pomaga pacjentom zidentyfikować i zmienić negatywne wzorce myślenia i zachowania, które przyczyniają się do stresu i napięcia. Dzięki technikom CBT pacjenci uczą się nowych sposobów radzenia sobie ze stresem, co może zmniejszyć nawykowe zgrzytanie zębami.

Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, trening autogenny, progresywna relaksacja mięśniowa czy biofeedback, są skuteczne w redukcji napięcia mięśniowego i psychicznego. Regularne praktykowanie tych technik może pomóc pacjentom złagodzić bruksizm, zmniejszając napięcie mięśni twarzy i żuchwy. 

Terapia psychodynamiczna może być użyteczna w przypadkach, gdzie bruksizm jest wynikiem głęboko zakorzenionych konfliktów emocjonalnych lub nieświadomych procesów psychicznych. Poprzez eksplorację i zrozumienie tych procesów, pacjenci mogą zredukować psychiczne napięcie, które przyczynia się do bruksizmu. 

Zapobieganie bruksizmowi polega na identyfikacji i eliminacji czynników ryzyka oraz wprowadzeniu zdrowych nawyków. Warto unikać nadmiernego spożycia kofeiny i alkoholu, które mogą nasilać objawy. Regularne wizyty u stomatologa oraz kontrola stresu są również ważne w prewencji bruksizmu.

ZAREZERWUJ WIZYTĘ

Literatura
 

Piwowar, B., Trybulec, B., Barłowska-Trybulec, M., & Mańko, G. (2020). Postępowanie fizjoterapeutyczne u pacjentki z objawami bruksizmu-studium przypadku. Physiotherapy Review, 24(2).

Paszkiewicz-Zielińska, M. S., Górna, M., & Szczepaniak, M. R. (2016). Pacjent z bruksizmem i szczękościskiem. Wiedza w Praktyce, 1, 52-55.

Lavigne, G. J., Kato, T., Kolta, A., & Sessle, B. J. (2003). Neurobiological mechanisms involved in sleep bruxism. Critical Reviews in Oral Biology & Medicine, 14(1), 30-46.